(Cadn.com.vn) - Tại tỉnh Quảng Trị, sau hơn 10 năm thực hiện chính sách giao đất,  giao rừng cho dân sử dụng, quản lý đã góp phần tích cực giải quyết nhu cầu về đất sản xuất của người dân, hạn chế nạn phá rừng và nâng độ che phủ rừng. Điều nghịch lý là trong khi ở đồng bằng, nhiều người giàu lên nhờ trồng rừng thì ở miền núi đa phần người dân rất khó sống được từ trồng rừng.  Thực tế tại 2 huyện miền núi Đakrông và Hướng Hóa là điển hình.

6 năm trước, gia đình ông Hồ Văn Hy (trú thôn Tà Lao, xã Tà Long, huyện miền núi Đakrông) nhận 3ha đất để trồng rừng. Bao nhiêu vốn liếng, công sức, tiền vay mượn ông dồn hết vào trồng rừng, nuôi hy vọng đổi đời. “Vậy mà sau 6 năm dày công chăm sóc, kết quả thu về là con số không, bởi tiền bán gỗ rừng chỉ đủ bù đắp chi phí đầu tư chăm sóc, trả công khai thác vận chuyển”-ông Hy quả quyết. Đất rừng nhà ông ở tận trên núi cao, đến mùa khai thác phải thuê người chặt cây, vác hoặc thuê trâu kéo gỗ từ rừng ra bãi tập kết. Bán gỗ, thu tiền, trừ chi phí khai thác, vận chuyển, ông Hy chỉ còn vài triệu đồng trong tay. “Không có đường vận chuyển nên tốn nhiều chi phí khi khai thác thương lái ép nên hiệu quả trồng rừng không cao, mỗi héc-ta chỉ thu được vài triệu đồng, không có lời. Đất xa chỉ trồng lúa rẫy thôi nhưng lúa rẫy cũng nhờ trời” - ông Hy cho biết thêm.

Hơn 10 năm thực hiện chủ trương giao đất giao rừng, tỉnh Quảng Trị đã giao 100.000ha đất rừng cho dân và các đơn vị trồng rừng, khai thác, quản lý. Rừng trồng khép kín, góp phần hạn chế gió bão, phòng hộ đầu nguồn, tăng độ che phủ và hạn chế đáng kể tình trạng chặt phá rừng. Theo tính toán của ngành chức năng, bình quân mỗi năm, tỉnh Quảng Trị khai thác 600–10.000 ha rừng trồng, chủ yếu là keo lá tràm. Hiện nay, giá 1m3 gỗ keo hơn 1 triệu đồng, 1ha rừng sau khi trừ các khoản chi phí cũng thu được 50 triệu đồng từ tiền bán gỗ. Tính ra, mỗi năm tỉnh Quảng Trị thu khoảng 400 tỷ đồng từ rừng trồng, giải quyết việc làm cho hàng chục nghìn lao động, tạo ra chuỗi giá trị kinh tế lớn. Nhiều gia đình đã giàu lên nhờ trồng rừng.

Tuy nhiên, điều này chỉ đúng với người trồng rừng ở vùng đồng bằng hoặc nơi có đường vận chuyển thuận tiện. Còn tại miền núi, địa hình cách trở thì tiền bán gỗ không đủ chi phí cho đầu tư, chăm sóc, khai thác. Ông Hồ Văn Nhiên - Chủ tịch UBND xã Tà Long, huyện miền núi Đakrông phàn nàn, người dân thấy trồng rừng không hiệu quả nên việc giao đất, giao rừng khó thực hiện. Mới đây, cán bộ tỉnh về khảo sát, bàn kế hoạch giao 100ha đất rừng do Bộ đội Biên phòng quản lý cho người dân làm ăn. Nhưng khi chính quyền tổ chức họp dân, phổ biến chủ trương thì bà con e ngại không dám nhận, lý do là vì đường sá xa xôi. Ông Hồ Văn Nhiên cho biết: “Chủ trương giao đất của Nhà nước hợp lý nhưng do điều kiện tự nhiên ở địa phương quá hiểm trở, trồng rừng ra không đủ chi phí đầu tư. Người dân mong muốn có được một cây cầu qua sông để bà con qua lại và tiện đường làm ăn, nếu không họ không thể trồng rừng được”.

Rừng trồng ở trên núi cao, đường vận chuyển cách trở nên người trồng rừng không có lãi.

Thời gian qua, ở H. Đakrông nhiều người chặt phá hoặc bán rừng non lấy đất trồng cây sắn, thiệt đơn thiệt kép. Vậy là mục tiêu giao đất trồng rừng không đạt như mong muốn. Bà Ly Kiều Vân - Bí thư Huyện ủy Đakrông trăn trở: Chủ trương giao đất, giao rừng cho đồng bào sản xuất, quản lý bảo vệ rất đúng đắn, hợp lòng dân. Hiện nay, cây keo bán được giá, đầu ra ổn định vì có nhà máy gỗ MDF Quảng Trị thu mua. Tuy nhiên, rừng giao cho dân quản lý nằm tận rừng sâu, xa đường, địa hình cách trở nên hiệu quả sử dụng đất rừng không cao. Còn với những người dân nhận quản lý, bảo vệ rừng tự nhiên cũng không mấy vui vẻ vì tiền công chăm sóc quá thấp. Cũng theo bà Vân, nếu không có chính sách hỗ trợ miền núi thì người dân rất khó sống được trên đất rừng của mình: “Người dân ở gần rừng mà không sống được từ rừng thì làm sao bà con có thể yên tâm được. Đề nghị Chính phủ, Nhà nước có chính sách kèm theo đối với đồng bào miền núi. Nghị quyết giảm nghèo bền vững của huyện sẽ rất khó khăn nếu như không có chính sách giải quyết hộ nghèo căn cơ thì nguy cơ tái nghèo rất cao và Nghị quyết khó thành” - bà Vân nêu vấn đề.

Tỉnh Quảng Trị hiện còn 40 nghìn ha đất rừng tự nhiên do UBND các xã quản lý. Ngành Nông nghiệp tỉnh Quảng Trị đang tiến hành rà soát lại quỹ đất rừng để giao cho dân; qua đó tạo công ăn việc làm, bảo vệ rừng tốt hơn. Ông Lê Văn Quý - Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Trị cho biết, đơn vị khuyến cáo người dân chuyển diện tích đất rừng ở xa sang trồng cây bời lời. Cây bời lời chỉ khai thác vỏ, phơi khô dễ vận chuyển, giá vỏ 20 - 22 nghìn đồng/kg thì bà con có thể sống được từ rừng. Ông Lê Văn Quý kiến nghị: “Đề nghị Chính phủ sửa đổi chính sách, cần có hỗ trợ cho đồng bào miền núi đang còn giai đoạn khi bảo vệ giao rừng tự nhiên để người dân có cái ăn trong thời gian chăm sóc, bảo vệ rừng. Nếu không thì công tác giao đất giao rừng khó đạt hiệu quả”.

Với mục tiêu “làm cho mỗi khu đất, mỗi cánh rừng, mỗi quả đồi đều có người làm chủ”, chủ trương giao đất, giao rừng ở tỉnh Quảng Trị đã góp phần giải quyết đất sản xuất, ổn định cuộc sống người dân ở gần rừng, hạn chế nạn chặt phá, đốt rừng, bảo vệ môi trường. Thế nhưng, ở miền núi, hiệu quả sử dụng đất rừng không cao, tiền công bảo vệ rừng tự nhiên quá thấp, người dân chưa thực sự gắn bó với rừng. Thực tế này là bài toán khó không chỉ riêng ở tỉnh Quảng Trị.

Nhuận Minh Hoàng