Nguy cơ chiến tranh thương mại toàn cầu

Thứ bảy, 02/06/2018 11:27

Các đồng minh và đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ mới đây đã cảnh báo sẽ đáp trả việc chính quyền Tổng thống Donald Trump áp đặt mức thuế quan mới đối với thép và nhôm nhập khẩu, làm dấy lên những lo ngại mới về nguy cơ bùng nổ chiến tranh thương mại toàn cầu.

Mỹ tuyên bố áp thuế mới là nhằm bảo vệ các nhà sản xuất thép và nhôm của nước này. Ảnh: BBC

Hôm 31-5, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross thông báo Washington chính thức tuyên bố đánh thuế đối với thép và nhôm nhập khẩu từ Liên minh Châu Âu (EU), Canada và Mexico, kết thúc thời hạn miễn thuế kéo dài 2 tháng. Theo đó, thuế suất thuế nhập khẩu thép là 25% và với nhôm là 10%, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1-6.

Quyết định này khép lại cánh cửa miễn trừ thuế thép và nhôm mà chính quyền Trump mở ra trước đó cho ba đối tác trên, đồng thời cho thấy một lập trường cứng rắn hơn của Washington trong đàm phán thương mại. Giải thích về quyết định trên, Bộ trưởng Thương mại Mỹ cho rằng các cuộc đàm phán với EU đã không đạt được một thỏa thuận thỏa đáng nhằm thuyết phục Washington tiếp tục miễn trừ các mức thuế đối với Châu Âu. Dù cuộc đàm phán miễn trừ không giúp các đối tác này tránh được thuế kim loại của Mỹ, Washington vẫn đang để ngỏ khả năng đàm phán. “Chúng tôi mong muốn sẽ tiếp tục đàm phán, cả với Canada, Mexico và Châu Âu, vì còn có những vấn đề khác mà chúng tôi cần giải quyết”, ông Ross nói.

Đáp trả tương xứng

Canada và Mexico đã nhanh tay đáp trả.

“Chính quyền Mỹ ngày hôm nay đã đưa ra một quyết định mà chúng tôi lấy làm tiếc, và chắc chắn là dẫn tới các biện pháp trả đũa”, Thủ tướng Canada Justin Trudeau phát biểu tại một cuộc họp báo. Phát biểu tại thủ đô Washington của Mỹ, Ngoại trưởng Canada Chrystia Freeland nhấn mạnh: “Đây là hành động trả đũa thương mại cứng rắn nhất của Canada kể từ thời hậu chiến. Đó là sự đáp trả mạnh mẽ, hoàn toàn tương xứng và có đi có lại. Một hành động mạnh mẽ đáp lại quyết định tồi tệ của Mỹ”. Theo tuyên bố được đưa ra, Canada sẽ áp thuế đối với hàng loạt mặt hàng của Mỹ, bao gồm các mặt hàng rượu whiskey, nước cam, thép, nhôm và các sản phẩm khác, với tổng giá trị lên tới 16,6 tỷ USD. Quyết định sẽ có hiệu lực từ ngày 1-7.

Ngay sau đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ra tối hậu thư thương mại cho Thủ tướng Canada Justin Trudeau, khẳng định ông sẽ không chấp nhập bất cứ thỏa thuận nào không “công bằng”. Nhà Trắng trích dẫn thông điệp của Tổng thống Trump gửi Thủ tướng Trudeau có đoạn: “Mỹ đã bị lợi dụng về thương mại trong nhiều thập niên. Thời kỳ đó giờ đã qua. Mỹ sẽ nhất trí với một thỏa thuận công bằng, hoặc sẽ không có thỏa thuận nào hết”.

Mexico cũng tuyên bố đáp trả tương xứng, với thuế quan được áp lên một loạt sản phẩm nông sản và công nghiệp của Mỹ, gồm thịt lợn, táo, nho, pho mát, thép… Bộ Kinh tế Mexico nói thuế này sẽ được duy trì cho tới khi Chính phủ Mỹ dỡ bỏ thuế áp lên thép và nhôm từ Mexico.

Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker tuyên bố quyết định của Washington là không thể chấp nhận và EU sẽ áp đặt các biện pháp trả đũa. Trong bài phát biểu từ Brussels (Bỉ), ông Juncker nhấn mạnh: “Đây là một ngày tồi tệ đối với thương mại quốc tế. Do vậy, chúng tôi sẽ ngay lập tức đưa tranh cãi thương mại này ra Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và sẽ thông báo các biện pháp đáp trả tương ứng trong vòng vài giờ tới”. Ủy viên phụ trách thương mại của EU Cecilia Malmstrom sau đó cho biết EU sẽ bắt đầu kích hoạt cơ chế giải quyết tranh chấp tại WTO. Bà Malmstrom khẳng định các biện pháp đáp trả của EU sẽ cân xứng và phù hợp với quy định của WTO.

Một người phát ngôn của chính phủ Anh cũng bày tỏ hết sức thất vọng trước quyết định của Mỹ liên quan đến việc áp thuế đối với mặt hàng nhôm, thép. Theo người phát ngôn này, Anh và các nước EU khác là những đồng minh thân cận của Mỹ và cần phải được miễn thuế hoàn toàn và lâu dài.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng chỉ trích quyết định áp thuế đối với mặt hàng nhôm và thép từ EU của Mỹ là bất hợp pháp và là một sai lầm, có thể chấm dứt các cuộc thảo luận về nhiều vấn đề khác. “Quyết định này không chỉ bất hợp pháp mà còn là một sai lầm về nhiều khía cạnh”, ông Macron nêu rõ. Theo ông Macron, Mỹ đang đối phó với sự mất cân bằng toàn cầu bằng chủ nghĩa dân tộc về kinh tế và thương mại. Theo ông, “chủ nghĩa dân tộc về kinh tế sẽ dẫn tới chiến tranh”.

Thậm chí, một Hạ nghị sĩ đảng Cộng Hòa cũng cho biết việc Mỹ áp mức thuế mới đối với EU, Canada và Mexico đang “nhắm sai mục tiêu” và các quan chức chính quyền Mỹ sẽ cần đưa ra câu trả lời cho Quốc hội về những thiệt hại của quyết định này đối với các doanh nghiệp trong nước.

Mặt trận Trung Quốc

Quyết định áp đặt thuế đối với các mặt hàng từ Châu Âu và các nước láng giềng với Mỹ của Tổng thống Donald Trump được thực thi trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc nóng trở lại sau khi ông Trump vừa hủy bỏ một thỏa thuận mà hai bên đã từng nhất trí vào đầu tháng này.

Thuế thép và nhôm là một phần trong nỗ lực của ông Trump nhằm bảo vệ nền công nghiệp Mỹ và công nhân Mỹ trước điều mà ông cho là sự cạnh tranh quốc tế không bình đẳng. Đây là chủ đề chính trong chương trình nghị sự “Nước Mỹ trên hết” của ông Trump. Theo một số chuyên gia, Mỹ đang thể hiện một lập trường cứng rắn hơn về thương mại, đặc biệt trong bối cảnh nước này đang trong một cuộc đàm phán thương mại quan trọng với Trung Quốc. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo cách làm hiện nay của Washington có thể khiến các đồng minh thân cận xa lánh Mỹ, theo đó làm suy yếu sức ép toàn cầu đối với Trung Quốc trong vấn đề thương mại.

THÚY NGỌC