Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, và cũng được kể lại bởi nhà báo Nguyễn Lưu, thì xích lô (cyclo) do một người Pháp tên Coupeaud phát minh vào năm 1939. Đầu năm 1936, chiếc xích lô đầu tiên có mặt ở Phnom Penh và ngay sau đó du nhập vào Sài Gòn. Cùng thời điểm này, vào tháng 4 năm 1936, một số nhà thầu ở Hà Nội cũng đã gửi đơn xin phép cho lưu thông xích lô ở Hà Nội. Đến nay, xích lô là sản phẩm du lịch thay vì hoạt động chuyên chở khách.

Vì thế, khi đến Nhật, quả thật tôi không khỏi ngạc nhiên khi bắt gặp những chiếc xe kéo bằng sức người, một sản phẩm du lịch chủ yếu phục vụ du khách quanh các đền, chùa.

Đó là buổi chiều theo đoàn đến ngôi chùa cổ Sensoji nằm ở khu vực Asakusa, Taito-ku, Tokyo. Tôi bắt gặp những chiếc xe kéo đầu tiên. Chiếc xe rất cao, thoáng qua rất chông chênh với màu đen, hai bánh xe rất lớn, có hai càng xe phía trước, bên cạnh mỗi chiếc xe có một chàng trai hoặc cô gái họ mặc trang phục gọn gàng, tuổi đời từ 20 đến 25 tuổi. Trên xe có hai người khách ngồi, để tránh phản cảm, có một tấm vải đỏ phủ chân. Và cứ thế, khi đi sâu vào khu du lịch, tôi lại bắt gặp hình ảnh những chiếc xe kéo vô cùng độc đáo.

Đường phố ở Nhật có những vạch kẻ rõ ràng, có làn dành riêng cho xe đạp, và trong các khu vực đền chùa có vạch cho xe kéo. Với người Nhật thì họ không tò mò, nhưng với những du khách như chúng tôi lần đầu đến xứ sở hoa Anh Đào thì rất tò mò. Lòng cứ nghĩ sự tồn tại của loại phương tiện dùng sức người ở thế kỷ XXI chỉ có ở Việt Nam, nào ngờ lại bắt gặp mô hình du lịch khá độc đáo ngay tại Nhật, một đất nước có nền kinh tế đứng thứ ba thế giới.

Chiếc xe kéo bằng sức người ấy tiếng Nhật là jinrikisha, không phải ai muốn hành nghề cũng được mà có cả một công ty với hàng trăm chiếc xe phân bổ ở khu vực các đền thờ và cũng chỉ chạy một cự ly nhất định theo quy định để cho khách tham quan. Nhìn thì giống như đây là hình thức dùng sức người, và quả đúng như vậy, cho nên chỉ có các chàng trai và cô gái khỏe mạnh mà đa phần là sinh viên, có trang bị tiếng Anh, một số có thể nói tiếng khác để giao tiếp với du khách. Giá cả có quy định rõ ràng, khách có thể trả tiền qua app.

Xe kéo hoạt động tại khu vực phố cổ Kyoto, trên đường lên chùa Asakusa. Họ đậu xe rất trật tự, không chèo kéo khách, nhưng nhiều khách khi đến Nhật đã biết dịch vụ xe kéo, nên chọn đi để tìm cảm giác.

Các tài liệu cho rằng chiếc xe kéo đầu tiên có ở Nhật vào năm 1869. Chiếc xe kéo khoảng 90kg, thêm hai hành khách lên khoảng 200kg. Nhìn thì thấy một chàng trai nặng khoảng 60kg kéo chiếc xe trên đoạn đường khoảng vài ki-lô mét thì quả thật chuyện không dễ dàng, vì hoàn toàn dùng sức người. Nhưng chúng tôi bắt gặp những chiếc xe kéo chạy trên phố, người tài xế cầm hai càng xe đã được móc để tránh tuột tay khi di chuyển. Với đôi giày được thiết kế riêng, và cả một quá trình tập luyện ít nhất là một tháng trước khi vào nghề, tư thế của chàng thanh niên kéo xe rất nhẹ nhàng, còn chiếc xe thì lướt nhanh trên đường phố, rất nhẹ nhàng với vận tốc từ 15-20km/ giờ, đủ cho khách ngồi trên xe ngắm cảnh. Nếu so với chiếc xích lô thì tầm nhìn chiếc xe kéo cao hơn, du khách có thể thoải mái chụp ảnh kỷ niệm. Để trở thành tài xế xe kéo, các bạn trẻ phải trải qua khám sức khỏe, được đào tạo kỹ thuật và kiến thức lịch sử cũng như giao tiếp, vì ngoài việc kéo xe, người kéo xe còn là một người kể chuyện.

Chúng tôi khá bất ngờ vì bắt gặp các tài xế xe kéo là những cô gái còn rất trẻ, và hiện nay có khoảng 40 cô gái đang là sinh viên chọn nghề này để kiếm tiền trang trải việc học. Vào năm 2020 có 5 phu xe nữ và do khách hàng rất thích các cô kéo xe nên cứ thế mà tăng dần. Khi kéo xe họ đeo máy đếm chân, và có người có ngày kéo xe đến 30km.

Trong một cuộc phỏng vấn, một du khách trả lời tại sao mình đi xe kéo ở Nhật: “Tôi nghĩ đi xe kéo sẽ thay đổi nhận thức của bạn về việc tham quan. Bạn sẽ nhớ tất cả các địa điểm, như Skytree hay Kaminarimon và Asakusa, thấy chúng từ xe kéo rất khác so với việc đi bộ xung quanh. Không phải lúc nào tôi cũng nhớ những tòa nhà, khu vườn và những thứ tương tự. Nhưng tôi nhớ con người. Vì vậy, điều quan trọng nhất là giao tiếp. Có ai đó để nói chuyện, ở Asakusa, về lịch sử hoặc về bản thân bạn”.

Giá trung bình của chuyến xe kéo cho mức khởi điểm 10 phút vào khoảng 2.000 yen, tương đương 340.000 đồng; giá 12 phút là 500.000 đồng cho một khách; 30 phút giá khoảng 1,3 triệu đồng. Nói chung đi xe kéo ở Nhật là một trải nghiệm không rẻ.

Sau khi đọc bài này xong, đến Nhật bạn có thể thử đi xe kéo tay, và đừng ngại ngùng khi một cô gái kéo xe cho bạn, bởi một cô gái kéo xe đã nói: “Bạn đi xe do tôi kéo là giúp tôi trả tiền ăn, tiền nhà, tiền học. Bạn lên xe của tôi nhé”.

KHUÊ VIỆT TRƯỜNG