Ngày 11-7 (sáng 12-7, giờ Việt Nam), Bộ Ngoại giao Mỹ ra thông cáo báo chí nhân dịp 5 năm Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở La Haye (Hà Lan) ra phán quyết về Biển Đông.

Thông cáo nêu rõ tự do của các vùng biển là lợi ích lâu dài của tất cả các quốc gia, đồng thời có ý nghĩa sống còn đối với hòa bình và thịnh vượng toàn cầu. Cộng đồng quốc tế từ lâu đã được hưởng lợi nhờ một trật tự hàng hải dựa trên luật pháp, nơi luật pháp quốc tế, như thể hiện trong Công ước LHQ về Luật biển (UNCLOS) năm 1982, quy định khuôn khổ pháp lý cho mọi hoạt động trên các đại dương và vùng biển. Bộ luật quốc tế này đặt nền tảng cho các hoạt động và hợp tác phạm vi quốc gia, khu vực, toàn cầu trong lĩnh vực hàng hải, đồng thời đóng vai trò then chốt đối với việc đảm bảo dòng thương mại toàn cầu tự do lưu thông...

Ngày 12-7, Ngoại trưởng Nhật Bản Toshimitsu Motegi cũng ra tuyên bố kêu gọi các bên tuân thủ phán quyết năm 2016 của PCA về Biển Đông, đồng thời khẳng định Tokyo phản đối bất kỳ yêu sách chủ quyền nào ở Biển Đông trái với quy định của UNCLOS. Ngoại trưởng Motegi nhấn mạnh các bên cần tuân thủ phán quyết, bởi đây là “phán quyết cuối cùng và có tính ràng buộc về mặt pháp lý đối với các bên liên quan tới tranh chấp dựa trên các điều khoản của UNCLOS”.

Cũng trong ngày 11-7 (sáng 12-7, giờ Việt Nam), Bộ Ngoại giao Canada đã ra tuyên bố “tái khẳng định sự cần thiết của việc tất cả các bên liên quan phải tuân thủ phán quyết này”, đồng thời nhấn mạnh phán quyết của PCA là “cột mốc ý nghĩa và cơ sở hữu ích để giải quyết hòa bình tranh chấp tại Biển Đông”. Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Canada kêu gọi tất cả các nước tuân thủ các cam kết đưa ra trong Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). Bên cạnh đó, Canada cam kết ủng hộ các quyền thương mại, hàng hải và hàng không, cũng như các quyền chủ quyền và tài phán của các nước ven Biển Đông, được thực hiện theo luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS.

5 năm trước, chiều 12-7-2016 (giờ Việt Nam), Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở La Haye (Hà Lan) ra phán quyết đối với vụ Philippines kiện Trung Quốc liên quan tới tranh chấp ở Biển Đông. Theo phán quyết của PCA, yêu sách của Trung Quốc về “các quyền lịch sử” đối với các vùng biển nằm trong cái gọi là “đường 9 đoạn” là trái với UNCLOS. Phán quyết khẳng định, Trung Quốc gây ra những nguy hại lâu dài đối với hệ sinh thái dải san hô ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Trung Quốc không có căn cứ lịch sử nào về vùng biển ở Biển Đông và Bắc Kinh không có cơ sở pháp lý để đưa ra những tuyên bố về “các quyền lịch sử” đối với những nguồn tài nguyên trong cái mà Bắc Kinh gọi là “đường 9 đoạn”.

T.T