(Cadn.com.vn) - 2 năm trước, hệ thống ngân hàng Việt Nam (NHVN) được ví như cỗ máy hoạt động quá công suất trong một thời gian dài, đến lúc cần “đại tu”. Gần 2 năm thực hiện các biện pháp tái cơ cấu (TCC), ngành NHVN đã vượt qua thời kỳ khó khăn nhất, hoàn thành cơ bản nhiệm vụ TCC sở hữu và tư cách pháp nhân của những NH cổ phần yếu kém, các Cty tài chính và cho thuê tài chính.

Lành mạnh hóa hệ thống NH

Sáp nhập, hợp nhất, mua lại không còn là những khái niệm mới đối với cơ quan quản lý cũng như các tổ chức tín dụng (TCTD) VN. Từ góc độ quản lý Nhà nước, đây là yếu tố giúp hình thành nên những định chế tài chính lớn hơn, mạnh hơn, có khả năng trụ vững trong một môi trường cạnh tranh ngày một khốc liệt, qua đó lành mạnh hóa hệ thống tài chính NH.

Đi đầu trong công cuộc “hợp hôn” với NH Nhà Hà Nội (Habubank) hơn 1 năm về trước, NH Sài Gòn - Hà Nội (SHB) đang khẳng định là một trong những định chế tài chính vững mạnh sau sáp nhập: tăng được quy mô hoạt động kinh doanh; trong đó tăng vốn điều lệ, thị phần, khách hàng cũng như mạng lưới hoạt động. Cũng sau sáp nhập, toàn bộ hệ thống của SHB đã hoạt động minh bạch, an toàn và đang phát triển đúng định hướng, đặc biệt là vấn đề xử lý nợ xấu. “Có thể khẳng định, SHB đang trở thành một định chế tài chính lớn, lành mạnh trong hệ thống NH thương mại VN. Điều đó cho thấy, trong bối cảnh khó khăn chung của nền kinh tế, việc cơ cấu ngành NH đặc biệt là sáp nhập và hợp nhất là chủ trương đúng đắn và là xu thế tất yếu”, ông Nguyễn Văn Lê, Tổng Giám đốc SHB đánh giá.

NHNN cho biết, cơ quan này đã chỉ đạo và tiến hành các biện pháp TCC đối với 9 NHTMCP yếu kém, đồng thời giám sát và chỉ đạo sát sao quá trình TCC tại những NH này. Đến nay, tiền gửi và tài sản của cá nhân và DN tại những TCTD thuộc diện TCC đều được bảo đảm an toàn, lượng tiền gửi đã tăng đáng kể, nợ xấu giảm dần cả về tỷ trọng tương đối và con số tuyệt đối, nhiều sai phạm đã được khắc phục, tình hình hoạt động đã được cải thiện.

Trong ảnh: Trụ sở của SHB trên đường Nguyễn Văn Linh, Đà Nẵng.

Bên cạnh các biện pháp giải thể, sáp nhập để tiết giảm chi phí hoạt động nhằm giải quyết những vấn đề trước mắt, NHNN cũng đang nỗ lực thực hiện các bước cải cách tiếp nhằm lành mạnh hóa hệ thống NH và đặc biệt là tăng cường tính minh bạch và giám sát, xử lý vấn đề sở hữu chéo, góp phần kiểm soát hiệu quả hoạt động của các TCTD. Cùng với tái cấu trúc NH thông qua mua bán, sáp nhập, vấn đề xử lý nợ xấu cũng là nội dung quan trọng của quá trình TCC vì nó nằm trong cấu phần tăng năng lực tài chính cho các TCTD.

Sau những nỗ lực liên tục của NHNN và các bộ, ngành liên quan, Cty Quản lý Tài sản Quốc gia (VAMC) đã được hình thành và bắt đầu hoạt động từ tháng 9-2013. Tính đến ngày 18-11, VAMC đã nhận hồ sơ từ 25 TCTD đề nghị bán nợ xấu. Trong số này, VAMC đã mua được 17.300 tỷ đồng nợ xấu tính trên giá trị sổ sách từ 20 TCTD. Giá trị các khoản nợ VAMC đứng ra mua và phát hành trái phiếu khoảng 13.700 tỷ đồng. Hiện NHNN đang khẩn trương hoàn thiện những thủ tục pháp lý cần thiết để hình thành thị trường mua bán nợ tập trung, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư trong nước và quốc tế tham gia, góp phần đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu tại các TCTD.

Quyết liệt hơn nữa

Với những giải pháp đồng bộ và quyết liệt của NHNN, Đề án TCC các TCTD VN đang được đánh giá tiến triển tích cực đúng lộ trình. Điều này cho phép hy vọng ngành NHVN sẽ thực hiện thành công những mục tiêu TCC giai đoạn 2011-2015, nền tảng để toàn hệ thống phát triển bền vững, an toàn trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng đó mới chỉ là thành công bước đầu, bởi những biện pháp vừa qua chưa đủ mạnh, chưa đủ sức để có tác động mạnh hơn tới quá trình tái cấu trúc nền kinh tế. Cụ thể, cốt lõi của vấn đề là giải quyết nợ xấu và tăng cường năng lực quản trị điều hành sau TCC vẫn chưa được giải quyết triệt để.

TS Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính NH nhận định, về cơ bản, lộ trình tái cấu trúc hệ thống của NHNN là đúng hướng, tuy nhiên có một số vấn đề chưa được như chúng ta mong đợi như tiến độ xử lý NH yếu kém vẫn chậm. Vấn đề nợ xấu vẫn còn nhiều rào cản, tăng trưởng tín dụng chưa đạt mục tiêu mong muốn. Thực tế, nền kinh tế vẫn đang trong giai đoạn khó khăn là một trở lực lớn cho hệ thống NH trong công cuộc “đại tu” này.

Thị trường BĐS đóng băng quá lâu, các thủ tục pháp lý liên quan đến xử lý tài sản đảm bảo rườm rà... đã khiến tốc độ xử lý nợ xấu chậm và kéo dài. Bên cạnh đó, vấn đề sở hữu chéo còn phức tạp, quản trị NH và quản trị rủi ro còn hạn chế. Đồng quan điểm, TS Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia cũng cho rằng, thách thức trong thời gian tới đối với hoạt động TCC hệ thống NH còn khá lớn.

Trong bài phát biểu trước Kỳ họp thứ 6, QH Khóa XIII, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình khẳng định, ngành NH sẽ tiếp tục tập trung đẩy mạnh sáp nhập, hợp nhất các TCTD theo nguyên tắc tự nguyện, cơ cấu lại hoạt động kinh doanh, xử lý nợ xấu và vấn đề sở hữu chéo, đồng thời đẩy mạnh TCC các tổ chức phi NH. Hiện NHNN đang tiếp tục đánh giá và xác định thêm một số TCTD yếu kém và đưa vào diện TCC nhằm xử lý dứt điểm, cơ bản những TCTD yếu kém trong năm 2013 theo đúng mục tiêu và lộ trình đề ra. NHNN cũng đã nhận được 24/25 phương án TCC của các NHTM cổ phần và đang khẩn trương phê duyệt các phương án TCC; đồng thời chỉ đạo các NH bổ sung, chỉnh sửa một số nội dung, đảm bảo những yêu cầu của Đề án TCC đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

N.T