(Cadn.com.vn) - 6 thập kỷ trước, mối quan hệ Mỹ-Saudi Arabia không mấy thân thiết, chủ yếu chỉ dựa vào dầu mỏ và an ninh khu vực. Tuy nhiên, một chuyến đi bí mật của bác sĩ riêng của Tổng thống Truman đến điều trị cho Quốc vương Abdulaziz bin Abd al-Rahman al-Saud đã giúp hai nước xích lại gần nhau hơn.

Tháng 2-1950, Đại sứ Mỹ tại Saudi Arabia gửi yêu cầu khác thường đến Bộ Ngoại giao: “HM yêu cầu sự hỗ trợ của chúng ta để có ngay một chuyên gia xuất sắc cùng với một trợ lý đi đến Saudi Arabia để khám và điều trị viêm xương khớp mãn tính cho ông”. “HM” được nhắc đến ở đây là Quốc vương Saudi Arabia, Abdulaziz bin Abd al-Rahman al-Saud, mà phương Tây thường gọi là Ibn Saud.

Yêu cầu được đưa ra tại thời điểm quan hệ Mỹ-Saudi Arabia đang phức tạp. Washington lúc đó muốn thuê sân bay Dhahran, nhưng nhiều người Saudi Arabia, trong đó có các cơ quan tôn giáo bảo thủ, chống lại bất kỳ sự hiện diện quân sự nào của Mỹ ở nước này. Trong khi đó, bản thân Vua Ibn Saud vẫn cảnh giác với việc Nhà Trắng công nhận Israel.

Quốc vương Ibn Saud (ngồi giữa) và đoàn bác sĩ Mỹ. Ảnh: BBC

Chuyến đi...

Bộ Quốc phòng Mỹ cử hai chuyên gia, cũng là các cựu sĩ quan quân đội, cũng như các thiết bị kỹ thuật đến Saudi Arabia.

Tuy nhiên, Tổng thống Truman cử thêm bác sĩ riêng của mình, Chuẩn Tướng Wallace H Graham, đi cùng. Ngoại trưởng Mỹ Dean Acheson trong  bức điện tín bí mật đã nói với Đại sứ Mỹ ở Jeddah, ông Childs, rằng, Tổng thống muốn Tướng Graham “tham gia  như một người bạn tuyệt vời” và dẫn đầu đội ngũ y tế quốc phòng. Ông Childs cho biết, chắc chắn Quốc vương Ibn Saud sẽ “rất xúc động” và điều này sẽ có tác dụng “trong việc thuyết phục ông ấy về tình cảm thật sự thân thiện của chúng ta”.

Đoàn công tác đi từ Washington vào ngày 15-4-1950. Chính phủ Saudi Arabia gửi một bức điện khẩn cấp đến Đại sứ quán ở Washington yêu cầu Tổng thống Truman “không cho phép báo chí đưa tin hay biết về vụ việc này”. Saudi Arabia sợ rằng, chuyến đi đột ngột sẽ tiếp sức cho những tin đồn, Quốc vương Ibn Saud ốm nặng và cân nhắc thoái vị. Tuy nhiên, ông Truman cũng có lý do để giữ bí mật nhiệm vụ này. Saudi Arabia là đồng minh quan trọng nhưng một liên minh như vậy sẽ không được ủng hộ tại Mỹ.

...Giúp Mỹ sát lại gần Saudi Arabia

Sau cuộc hành trình 3 ngày, đội đến Saudi Arabia và gặp Quốc vương. Sự có mặt của bác sĩ, tướng Graham thực sự là một “chất xúc tác” ngoại giao. “Tướng Graham mỉm cười nói với Quốc vương rằng, Tổng thống Truman đã cử ông ấy đến đây như một món quà dành tặng Quốc vương. Quốc vương cũng mỉm cười và nói đó là món quà thực sự quý báu”, Heyward Hill, một cố vấn tại Đại sứ quán Mỹ, kể lại.

Năm 1989, tướng Graham nói với một sử gia rằng, bệnh của Quốc vương Ibn Saud rất nghiêm trọng. Ông đề nghị Quốc vương Ibn Saud đến Mỹ để phẫu thuật, nhưng Quốc vương từ chối. Dù từ chối phẫu thuật, quá trình điều trị giúp Quốc vương Ibn Saud thuyên giảm. Ông bắt đầu điều hành trở lại những nhiệm vụ trước đây giao cho con trai. Ông Awalt báo cáo trong một bức điện vào tháng 5 rằng, Quốc vương không còn sử dụng xe lăn mà di chuyển “một cách dễ dàng với hai đầu gối thẳng hoàn toàn”. Đại sứ Childs báo cáo cho Ngoại trưởng Acheson rằng, nhiệm vụ đã đạt “thiện chí đáng kể”.

Chuyến đi giúp Mỹ và Saudi Arabia xích lại gần nhau hơn. Vào tháng 8 năm sau đó, Quốc vương Ibn Saud bị bệnh một lần nữa với “những cơn đau nặng và co giật ở vùng bụng dưới”. Ông Acheson đề nghị tướng Graham và các bác sĩ đến Saudi Arabia ngay lập tức. Theo ông Acheson, tướng Graham không chỉ được Quốc vương Ibn Saud đánh giá cao mà ông còn giúp mở đường ngoại giao cực kỳ thuận lợi cho một thỏa thuận phòng thủ chung, vốn là cơ sở cho hợp tác quân sự giữa hai nước ngày nay.

An Bình
(Theo BBC)