Trước mỗi kỷ vật chiến tranh, người xem như đang bước chân lên chiếc cầu quá khứ, chạm vào ký ức ngày tháng gian lao, chiến đấu hào hùng của thế hệ cha anh trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất non sông. Đó là những cảm xúc khó tả, và cả hình dung sống động trong lớp người trẻ được sinh ra, lớn lên trong thời bình. Nhưng ít ai hiểu để có được bộ sưu tập ấy, anh Duyệt đã kỳ công, kiên trì hơn 20 năm qua.

Ngay từ những ngày còn là chàng thợ làm lốp, niềm thích thú trước món đồ xưa cũ đã hấp dẫn anh. Và điều đó trở thành đam mê cháy bỏng trong sưu tập kỷ vật thời chiến. Dường như cả thanh xuân của anh, có bao nhiêu thời gian rảnh rỗi, tiền bạc đều dành cho điều đó. Có khi là chiếc bi đông cũ của Bộ đội Giải phóng được người dân tìm thấy trên nương rẫy, cũng có khi là vỏ đạn pháo gỉ rét vô tình phát hiện trong các điểm thu mua phế liệu đều “hút” sự quan tâm của anh. Ban đầu chỉ là những thứ dễ tìm, dần sau anh mở rộng phạm vi sưu tập với những món đồ hiếm thấy ở địa bàn xa hơn, tới tận miền Nam, ngược lên Bình Phước, Tây Ninh hay ra miền Bắc. Với anh Duyệt, mỗi chuyến đi đều mang động lực, cho dù có những đợt lặn lội đường xa nhưng phải về tay trắng vì… thiếu kinh phí. “Bởi vẫn còn đời sống, mưu sinh, cơm áo gạo tiền và lo cho gia đình”- anh Duyệt bồi hồi nhớ lại những lần lỡ mất cơ hội sưu tập được món đồ ý nghĩa.

Ngắm quanh điểm trưng bày, chúng tôi nhận ra có đến hàng trăm món khác nhau, trong đó có vỏ bom phá boongke, nhiều cây nhiệt đới (vũ khí trinh sát điện tử Mỹ sử dụng), vỏ thùng đạn… Chỉ tay về vỏ quả bom tạ MK82, anh Duyệt cho biết phải mất gần cả tuần lễ, thuê cả xe cẩu bánh xích đưa từ dưới khe suối lên, rồi thuê xe cẩu vận chuyển về. Từ kỷ vật này, nhiều học sinh đến đây đã hình dung ra bom tạ, bom tấn mà quân địch đã trút xuống trên quê hương trong những năm chiến tranh ác liệt. Rồi cả lá cờ giải phóng mới sưu tầm được từ Quảng Nam, anh Duyệt kể trong dạt dào sung sướng. Anh chia sẻ, bản thân cũng bổ sung thêm nhiều kiến thức liên quan các kỷ vật để lúc cần thiết thuyết minh cho các bạn nhỏ dễ hiểu khi đến tham quan tại đây. Dịp lễ 30-4 và 1-5 vừa qua, nhiều cựu chiến binh về thăm chiến trường xưa ở vùng đông Gio Linh đã không bỏ qua điểm trưng bày này của anh Duyệt khi cách Cửa Việt chỉ vài ki-lô-mét. Họ bày tỏ sự ngưỡng mộ về độ kiên trì của anh sau bao nhiêu năm góp nhặt, sưu tầm.

Trải qua bao nhiêu khó khăn, anh Duyệt đều không chùn bước bởi mục tiêu lấp đầy “kho kỷ vật”, thậm chí có đối tượng còn lợi dụng vờ biếu tặng kỷ vật để lừa lấy tiền hỗ trợ, cảm ơn từ anh. “Tôi chỉ muốn được lưu giữ thật nhiều và bảo quản thật tốt các kỷ vật chiến tranh này để giúp nhiều bạn trẻ hơn về quá khứ”- anh Duyệt nói lời tâm can. Khi hỏi thêm về gia đình, anh Duyệt cho biết bản thân nhiều năm mở tiệm lốp, nghề thợ vất vả nhưng đã cho anh gặp gỡ nhiều người từ khắp nơi, ở những miền quê khác nhau và biết bao câu chuyện cảm động. Gia đình anh cũng có người thân hy sinh trong cuộc kháng chiến, bởi thế anh luôn tâm niệm phải nỗ lực sống ý nghĩa hơn. Đó cũng chính là hành trình anh đã chọn cho mình giữa bộn bề cuộc sống này.

Bảo Hà