Nhà cổ 200 năm tuổi của dân binh Hoàng Sa

Thứ hai, 13/04/2015 11:30

(Cadn.com.vn) - Dù luôn đối mặt với phong ba bão táp nhưng gần 2 thế kỷ trôi qua, những ngôi nhà ấy vẫn vững chãi vượt qua thời tiết khắc nghiệt nơi bốn bề sóng nước. Trong những ngôi nhà đó còn lưu lại hình bóng và tư liệu của đội dân binh Hoàng Sa năm xưa trên đảo Lý Sơn đã giong thuyền đạp sóng ra khơi vì chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Tọa lạc ở khu vực" đắc địa" mặt hướng ra biển, với diện tích gần 300 m2, ngôi nhà cổ nhất trên đảo Lý Sơn có niên đại gần 200 năm tuổi của tộc họ Dương ở thôn Tây, xã An Hải tuy đã trải qua 6 đời nhưng vẫn còn vững chãi nguyên vẹn với nét kiến trúc cổ kính. Ông Dương Quang Định, 67 tuổi, người đang trực tiếp cai quản ngôi nhà của tộc họ Dương cho biết; Theo gia phả ghi lại, năm 1832, ông Tổ họ Dương từ đất liền ra khai khẩn và định cư ở đảo Lý Sơn, đến năm 1833 họ Dương khởi công xây dựng ngôi nhà từ đường, đến cuối năm 1835 ngôi nhà xây xong, trải qua nhiều thế hệ đến đời ông Định là hậu duệ đời thứ 6 sống trong ngôi nhà này. Để xây được ngôi nhà cổ này, ông Tổ họ Dương cùng các bậc tiền hiền trong dòng họ đã phải vượt sóng vận chuyển gỗ, vật liệu từ đất liền ra đảo trong nhiều năm liền. "Ngôi nhà được làm bằng hơn 50 m3 gỗ mít đỏ mua từ những cánh rừng già của tỉnh Quảng Nam rồi thuê nhân công vận chuyển ra đảo, toán thợ mộc Kim Bồng nổi tiếng phải quần quật đục, đẽo trong suốt gần 2 năm mới hoàn thiện phần gỗ của ngôi nhà"-ông Định tiết lộ.

Ngôi nhà cổ được thiết kế gồm 3 gian chính với 24 cột gỗ có kích thước lớn và được làm theo kiểu "nhà rường đắp đất" cùng hệ thống cửa bàn khoa, cột kèo "rau muống" chạm hình đầu Rồng hoặc đầu chim Phụng, cùng với đó là các hoành phi câu đối, án thờ được chạm khắc hoa văn công phu, tinh xảo. Để bảo tồn và gìn giữ ngôi nhà, mỗi năm con cháu dòng họ Dương phải góp của góp công để trùng tu sửa chữa. Bởi vậy đã gần 200 năm tuổi nhưng ngôi nhà vẫn còn nguyên vẹn thiết kế ban đầu khiến nhiều đoàn khách du lịch khi đến tham quan đều ngỡ ngàng vì sự độc đáo, lộng lẫy của ngôi nhà có niên đại cổ nhất trên đảo Lý Sơn. Ngôi nhà còn được ví như một tác phẩm nghệ thuật và là bảo tàng thu nhỏ, bởi trong đó cất giữ nhiều chứng cứ, tài liệu, được ghi trong gia phả nhiều đời liên quan đến các bậc tiền nhân của dòng họ Dương trong đội dân binh Hoàng Sa với chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc dưới Triều nhà Nguyễn.

Nét độc đáo trong ngôi nhà cổ gần 200 năm tuổi ở Lý Sơn.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Đăng Vũ, Giám đốc Sở VH-TT&DL Quảng Ngãi, so với những ngôi nhà cổ có niên đại vài trăm năm tuổi ở Quảng Ngãi và một số địa phương trong nước thì ngôi nhà cổ của dòng họ Dương trên đảo Lý Sơn còn giữ nguyên được hiện trạng ban đầu, xét về góc độ văn hóa và lịch sử thì đây là tài sản vô giá cả về giá trị vật chất, văn hóa lẫn tinh thần, vì trong ngôi nhà này còn ghi lại tên tuổi nhiều thế hệ lính Hoàng Sa đã vâng lệnh vua ban ra trấn giữ Hoàng Sa dưới triều nhà Nguyễn.

Còn theo ông Dương Lan, 80 tuổi, ở thôn Tây xã An Hải, hậu duệ đời thứ 5 tộc họ Dương cho biết, khi khởi công xây dựng ngôi nhà, tổ tiên của ông đã phải bán hàng chục héc-ta đất, đó là chưa kể đóng góp tiền của cùng hàng ngàn công lao động do con cháu trong tộc họ đóng góp. "Giờ có tiền cũng không thể làm được ngôi nhà như thế này, bởi toàn bộ ngôi nhà được làm thủ công với những thợ mộc tay nghề cao-ông Lan chia sẻ. Được tận mắt chiêm ngưỡng ngôi nhà cổ của dòng họ Dương trên đảo Lý Sơn, chị Mai Thu Hương, một du khách ở Đà Nẵng bộc bạch: "Tôi đã đi nhiều nơi, được tận mắt chiêm ngưỡng nhiều nhà cổ ở mọi miền đất nước nhưng chưa ngôi nhà nào còn giữ nguyên thiết kế ban đầu như nhà cổ ở Lý Sơn". Những ngôi nhà cổ như thế này ở đảo Lý Sơn nói riêng và cả nước nói chung quả là hiếm, mong rằng chính quyền địa phương và ngành chức năng cần đầu tư hỗ trợ để bảo tồn và lưu giữ để phục vụ khách du lịch, bởi ngoài vẻ đẹp lộng lẫy thì trong đó còn có hình bóng của những dân binh Hoàng Sa can trường năm xưa, những chứng cứ liên quan đến chủ quyền của Quốc gia tại Hoàng Sa và Trường Sa"-chị Hương bày tỏ.

Ngoài ngôi nhà cổ của dòng họ Dương, ở đảo Lý Sơn hiện nay có hàng chục ngôi nhà cổ có cùng niên đại, tuy nhiên, do thời tiết biển đảo khắc nghiệt và với việc không được bảo tồn, gìn giữ nên nhiều ngôi nhà nay đang xuống cấp. Theo ông Trần Ngọc Nguyên, Chủ tịch UBND huyện đảo Lý Sơn: hiện trên đảo còn 24 nhà cổ có niên đại từ 120 đến gần 200 năm tuổi. Chính quyền địa phương khuyến khích, tuyên truyền người dân bảo tồn, gìn giữ nhà cổ, đồng thời hỗ trợ để người dân có điều kiện trùng tu, sửa chữa giữ nguyên thiết kế ban đầu. Bởi ngoài kiến trúc, kết cấu, mỗi ngôi nhà này đều là những bảo tàng lưu giữ kỷ vật của các dân bình Hoàng Sa năm xưa đã bỏ mạng quên mình vì chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Anh Thư