(Cadn.com.vn) - Trong những năm kháng chiến ác liệt và sau những ngày đầu đất nước giải phóng, có nhiều giáo viên thầm lặng đến từng bản làng dạy cho bà con đồng bào dân tộc cái chữ. Họ không chỉ cùng ăn, cùng ở, cùng chiến đấu với nhân dân địa phương, mà còn nghiên cứu ra những phương pháp dạy học hay, giúp học sinh, người dân tiếp thu kiến thức hiệu quả. Trở về cuộc sống đời thường hôm nay, những người thầy giáo thế hệ đầu tiên ở miền núi xứ Quảng vẫn tích cực góp sức xây dựng quê hương. Họ luôn được bà con dân làng ví như những cây đại thụ che chở bà con dân bản.

Nghỉ hưu gần 20 năm nay nhưng nhà giáo A Lăng Nhơm vẫn còn nhiều trăn trở đối với sự phát triển giáo dục địa phương.

Những cống hiến thầm lặng

Đến bây giờ, nhiều cán bộ, giáo viên ngành GD-ĐT Quảng Nam vẫn thường nhắc nhớ nhau về những người giáo viên thế hệ đầu tiên của sự nghiệp giáo dục miền núi xứ Quảng. Họ, có người đã khuất và cũng còn nhiều người mạnh khỏe như già làng Blúp Dứ, A Lăng Nhơm...

Hơn 40 năm cống hiến cho ngành Giáo dục miền núi tỉnh Quảng Nam là cũng chừng đó thời gian ông A Lăng Nhơm (hiện sống ở TT Thạnh Mỹ, H. Nam Giang) âm thầm lặn lội khắp các bản làng vùng sâu vùng xa tìm hiểu, ghi chép rồi phiên âm lại tiếng Cơ Tu bằng tiếng phổ thông phục vụ công tác giáo dục. Nghỉ hưu hơn 15 năm nay nhưng ông vẫn tiếp tục tìm tòi để biên soạn các chương trình dạy tiếng Cơ Tu phục vụ công tác dạy tiếng Cơ Tu cho các thế hệ giáo viên, cán bộ viên chức, lực lượng an ninh đã và đang công tác tại vùng đồng bào dân tộc tỉnh Quảng Nam.

Câu chuyện tiếp nối những câu chuyện, nhà giáo A Lăng Nhơm kể về hành trình tìm tòi, nghiên cứu, biên soạn phiên âm tiếng Cơ Tu bằng tiếng phổ thông đã giúp chúng tôi hiểu hơn về ý nghĩa và giá trị tiếng Cơ Tu trong đời sống hiện nay, nhất là trong lĩnh vực giáo dục và phục vụ nghiên cứu văn hóa. Ông kể, năm 1968, khi bắt đầu đặt chân vào làm công tác giáo dục ở huyện miền núi Hiên Giằng (nay huyện Nam Giang, Đông Giang, Tây Giang của tỉnh Quảng Nam), ông đã nhận thức được việc bảo tồn, nghiên cứu và thực hiện phiên âm tiếng Cơ Tu không chỉ nhằm phục vụ cho hoạt động giáo dục, mà còn phục vụ công tác tuyên truyền, đấu tranh cách mạng.

Sau 30-4-1975, ông tiếp tục tham gia công tác trong ngành Giáo dục tại các địa phương vùng miền núi Hiên Giằng. Trong khoảng thời gian này, ông vừa tham gia giảng dạy tại trường học, vừa đảm nhận công tác xóa mù chữ cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Xuất phát từ nhiệm vụ thực tiễn đầy khó khăn đó mà càng thôi thúc ông tiếp tục nghiên cứu, tìm tòi thực hiện phiên âm tiếng Cơ Tu, đáp ứng yêu cầu công việc giảng dạy. Đến khi được phân công về phòng GD-ĐT H. Nam Giang công tác, ông càng nhận thấy tầm quan trọng của việc thực hiện phiên âm tiếng Cơ Tu. Trước yêu cầu bức thiết của công việc, ông tiếp tục nghiên cứu và đã biên soạn được bộ tài liệu phiên âm từ vựng tiếng Cơ Tu đưa vào phục vụ giảng dạy, bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên, cán bộ địa phương trong nhiều năm qua.

Già làng Blúp Dứ kể về cuộc đời mình trong hành trình cống hiến cho sự nghiệp giáo dục miền núi tỉnh Quảng Nam.

Sáng mãi phẩm chất người giáo viên nhân dân

Cũng như nhà giáo A Lăng Nhơm, ông Blúp Dứ (sống ở thôn Đắc Ốc, xã La Dêê, H. Nam Giang) có nhiều đóng góp cho sự nghiệp giáo dục của đồng bào vùng biên, vùng núi tỉnh Quảng Nam. Nhà giáo Blúp Dứ sinh ra và lớn lên tại thôn Đắc Ốc, mẹ mất khi ông mới vừa chào đời 6 tháng. Lên 5 tuổi, cha cũng đột ngột qua đời nên ông sống với chị họ. Năm 1966, ông được bộ đội dưới xuôi lên dạy cho cái chữ và giáo dục truyền thống yêu nước, đánh đuổi giặc ngoại xâm. Hồi đó, vùng rừng núi La Dêê là khu căn cứ cách mạng, bà con một lòng theo Bác Hồ chống Mỹ. Khác với nhiều đứa trẻ vùng cao khác, Blúp Dứ rất sáng dạ nên học cái chữ rồi dạy lại cho bà con dân bản.

Ông Blúp Dứ nhớ lại: “Hồi đó việc dạy học khó khăn vô cùng, không có viết, vở, chúng tôi phải dùng nứa vót nhọn 1 đầu làm ngòi bút, lấy than củi và nhựa cây rừng làm mực, còn vở thì dùng ống nứa cán mỏng ra. Vừa dạy chữ, chúng tôi vừa tham gia tải đạn, lương thực phục vụ bộ đội đánh Mỹ. Trải qua không biết bao nhiêu mùa rẫy, lớp lớp học trò của chúng tôi đọc thông, viết thạo cái chữ, hiểu được chủ trương của cấp trên, dốc sức mình phục vụ chiến trường đánh giặc cứu nước. Lứa học trò ngày xưa ấy bây giờ thành tài, nhiều người là kỹ sư, bác sĩ, lãnh đạo chủ chốt ở H. Nam Giang”.

 Với uy tính của mình, nhà giáo Blúp Dứ được bầu làm già làng, có nhiệm vụ tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước đến với người dân. Bất cứ chuyện lớn, chuyện nhỏ gì xảy ra trong thôn bản, hễ có Blúp Dứ đứng ra giải quyết là ổn thỏa tất cả.  

Sau 42 năm đất nước giải phóng, cuộc sống người dân trên dãy đất vùng biên giới đã khoác một diện mạo mới. Phát huy phẩm chất của người giáo viên nhân dân, những thế hệ đi trước như nhà giáo Blúp Dứ, A Lăng Nhơm vẫn tích cực, năng nổ trong công tác giúp dân xóa bỏ các tập tục lạc hậu, tiếp thu văn hóa mới, giúp dân làm giàu chính đáng ngay trên mảnh đất quê hương mình.

Khải Minh