Guardian đưa tin, NATO ngày 4-7 đã gia hạn nhiệm kỳ của Tổng thư ký Jens Stoltenberg đến tháng 10-2024, sau khi các thành viên của liên minh quân sự không thống nhất được người thay thế ông trước hội nghị thượng đỉnh NATO vào tuần tới ở Vilnius, Lithuania.

Ông Stoltenberg, cựu Thủ tướng Na Uy, giữ chức lãnh đạo của liên minh quân sự xuyên Đại Tây Dương từ năm 2014 và nhiệm kỳ của ông đã được gia hạn 3 lần trước đó. Năm 2017, các đồng minh quyết định gia hạn nhiệm kỳ của tổng thư ký cho đến cuối tháng 9-2020. Đến năm 2019, các thành viên NATO đồng thuận dời thời hạn này đến tháng 9-2022. Chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine đã một lần nữa tác động và kéo dài nhiệm kỳ của ông Stoltenberg thêm 1 năm, đến tháng 9-2023.

Đây là lần thứ 3 nhiệm kỳ của cựu Thủ tướng Na Uy được kéo dài, mặc dù hồi đầu năm, nhiều ý kiến cho rằng ông sẽ từ chức sau hơn 8 năm đứng đầu liên minh quân sự. Theo trang DW, ông Stoltenberg đã thực sự lưu tâm đến việc rời khỏi NATO của mình trong hai năm qua, nhưng cuộc xung đột ở Ukraine đã làm gia tăng thách thức lên cương vị Tổng thư ký mà ông đang nắm giữ. Trước đó, vào tháng 2, ông Stoltenberg đã nói rằng ông không định gia hạn thời gian giữ chức tổng thư ký NATO.

Ông Stoltenberg cho biết, ông rất vinh dự trước quyết định này. Ông nói: "Mối liên kết xuyên Đại Tây Dương giữa châu Âu và Bắc Mỹ đã đảm bảo tự do và an ninh của chúng ta trong gần 75 năm qua. Và trong một thế giới nguy hiểm hơn, liên minh của chúng ta quan trọng hơn bao giờ hết".

Ông Stoltenberg hiện là tổng thư ký tại vị lâu thứ hai trong lịch sử NATO. Trước ông, Tổng thư ký Joseph Luns của Hà Lan giữ chức vụ này từ năm 1971 đến 1984.

Không có ứng cử viên nào đạt đồng thuận

Diễn biến này diễn ra sau nhiều tháng NATO tìm kiếm một ứng cử viên thay thế ông Stoltenberg nhưng không mang lại kết quả đồng thuận.

Một số nước NATO đã muốn một phụ nữ kế nhiệm ông Stoltenberg. Tổng thống Mỹ Joe Biden có thời điểm ủng hộ Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen. Bà Frederiksen dường như đã đáp ứng yêu cầu của một số đồng minh châu Âu, là nguyên thủ quốc gia hoặc chính phủ của một thành viên EU; nếu đắc cử, bà cũng sẽ là người phụ nữ đầu tiên đảm nhận vai trò Tổng thư ký NATO. Tuy nhiên, các đồng minh ở sườn phía đông của NATO lại đang thúc đẩy một nhân vật từ khu vực của họ nắm quyền, nhằm nhấn mạnh lập trường cứng rắn hơn đối với Nga.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Anh Wallace bày tỏ mong muốn trở thành tân tổng thư ký NATO, nhưng vấp phải sự hoài nghi của một số nước thành viên. Một số quốc gia châu Âu nói rằng họ muốn có một cựu nguyên thủ quốc gia hoặc chính phủ, còn Pháp thì nói rằng vị trí này nên thuộc về một chính trị gia từ một quốc gia thành viên EU. Trong khi đó, Anh chính thức không còn là thành viên EU vào ngày 1-2-2020, khoảng ba năm rưỡi sau cuộc trưng cầu dân ý về Brexit.

Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez cũng được cho là bị trượt khỏi vị trí ứng cử viên tiềm năng vào phút cuối, khi ông kêu gọi bầu cử sớm vào cuối tháng 7, một sự kiện mà nhiều cuộc thăm dò tin rằng có thể sẽ khiến ông mất vai trò người đứng đầu chính phủ.

Một ứng viên khác là Thủ tướng Estonia Kaja Kallas nhưng bà đã tái đắc cử vào tháng 3 nên việc bà từ chức là phương án khó xảy ra.

Người chèo lái liên minh quân sự vững vàng

Ông Jens Stoltenberg tiếp tục giữ vị trí cao nhất của NATO trong bối cảnh 31 thành viên của liên minh quân sự xuyên Đại Tây Dương này phải vật lộn với thách thức hỗ trợ Ukraine đẩy lùi cuộc chiến với Nga, đồng thời tránh xung đột trực tiếp giữa các lực lượng NATO và Moscow.

Ông Stoltenberg, 64 tuổi, được nhiều người trong liên minh coi là một nhà lãnh đạo kiên định và kiên nhẫn xây dựng sự đồng thuận. Tổng thống Mỹ Joe Biden và lãnh đạo các quốc gia thành viên NATO khác hoan nghênh quyết định này. "Với khả năng lãnh đạo, kinh nghiệm và khả năng phán đoán vững vàng của mình, Tổng Thư ký Stoltenberg đã đưa liên minh của chúng ta vượt qua những thách thức quan trọng nhất đối với an ninh châu Âu kể từ Thế chiến II", Tổng thống Biden nói trong một tuyên bố.

Các nhà ngoại giao và nhà phân tích đánh giá cao ông Stoltenberg vì đã giữ NATO đoàn kết trong vấn đề Ukraine, tạo ra sự cân bằng giữa những người yêu cầu hỗ trợ tối đa cho Kiev và những người kêu gọi thận trọng hơn do quan ngại gây ra xung đột toàn cầu.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã gửi lời chúc mừng tới ông Stoltenberg trong một cuộc điện đàm và nói rằng ông "mong muốn tiếp tục hợp tác hiệu quả giữa chúng ta". Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Ukraine, Dmytro Kuleba, hoan nghênh việc kéo dài nhiệm kỳ của ông Stoltenberg và ca ngợi "sự lãnh đạo mạnh mẽ của ông ấy".

Ông Stoltenberg cũng giành được nhiều lời khen ngợi vì đã vững vàng chèo lái liên minh quân sự này vượt qua sóng gió xuyên Đại Tây Dương dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump, người đã công khai suy đoán về việc đưa Mỹ ra khỏi NATO.

AN BÌNH