Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Chỉ thị số 19/CT-TTg về công tác phòng tránh lũ ống, lũ quét, sạt lở đất. Trong đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các địa phương quản lý chặt chẽ hoạt động khai thác khoáng sản, kiểm tra, xử lý nghiêm tình trạng khai thác khoáng sản trái phép, không để xảy ra sạt lở, sập hầm lò gây thiệt hại về người tại khu vực khai thác khoáng sản khi mưa lũ... Tại Quảng Nam, trong những năm gần đây, tình trạng sạt lở ở một số huyện miền núi, đặc biệt là ở các bãi vàng khi mùa mưa đến khiến nhiều người tử vong đang ở mức báo động...

Một thực tế không ai phủ nhận, đó là tại tỉnh Quảng Nam, hầu như năm nào cũng có tai nạn hầm vàng làm chết người, trong đó đa số các vụ tai nạn do lở núi, sập hầm. Nguy hiểm là vậy nhưng vì cuộc sống, nhiều người vẫn "bán mạng" tại các hầm vàng. Theo thống kê, trong 5 năm gần đây tại các hầm vàng ở Quảng Nam xảy ra hàng chục vụ tai nạn làm gần 30 người tử nạn. Nhưng đó chỉ là con số bề nổi. Thực tế mỗi năm ở các bãi vàng trên toàn tỉnh này có bao nhiêu người chết khó mà thống kê được, bởi sự việc xảy ra trong rừng sâu núi thẳm, nhiều khi chủ hầm vàng thương lượng với gia đình các nạn nhân là xong. Như trong đợt mưa lớn kéo dài cuối năm 2017, tại khu vực thôn 5 (xã Phước Hòa, H. Phước Sơn) xảy ra vụ sạt lở đất tại miệng hầm khai thác vàng làm 6 phu vàng tử vong. Điều đáng nói, khi nhận được thông tin, các ngành chức năng tỉnh Quảng Nam đã vào hiện trường điều tra, làm rõ. Nhưng qua kiểm tra, cơ quan chức năng tiến hành đào bới tìm kiếm chỉ phát hiện 2 phu vàng thiệt mạng. Bởi sau khi vụ tai nạn xảy ra, 4 phu vàng tử nạn kia đã được chủ bãi nhanh chóng đưa về quê an táng. Không để vụ việc chìm trong im lặng, Phòng Cảnh sát kinh tế CA tỉnh Quảng Nam đã vào cuộc điều tra, làm rõ kẻ chủ mưu. Sau thời gian điều tra, xác minh, đến tháng 6-2018, Phòng Cảnh sát kinh tế CA tỉnh Quảng Nam đã khởi tố bị can, thực hiện lệnh bắt tạm giam đối với Trần Xuân Tiến về hành vi "Vi phạm các quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên"...

Tại H. Phước Sơn, khu vực thôn 8, xã Phước Hiệp được xem là khu vực tập trung lượng phu vàng đông nhất của tỉnh Quảng Nam, bởi nơi đây có 4 Cty khai thác vàng hoạt động, trong đó 2 Cty đã hết giấy phép khai thác, nhưng tất cả đều hoạt động như nhau (?). Tại đây, những công trường khai thác vàng trải dài từ đồi này qua núi nọ. Hàng chục lán trại nằm rải rác khắp nơi với hàng trăm phu vàng tá túc. Điều đáng nói, nhiều lán trại ở đây nằm dưới những ngọn đồi nên thường xuyên xảy ra sạt lở.

Tại một trong những bãi vàng khu vực này do Cty TNHH Hữu Minh quản lý, ngày 24-11-2017, hai phu vàng H.V.H. (20 tuổi) và H.V.N. (15 tuổi, cùng trú xã Phước Thành, H. Phước Sơn, Quảng Nam) cùng một số người khai thác vàng trái phép tại đây thì bị lở núi. Những người khác kịp thời chạy thoát, riêng H. và N. bị đất đá vùi lấp tử vong tại chỗ... Vài ngày sau, cũng tại khu vực này một quả đồi đổ ập xuống đẩy trôi hàng chục lán trại. Rất may thời điểm trên, các phu vàng tiên lượng được rủi ro nên đã di chuyển ra khỏi nơi nguy hiểm. Có thể nói, hiểm họa luôn rình rập những phu vàng, nhiều hầm vàng không được chống đỡ, gia cố nên mỗi khi mưa đến, nguy cơ xảy ra sập hầm rất cao. Bên cạnh đó, để tiện cho việc quản lý và sinh hoạt, các ông chủ bãi vàng thường cho dựng lán trại tạm bợ sát các hầm vàng và cạnh các bờ suối, không biết chuyện gì xảy ra nếu lũ quét bất ngờ ập xuống. "Bên ngoài nhìn vào thấy đơn giản vậy nhưng bên trong các hầm vàng khoét sâu vào lòng núi dài đến vài cây số và chia ra nhiều ngách nhỏ. Chúng em làm việc cả ngày trong đó nên cũng rất sợ"- một phu vàng quê Nghệ An tâm sự...

Được biết, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ theo Chỉ thị số 19/CT-TTg, tỉnh Quảng Nam đang lên kế hoạch tiến hành diễn tập cứu hộ, cứu nạn sạt lở đất tại một số huyện miền núi của Quảng Nam, trong đó trọng tâm là H. Phước Sơn. Thiết nghĩ, mùa mưa đang cận kề, hơn lúc nào hết các ngành chức năng của tỉnh Quảng Nam cần khẩn trương có các phương án phòng chống sạt lở, nhất là tăng cường kiểm tra an toàn lao động ở các bãi vàng; tiến hành truy quét, đẩy đuổi các đối tượng làm vàng trái phép trên địa bàn tỉnh để tránh những tai nạn đáng tiếc xảy ra như những năm qua.

Trần Tân