Theo thỏa thuận trao đổi tù nhân đa quốc gia diễn ra hôm 1-8 tại đường băng sân bay ở thủ đô Ankara của Thổ Nhĩ Kỳ, 10 người Nga, trong đó có hai trẻ vị thành niên, đã được trao đổi với 16 người phương Tây và người Nga bị giam tại Nga và Belarus. Nhóm người phương Tây được thả gồm công dân các nước Mỹ, Slovenia, Na Uy, Đức, Ba Lan.

CNN (Mỹ) đưa tin, máy bay chở các tù nhân trao đổi với Nga đã hạ cánh tại Đức, Mỹ, Ba Lan và Na Uy, Slovenia. Trong khi đó, Ria Novosti (Nga) đưa tin, máy bay chở theo các công dân nước này đã từ Ankara (Thổ Nhĩ Kỳ) hạ cánh tại Moscow tối 1-8.

Kỳ tích ngoại giao

Tổng thống Mỹ Joe Biden xác nhận cựu thủy quân lục chiến Mỹ Paul Whelan, nhà báo người Mỹ gốc Nga Alsu Kurmasheva, phóng viên Wall Street Journal Evan Gershkovich và nhà hoạt động người Anh gốc Nga Vladimir Kara-Murza đang trên đường trở về Mỹ. Tổng thống Biden cũng ra tuyên bố gọi vụ trao đổi là một "kỳ tích ngoại giao". "Kể từ Chiến tranh Lạnh, chưa bao giờ có nhiều cá nhân trao đổi theo cách này và cho đến nay, như chúng tôi biết, chưa bao giờ có một cuộc trao đổi liên quan đến nhiều quốc gia, nhiều đối tác và đồng minh thân cận của Mỹ cùng làm việc với nhau như vậy", Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sulivan cho biết.

Trong khi đó, Nga nhận lại sĩ quan thuộc Cơ quan An ninh Liên bang (FSB) Vadim Krasikov, Artem Dultsev, Anna Dultseva, Vadim Konoshchenok, đặc vụ Cơ quan tình báo quân sự (GUR) Mikhail Mikushin, Pavel Rubtsov, tin tặc Roman Seleznev, chủ doanh nghiệp Vladislav Klyushin.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết Tổ chức Tình báo Quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ (MIT) đã thiết lập các kênh đối thoại cho cuộc trao đổi tù nhân lịch sử này. Thỏa thuận này là kết quả của nhiều tháng đàm phán bí mật. Nhà Trắng coi đây là thỏa thuận trao đổi tù nhân phức tạp nhất trong lịch sử giữa Mỹ và Nga và là cuộc trao đổi lớn nhất kể từ Chiến tranh Lạnh khi 23 điệp viên Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) được đổi lấy 4 điệp viên Liên Xô vào năm 1985.

Các nguồn tin quan chức Mỹ tiết lộ ông Biden đã nỗ lực để chốt được thỏa thuận trao đổi con tin ngay trong khi ông thông báo rút khỏi cuộc tranh cử tổng thống Mỹ cuối năm nay. Một quan chức Mỹ cho biết Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), với nỗ lực làm việc trong nhiều năm thông qua một kênh với tình báo Nga, cũng đóng vai trò quan trọng trong vụ trao đổi tù nhân mới nhất. Đích thân Giám đốc CIA Bill Burns và các quan chức cơ quan khác trực tiếp tham gia đàm phán.

Nhà phân tích Lukas Aubin tại Viện Chiến lược và Các vấn đề Quốc tế Pháp (IRIS) nhận định thỏa thuận trao đổi tù nhân này cho thấy Washington và Moscow vẫn giữ một kênh liên lạc mở, tương tự thời Chiến tranh Lạnh.

Tác động với xung đột Ukraine

Bà Liana Fix thuộc Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR) nhận định rằng cuộc trao đổi tù binh là nỗ lực của Nga để chứng minh rằng quốc gia khác có thể thực hiện thỏa thuận với Moscow một cách thiện chí, đặc biệt là trước cuộc bầu cử Mỹ. Tuy nhiên, bà cho rằng nó không liên quan trực tiếp và rõ ràng đến một thỏa thuận hòa bình cho Ukraine.

Bà lập luận: "Mỹ và Đức sẽ đảm bảo rằng những vấn đề này không liên quan đến nhau vì họ tuân thủ nguyên tắc không thể có đàm phán nếu thiếu Ukraine trên bàn đàm phán". Tuy nhiên, bà bổ sung rằng Nga có thể muốn thể hiện thiện chí để tạo điều kiện thuận lợi cho việc tham gia các cuộc đàm phán mà họ sẽ cố gắng tiến hành theo các điều kiện riêng.

Trong khi đó, nhà phân tích Aubin cho rằng việc trao đổi tù nhân không mở đường cho các cuộc đàm phán hòa bình ở Ukraine. Nhưng theo ông, cuộc trao đổi đã đến vào thời điểm mà Ukraine trong những tuần gần đây mở cửa ngoại giao với Nga. Ông Zelensky tuần này nói rằng "cả thế giới" muốn Nga tham gia các cuộc đàm phán hòa bình.

AN BÌNH