Cuối tháng 7, những cơn mưa chiều trên dãy Trường Sơn đổ xuống ngày càng nhiều và bất chợt hơn. Băng qua những cung đường rừng uốn lượn quanh co, bản làng người Cơ Tu dần hiện ra trước mắt. Dặm hỏi đôi ba người trong bản, cuối cùng chúng tôi cũng tìm được đến nhà người cựu binh già Alăng Bảy (1930, trú xã Sông Kôn, H. Đông Giang, Quảng Nam) để nghe ông kể về những chiến tích lẫy lừng thuở chống giặc ngoại xâm.

Ông Alăng Bảy cùng vợ và con cháu trong gia đình.

Những chiến tích lừng lẫy

Trong căn nhà nhỏ của mình ở thôn Bhờ Hôồng, người cựu chiến binh Alăng Bảy cẩn thận lau từng tấm huân chương được lấy từ trong hộp gỗ. Ông đọc vanh vách những chiến tích của mình, mỗi chiến tích là 1 tấm huân chương cao quý do Đảng và Nhà nước trao tặng. Dù đã cửu thập tuần, nhưng già Alăng Bảy vẫn còn minh mẫn lắm. Đôi tay thoăn thoắt, đôi mắt sáng ngời, ông kể cho chúng tôi nghe từng mẩu chuyện thuở còn trai trẻ băng rừng đánh địch.

Già Bảy kể, thời điểm đầu năm 1963, cuộc chiến giữa quân ta và địch giằng co dữ dội ở vùng giáp ranh, chúng tăng cường đánh phá các căn cứ cách mạng của quân ta và mở rộng việc càn quét khu vực miền núi. Ngay từ giữa tháng 5, nhiều tốp lính Mỹ có máy bay yểm trợ đã càn quét, bắt bớ dân ta ở khắp nơi dưới chân đồi Ma Lắc 1. Lúc ấy, địch tiến quân bất ngờ nên ông đã chỉ huy tiểu đội của mình bố trí đội hình mai phục và nhanh chóng nắm trận địa, tiếp cận mục tiêu. Bộ đội ta sử dụng những quả lựu đạn được chế tạo từ thuốc nổ của quả bom cùng mìn lép tấn công bất ngờ quân địch. Do bị tấn công quá bất ngờ, địch vô cùng hoảng loạn nên quân ta thừa thế xông lên, diệt gọn 6 tên  địch, bắn cháy 1 máy bay trực thăng, bẻ gãy trận càn của địch.

Trong cùng năm đó, vào thời điểm tháng 7-1963, địch càn quét tại xã Zơ Ngây, Sông Kôn (H. Đông Giang), chúng cướp bóc, bắt bớ, đánh đập dân ta. Trước tình hình nước sôi lửa bỏng, tiểu đội của già Alăng Bảy triển khai nhanh chóng phục kích tiêu diệt 11 tên địch, làm 4 tên bị thương tạo nên chiến công lừng lẫy. “Giữa tháng 5-1967, trung đội của tôi nhận được tin từ bà con nhân dân báo địch đang càn ở thôn Gố. Tôi đã chỉ huy trung đội mật phục và đánh úp tiêu diệt 18 tên địch, 1 tên bị thương, thu 5 khẩu súng và 350 quả mìn”, già Alăng Bảy kể tiếp.

Đến tháng 6-1968, trên đường đi công tác qua đỉnh núi Ca Coong, bất ngờ gặp 1 tốp lính Mỹ - ngụy tổ chức đi càn. Là người địa phương, thấu hiểu được địa hình, già Alăng Bảy đã nhanh trí áp sát, dùng mìn tấn công làm tử vong tại chỗ 4 tên lính, 2 tên nằm bất động và bị tiêu diệt ngay sau đó. Đến năm 1971, tại cao điểm 700 từ Lào đến khe Ua H. Nam Giang (Quảng Nam), địch tăng cường đánh bom bằng B52, thả chất độc hóa học nhằm cắt đứt đường chi viện vũ khí, lương thực của ta. Già Alăng Bảy cùng đồng đội địa phương bẻ gãy nhiều trận càn của địch, bắn rơi 6 máy bay đổ bộ và hàng trăm tên địch tạo nên nhiều chiến công lừng lẫy...

Ông Alăng Bảy kể về những trận đánh hiển hách trên đỉnh Trường Sơn.

Góp sức bảo tồn văn hóa

Trở về với cuộc sống đời thường, cựu chiến binh Alăng Bảy đã dày công góp sức trao truyền lòng yêu nước, khí thế anh hùng, quật cường của dân tộc đến các thế hệ con cháu đời sau. Không những thế, ông luôn góp phần gìn giữ văn hóa, bản sắc của dân tộc mình. Già Alăng Bảy là một trong 84 cá nhân được Ủy ban Dân tộc Trung ương vinh danh vì có nhiều đóng góp cho sự nghiệp phát triển các dân tộc.

Già Alăng Bảy luôn tâm niệm rằng, văn hóa truyền thống của người Cơ Tu rất đa dạng và phong phú. Từ điệu múa tung tung da dá cho đến tiếng chiêng, tiếng trống đều phải bảo tồn để thế hệ mai sau biết và thêm yêu văn hóa của chính đồng bào mình. Vợ ông Alăng Bảy cũng là cựu chiến binh, bà luôn là người đồng hành, động viên ông đi đến từng nhà để vận động người dân trong thôn phát triển kinh tế, cùng chung tay xây dựng thôn văn hóa. Thôn Bhờ Hôồng nơi quê hương ông nay đã khác, Bhờ Hôồng đã là thôn văn hóa cấp tỉnh và được khai thác làm du lịch cộng đồng, góp phần phát triển kinh tế, mang lại thu nhập cho bà con miền biên viễn xứ Quảng. Già Alăng Bảy tự hào kể rằng, trong 7 nhạc cụ truyền thống của đồng bào mình, thì ông biết sử dụng đến 5 loại nhạc cụ. Đại hội VH-TT H. Đông Giang diễn ra lần thứ V ông đã nhận được giải nhất phần thi biểu diễn nhạc cụ dân tộc.

Ông Coor Le - Chủ tịch UBND xã Sông Kôn cho biết, địa phương đánh giá rất cao những nỗ lực của ông Alăng Bảy trong công tác bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống, nhất là việc góp sức phục vụ du lịch cộng đồng ở thôn Bhờ Hôồng thời gian qua. Bên cạnh đó, ông Alăng Bảy còn là tấm gương sáng về đạo đức cách mạng giúp con cháu noi theo. 

NGUYỄN QUANG

Trong kháng chiến, Alăng Bảy tiêu diệt 51 tên địch, làm bị thương 46 tên, bắn rơi 5 máy bay lên thẳng. Đồng thời tham gia dân công hỏa tuyến vận chuyển hơn 6 tấn vũ khí, lương thực, thực phẩm, đóng góp 2.056 chông, thò phục vụ kháng chiến. Từ những chiến công hiển hách, Alăng Bảy ba năm liền đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua, 2 lần đạt danh hiệu Dũng sĩ diệt Mỹ. Ông còn được Đảng, Nhà nước tặng 5 Huân chương Chiến công, 3 Huân chương Chiến sĩ vẻ vang, 2 Huân chương Chiến sĩ diệt Mỹ, cùng nhiều Bằng khen, Giấy khen các loại.