Sinh ngày 31-8-1985, Thái tử Mohammed bin Salman lớn lên và được nuôi dạy giống như tất cả 5.000 hoàng tử Arab, trong một thế giới khép kín của những tiện nghi và đặc quyền phi thường. Là một trong 13 đứa trẻ được sinh ra lúc đó, tuổi thơ của ông ở quanh Cung điện Riyadh vốn được bảo vệ đặc biệt trong khu phố Madher. Người phục vụ, đầu bếp, tài xế và các nhân viên khác phục vụ mọi ý thích của hoàng tử nhỏ.

Quyết định tham chiến ở Yemen của Thái tử Mohammed bin Salman (ảnh nhỏ) gây nhiều tranh cãi.

Ghi dấu khác biệt

Một trong những người dạy kèm cho hoàng tử nhỏ trong những năm đầu, vào giữa những năm 1990, là Rachid Sekkai, hiện đang làm việc cho BBC. Rachid Sekkai mô tả công việc mỗi ngày là đưa hoàng tử từ cung điện đến trường học. Sau khi qua cổng được bảo vệ nghiêm ngặt, chiếc xe sẽ lướt qua một loạt các biệt thự với những khu vườn lộng lẫy. Một số tài khoản cho biết, Thái tử MBS luôn ghi chép cẩn thận, nhưng Sekkai nói rằng, hoàng tử nhỏ chỉ quan tâm đến việc dành thời gian với những người bảo vệ cung điện hơn là theo các bài học. “Hoàng tử dường như được phép làm theo ý mình”, Sekkai cho biết.

Được cha cho đi du học ở Mỹ hoặc Anh nhưng hoàng tử MBS đã từ chối. Thay vào đó, ông có bằng cử nhân luật tại Đại học King Saud. Quyết định bất thường này, theo các nhà quan sát, vừa là bệ đỡ vừa là vật cản đối với ông. Đối với nhiều người Saudi Arabia, một quốc gia yêu nước mãnh liệt, sự nuôi dưỡng kiểu cách Arab độc quyền của Thái tử MBS khiến ông trở thành một người con trai truyền thống của đất trời, một người mà họ có thể nhận ra. Nhưng nhược điểm là trong nhiều năm, tiếng Anh của ông rất kém và ông chưa bao giờ thực sự có được sự hiểu biết bẩm sinh về tâm lý phương Tây mà rất nhiều hoàng tử khác có được. Ở một đất nước mà không có gì lạ khi đàn ông có đến 4 người vợ, Thái tử MBS chỉ chọn có một. Ông kết hôn với em họ của mình - như một thông lệ - Công chúa Sara bint Mashur bin Abdulaziz al-Saud vào năm 2009 và họ có 2 con trai và 2 con gái. Khi nói đến gia đình, Thái tử MBS rất kín kẽ.

Thiên thời, địa lợi, nhân hòa

Vậy làm thế nào mà ông có được tiến quan nhanh như vậy, từ một sinh viên tốt nghiệp trường luật và chỉ là một trong hàng ngàn hoàng tử Arab, để trở thành Thái tử quyền lực như hiện nay? Câu trả lời nằm trong chính trị quyền lực “kiểu Machiavelli” (được coi là nhà sáng lập khoa học chính trị hiện đại), sự bảo trợ của người cha và sức mạnh tuyệt đối trong tính cách.

Khi MBS khoảng 23 tuổi, ngay sau khi tốt nghiệp với vị trí thủ khoa, người cha đã bắt đầu chuẩn bị cho ông một vai trò cao cấp. MBS làm việc trong văn phòng của cha, theo dõi công việc của ông kể từ khi người cha còn là thống đốc của Riyadh. Và MBS khi đó đã thấy cách Hoàng tử Salman giải quyết tranh chấp và những thỏa hiệp, học tập hiệu quả nghệ thuật chính trị của Saudi Arabia. Vào năm 2013, ở tuổi 27, MBS đã trở thành người đứng đầu Tòa án hoàng tử, thực sự là một cửa ngõ mở ra quyền lực vươn tầm ảnh hưởng lớn. Năm sau đó, ông được thăng chức bộ trưởng nội các.

Vào năm 2015, sự nghiệp MBS đã chuyển sang trang mới, sáng sủa hơn nhiều. Khi Vua Abdullah qua đời vào tháng 1 năm đó, người anh em cùng cha khác mẹ Mohammed bin Salman từ nhánh Sudairi quyền lực lên kế nhiệm. Vị vua mới, đã gần 80 tuổi khi lên ngôi, được tự do ủng hộ người mình chọn: đó là người con trai mà ông rất yêu quý MBS. Ông MBS nhanh chóng trở thành bộ trưởng quốc phòng cũng như tổng thư ký của Tòa án Hoàng gia. Lúc đó, Saudi Arabia đã phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng gắn kết ở biên giới phía nam. Tại Yemen, Houthi, một nhóm bộ lạc từ vùng núi phía bắc, đã biểu tỉnh ở thủ đô Sanaa, lật đổ tổng thống dân cử cùng chính phủ của ông và đã giành quyền kiểm soát gần như toàn bộ nửa phía tây của đất nước.

Các liên kết về ý thức hệ và tôn giáo của Houthi với Iran đã làm rung chuyển “các dây thần kinh” của Riyadh. Vào tháng 3-2015, không hỏi ý kiến một số hoàng tử có vị thế quan trọng và gần như không đưa ra lời cảnh báo nào cho các đồng minh, MBS đã tập hợp một liên minh gồm 10 quốc gia và đẩy đất nước vào cuộc chiến tranh chống lại người Houthi ở Yemen. Mục đích chính thức là khôi phục chính phủ bị lật đổ nhưng được LHQ công nhận ở Yemen. Mục đích không chính thức là gửi một thông điệp thẳng thắn đến Tehran rằng, Riyadh sẽ không cho phép một nhóm dân quân ủy nhiệm được Iran hậu thuẫn tiếp quản nước láng giềng phía nam. Đây được cho là một sự can thiệp quân sự nhanh chóng và quyết đoán chống lại một nhóm phiến quân. Và cho đến nay, nó đã biến thành một vũng lầy đang làm Saudi Arabia chảy máu và Yemen bị tàn phá.

Yemen hiện đã bị nghiền nát bởi chiến tranh, với hàng ngàn người thiệt mạng. Suy dinh dưỡng, bệnh tả và bệnh tật đang lan tràn, trong khi ước tính khoảng 20 triệu người, khoảng 2/3 dân số, đang cần viện trợ.

Vị thái tử quyền lực

Nhưng ở Saudi Arabia, sự khởi đầu của cuộc chiến đã giúp cái tên MBS nổi tiếng. Ông không có kinh nghiệm quân sự gì, nhưng truyền hình Saudi đã chiếu những hình ảnh cho thấy về một hình ảnh hoàng tử chiến binh Hồi giáo hành động dứt khoát vì lợi ích của đất nước.

Các quốc gia phương Tây ban đầu rất ủng hộ. Mỹ cung cấp thông tin tình báo và tiếp nhiên liệu cũng như phần cứng cho Saudi ở Yemen. Anh cung cấp hỗ trợ hậu cần và kỹ thuật cũng như tư vấn cho các lực lượng vũ trang Saudi về thiết bị do BAE Systems bán cho họ. Hai thủ lĩnh phi đội RAF đã đóng quân bên trong Trung tâm điều hành không quân liên quân ở Riyadh để theo dõi các thủ tục nhắm mục tiêu của Saudi, mặc dù Bộ Quốc phòng khẳng định họ không chọn mục tiêu. Mục tiêu của Không quân Hoàng gia Saudi thường xuyên bị thiếu sót.

Các bệnh viện, khu dân cư và xe buýt trường học đã được thổi vào ngọn súng chiến tranh, bên cạnh các mục tiêu quân sự hợp pháp. LHQ ước tính, phần lớn thương vong dân sự ở Yemen là do các cuộc không kích do Saudi dẫn đầu. Saudis đã bị buộc tội sử dụng bom chùm trên các khu vực dân sự. Houthi cũng bị buộc tội về tội ác chiến tranh, đặt mìn bừa bãi, thuê lính trẻ em, không kích nhà cửa và cản trở viện trợ. Trong 6 năm, Yemen đã trở thành cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất thế giới. 

KHẢ ANH (Theo Reuters)