Hàng chục năm nay, người dân thôn Hòa Mỹ, xã Nhơn Phúc, TX An Nhơn (Bình Định) có quy ước "bất thành văn" trong việc bảo vệ, giữ gìn vườn cây Kơ nia hàng trăm năm tuổi trong thôn. Vườn Kơ nia (người dân địa phương gọi là cây Cầy) có khoảng hơn 20 cây, mọc xung quanh khuôn viên Nhà văn hóa thôn Hòa Mỹ-tọa lạc ở xóm Phú Mỹ. Khu vực này trước kia có tục danh rừng Cấm, bởi trước năm 1945, chính quyền không cho người dân vào chặt, khai thác cây. Cụ Lê Xuân Hương, 91 tuổi, ở thôn Hòa Mỹ, nhớ lại: "Hồi tui còn nhỏ khoảng 5-6 tuổi, đã thấy ở vùng rừng Cấm có rất nhiều cây Kơ nia, có cây cao hàng chục mét, thân 2-3 người ôm. Qua chiến tranh, nhiều cây to bị cháy, chết. Từ những năm 80 của thế kỷ trước, khu vực rừng Cấm dần dần được người dân khai hoang, vỡ hóa; không ít cây Kơ nia bị chặt phá. Cách đây chừng 20 năm, việc bảo vệ, giữ gìn số cây Kơ nia còn sót lại mới được địa phương và người dân chú ý".

Để bảo vệ, giữ gìn vườn Kơ nia, Ban Nhân dân thôn Hòa Mỹ và các cụ cao niên trong thôn thường xuyên nhắc nhở người dân địa phương không được chặt cây lấy gỗ hoặc đốt phá cây. Một quy tắc "bất thành văn" được lập ra là ai chặt phá cây sẽ bị "bêu tên, kiểm điểm" trong các cuộc họp thôn, xóm. Hầu hết người dân trong thôn đều tự giác chấp hành. Gần đây, xung quanh khuôn viên Nhà văn hóa thôn Hòa Mỹ được chính quyền địa phương xây dựng tường rào, cổng ngõ bảo vệ vườn Kơ nia xanh tốt, sum suê.

Ông Phan Văn Thiệt, Trưởng ban công tác Mặt trận thôn Hòa Mỹ cho biết, những người cao tuổi trong thôn thường xuyên nhắc nhở con, cháu phải cố gắng giữ gìn, bảo vệ vườn Kơ nia; xem đó như một phần lịch sử của thôn xóm.

DƯƠNG MINH