(cadn.com.vn) - Ngày 11-11, tỉnh Quảng Nam cho biết vừa xây dựng hoàn thiện hồ sơ khoa học trình Bộ VH-TT&DL công nhận hiện vật Mukhalinga (Linga chạm mặt người) là bảo vật Quốc gia. Đây là một trong những cổ vật quý hiếm của nghệ thuật Chămpa, cũng là cổ vật độc đáo nhất từ trước đến nay của thánh địa Mỹ Sơn.

Theo hồ sơ khoa học vừa được xây dựng hoàn thiện, hiện vật Mukhalinga đang được lưu giữ tại Ban Quản lý Di tích và du lịch (Khu Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn, thuộc H. Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam) là hiện vật quý có kích thước cao 1,26 m, rộng 41,5 cm. Mukhalinga gồm 3 phần gần bằng nhau: Tròn, bát giác, vuông (42cm - 41,6cm - 41,5 cm). Phần tròn có chạm nổi một đầu tượng (cao 21,5cm, rộng 13,5cm, dày 12 cm); phần cổ gắn liền với đoạn gờ Linga.

Đầu tượng có búi tóc cao 5,5cm, trán rộng đứng, khuôn mặt thanh tú, đôi mày cong hơi nhô ra, mắt nhìn xuống, sống mũi thẳng, miệng có râu trên, hai môi dày mím lại, cằm chẻ, vành tai trên cao ngang mày, dái tai dài xuống ngang cằm. Phần bát giác có cặp cạnh đối xứng bằng nhau, hai cạnh liền kề không bằng nhau (18cm-16,5cm). Phần vuông có cạnh 41,5 cm. Hiện vật bị mòn mờ, mặt chính của Linga có nhiều đường vân đá cánh cung. Hiện, mặt tượng bị mòn mờ, Linga tương đối nguyên vẹn và có niên đại khoảng từ thế kỷ VIII - IX.

Hiện vật Mukhalinga đang được đề nghị là bảo vật Quốc gia.

"Mukhalinga nói trên được khai quật tại khu E trong quần thể Khu Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn. Trong số hơn 1.000 các hiện vật đăng ký ở Khu di tích Mỹ Sơn, chỉ có độc nhất 1 Mukhalinga. Hiện vật có hình thức độc đáo và trong các hiện vật Chămpa hiện nay, đây là Mukhalinga tiêu biểu nhất"- ông Nguyễn Công Khiết, Phó Trưởng Ban Quản lý Di tích và du lịch, Khu Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn đánh giá. Còn ông Hồ Xuân Tịnh, Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh Quảng Nam cho biết: "Khi nhận định đây là một cổ vật có giá trị lớn về mặt văn hóa, Sở đã trình đơn xin làm bảo vật quốc gia. Cụ thể, Sở và UBND tỉnh cũng đã họp hội đồng khoa học để xem xét xong rồi mới trình lên Bộ".

Theo ông Tịnh, sự độc đáo và ý nghĩa của Mukhalinga thể hiện ở chỗ: Thứ nhất, đây là một cổ vật có niên đại sớm, theo các nhà khảo cổ học thì nó thuộc phong cách Mỹ Sơn E1, có niên đại từ thế kỷ VII, thế kỷ VIII, có nghĩa là rất sớm trong nghệ thuật Chămpa. Chính vì vậy, nó cũng được đánh giá là Mukhalinga độc đáo nhất không chỉ của Việt Nam mà còn của Đông Nam Á. Thứ hai, cổ vật này có tính độc bản nên giá trị nghệ thuật rất cao, thuộc loại quý hiếm của Việt Nam, nên khả năng cao là sẽ được công nhận làm bảo vật quốc gia.

Điểm độc đáo của tượng là phần đầu chạm nổi hình tượng thần Siva.

Theo quy trình, trong thời gian tới, khi nhận được hồ sơ của Sở VH-TT&DL Quảng Nam, Bộ VH-TT&DL sẽ xem xét hồ sơ, cử một Hội đồng khoa học về Quảng Nam để thẩm định lại giá trị của hiện vật này nhằm trình cấp có thẩm quyền ra quyết định cuối cùng. Nếu Mukhalinga được công nhận là bảo vật Quốc gia, đây không những là niềm tự hào cho Quảng Nam mà còn cho nền văn hóa thế giới.                            

Bão Bình