Truyền thông địa phương đưa tin, các lực lượng vũ trang Ukraine đang chuẩn bị cho cuộc tấn công quân sự tại Donbass, miền Đông nước này. Nếu động thái này được thực hiện có thể làm thổi bùng căng thẳng với nước láng giềng Nga và gây ra những hậu quả tàn khốc.

Binh sĩ Ukraine đi xe bọc thép Donetsk, Ukraine, hồi tháng 2-2015. Ảnh: AFP

Sẵn sàng đợi lệnh

Hôm 8-3, một dân quân của Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng cho biết, quân đội Ukraine đã vào vị trí chiến đấu và chuẩn bị cho cuộc tấn công Donbass. Trang mạng argumenti.ru dẫn nguồn tin trên hé lộ: “Các lực lượng vũ trang Ukraine đang chuẩn bị cho cuộc tấn công”. Nguồn tin lưu ý, cảnh sát DPR đã nhận được tin báo về cuộc tấn công sắp xảy ra từ một binh sĩ trong lực lượng vũ trang Ukraine. Theo binh sĩ này, quân đội Ukraine sẽ mở cuộc tấn công vào khu vực thành phố Dokuchaevsk và cuộc tấn công có thể bắt đầu vào mùa Xuân hoặc mùa Hè.

Trước đó, cựu Bộ trưởng Quốc phòng DPR và LPR (Cộng hòa Nhân dân Lugansk tự xưng) Igor Strelkov đã tiết lộ hướng tấn công tiềm tàng của quân đội Ukraine tại Donbass. Ông Strelkov cho rằng, cuộc tấn công sẽ diễn ra từ hướng Nam và hướng Bắc, nhằm chia tách lực lượng của DPR và LPR.

Mặc dù cách đây vài tháng, Kiev đã phủ nhận ý định tiến hành một chiến dịch quân sự trên lãnh thổ thuộc quyền kiểm soát của DPR và LPR, tuy nhiên, mới đây, Cố vấn Bộ trưởng Nội vụ Ukraine đã nói, nước này hiện chỉ đang chờ một sắc lệnh hành động: “Có đủ lực lượng được triển khai ở Donbass để bắt đầu một chiến dịch quân sự ngay sau khi có sắc lệnh của nhà lãnh đạo Ukraine”.

Trong cuộc họp báo  với Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel đang ở thăm Ukraine đầu tháng này, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng khẳng định: “Ukraine cam kết đạt được hòa bình và đòi lại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng. Sự hiện diện của nhà lãnh đạo châu Âu tại đây cho thấy Ukraine không đơn độc trong những nỗ lực này. Tôi tin tưởng rằng Hội đồng châu Âu sẽ thể hiện lập trường cứng rắn đối với hành động gây hấn của Nga đối với Ukraine”.

Nguy cơ nào?

Xảy ra từ tháng 4-2014, cuộc xung đột tại miền Đông Ukraine đã khiến 13.000 người thiệt mạng. Các bên liên quan đã ký Thỏa thuận hòa bình Minsk hướng tới việc ngừng bắn tại khu vực này. Tuy nhiên, các vi phạm ngừng bắn liên tục xảy ra với việc cả hai bên đều đổ lỗi cho nhau. Hiện, tình hình tại Donbass trong mấy ngày qua cũng được cho là đang nóng lên, với các cuộc đụng độ giữa quân đội Ukraine và phe đối lập tại Donbass. Song song với việc hàng trăm xe tăng, pháo binh phía Ukraine được cho là đang tập kết gần giới tuyến, các cuộc “trao đổi” pháo diễn ra mỗi ngày là tín hiệu cho thấy chiến sự có thể đột ngột nóng lên trong những ngày tới.

Theo giới quan sát, không ai muốn chiến tranh xảy ra nhưng nguy cơ hiện là rất lớn. Ukraine hội đủ điều kiện để có thể thực hiện chiến lược của mình ở Donbass. Trước hết là chính quyền mới tại Mỹ và Liên minh Châu Âu đều có quan điểm cứng rắn nhằm vào Nga, liên tiếp áp đặt trừng phạt bổ sung nhằm vào Moscow thời gian gần đây. Ngoài ra, việc Nga thúc đẩy kế hoạch xây dựng đường ống dẫn khí Dòng chảy Phương Bắc 2 cũng khiến Ukraine hành động mạnh mẽ hơn. Khi dự án hoàn thành, Nga có thể bỏ qua đường ống ở Ukraine và không phải trả cho nước này khoản phí trung chuyển đắt đỏ. Do đó, một kế hoạch quân sự ở Donbass có thể được Ukraine sớm thực hiện.

Cùng với Nga, không một ai ở Donbass muốn lặp lại chiến tranh vào lúc này, nhưng nếu nó là điều không thể tránh khỏi, họ vẫn phải chiến đấu. Nhưng nếu không có sự hỗ trợ tích cực của Quân đội Nga, các thực thể Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng (DPR) và Cộng hòa Nhân dân Luhansk tự xưng (LPR) sẽ không thể chống lại các đợt tấn công của các lực lượng Ukraine trong thời gian dài. Nếu Moscow chỉ đơn giản là đóng cửa biên giới và tuyên bố rằng những gì đang xảy ra là hoàn toàn là chuyện nội bộ của Ukraine, chắc chắn 2 thực thể nói trên sẽ bị diệt vong.

Câu hỏi quan trọng là các lãnh đạo Nga sẽ sẵn sàng “đi đến đâu” để bảo vệ Donetsk và Lugansk. Cố vấn Bộ trưởng Nội vụ Ukraine đánh giá rằng, có khả năng Nga sẽ có hành động ở Donbass và Ukraine sẵn sàng đáp trả tương xứng. Tuy nhiên, với việc Nga đang đối mặt với sức ép của phương Tây và một Ukraine đang gặp nhiều khó khăn kinh tế, một cuộc chiến sẽ gây tổn thất rất lớn cho cả hai bên. Điều quan trọng là nếu xung đột xảy ra sẽ kéo theo sự can dự của nhiều quốc gia khác, với khả năng có sự tham chiến của NATO. Do đó, thiện chí đối thoại của Nga và Ukraine, cùng với những nỗ lực hòa giải của nhóm “Bộ tứ Normandy” được kỳ vọng sẽ giúp sớm hạ nhiệt tình hình.

Nga đang kêu gọi Pháp và Đức sử dụng ảnh hưởng của mình đối với chính phủ Ukraine để đảm bảo rằng những diễn biến tại phía đông sẽ không vượt qua “lằn ranh đỏ”. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nhấn mạnh: “Chúng tôi mong đợi cam kết của phía Ukraine đối với Thỏa thuận Minsk. Chúng tôi cũng mong muốn các đối tác trong Thỏa thuận Minsk chú ý đến những căng thẳng gia tăng, sử dụng ảnh hưởng và ngăn chặn sự leo thang này vượt qua ranh giới nguy hiểm”.

AN BÌNH