(Cadn.com.vn) - Tổ chức Cấm vũ khí hóa học (OPCW), cơ quan quốc tế có nhiệm vụ giải giáp kho vũ khí hóa học (VKHH) dự trữ ở Syria ngày 5-11 cho biết chỉ còn đủ tiền thực hiện sứ mệnh cho đến cuối tháng này. Thừa nhận này làm bùng nổ nhiều vấn đề đáng quan ngại.

Cho đến nay, OPCW nhận được khoảng 10 triệu EUR (13,5 triệu USD) làm nhiệm vụ kiểm tra các kho VKHH tại Syria theo một thỏa thuận Nga và Mỹ đạt được hồi tháng 9. Nhưng, cơ quan này cần nhiều hơn nữa để phá hủy hơn 1.000 tấn VKHH mà Syria tuyên bố sở hữu.

Một tài liệu của OPCW cho biết, họ chỉ trang trải chi phí cho các nhân viên đang thực hiện sứ mệnh tại Syria cho đến cuối tháng này. Tài liệu cũng ghi rõ, OPCW chỉ còn 4 triệu EUR vào thời điểm đó.

Hiện tất cả số VKHH đã nằm dưới sự giám sát của OPCW. Tuy nhiên, trong giai đoạn tiếp theo, việc loại bỏ và tiêu hủy các VKHH này có thể phải được thực hiện ở nước ngoài và sẽ còn tốn kém hơn nhiều. Tổng thống Syria Bashar al-Assad trước đó nói rằng, tổng chi phí có thể lên đến 1 tỷ USD.

Trong khi đó, các chuyên gia vũ khí cho rằng, kinh phí sẽ ít hơn nhưng vẫn có thể lên đến hàng chục, thậm chí là hàng trăm triệu USD, tùy thuộc vào cách thức tiêu hủy VKHH. Tuy nhiên, Syria không thể tài trợ cho giai đoạn tiếp theo. Các quốc gia có liên quan đang nghiêm túc làm việc để tìm ra giải pháp và mong sẽ không xảy ra khủng hoảng tài chính.

Chờ các “Mạnh Thường Quân”

Chi phí nhân sự có thể lấy từ nguồn ngân sách thường xuyên của OPCW – thường ít hơn 100 triệu USD/ năm-  nhưng tổ chức này vẫn cần một nguồn kinh phí bổ sung đáng kể để thực hiện nhiệm vụ tại Syria.

Mỹ đóng góp là 6 triệu USD, hiện là quốc gia có đóng góp nhiều nhất vào quỹ chung của OPCW. Anh, Canada, Đức, Hà Lan và Thụy Sĩ cũng góp một phần vào quỹ này. Đã có 4 quốc gia hứa hẹn cung cấp thêm 2,7 triệu EUR cho nguồn quỹ của OPCW.

Đức, Italia và Hà Lan cũng hứa cung cấp phương tiện vận tải hàng không có các thành viên OPCW đến Syria, trong khi các nước khác ở Châu Âu và Mỹ sẽ cung cấp xe bọc thép phục vụ việc di chuyển của các chuyên gia OPCW ở Syria. Anh cũng cam kết hỗ trợ 3 triệu USD trong khi Nga, Pháp và Trung Quốc cho biết, họ sẽ cử các chuyên gia và cán bộ kỹ thuật đến đây để giám sát quá trình tiêu hủy.

Các chuyên gia OPCW kiểm tra một kho VKHH của Syria. Ảnh: AP

Tiêu hủy ở nước ngoài?

Hiện OPCW tuyên bố đã phá hủy 99 đơn vị vũ khí và các đầu đạn tại một địa điểm cất giữ cùng với 55 đơn vị vũ khí tại một địa điểm khác. Các chuyên gia của OPCW cũng bắt đầu công việc tương tự tại 5 địa điểm khác. Tuy nhiên, do các cuộc đụng độ vẫn diễn ra dữ dội giữa phe nổi dậy và quân chính phủ Syria, nên VKHH của Syria có thể được tiêu hủy bên ngoài Syria.

Hiện, các cuộc thương lượng đang được tiến hành giữa các đại diện của Nga, Mỹ và chính quyền Syria, với các nước sẵn sàng cung cấp địa điểm để tiêu hủy, vô hiệu hóa số VKHH của Syria.

Theo một nguồn tin đáng tin cậy, các quốc gia này bao gồm Albania, Bỉ và một đất nước Bắc Âu không xác định. Các Cty Mỹ, Đức và Pháp đang cạnh tranh rất quyết liệt để có thể giành được hợp đồng cung cấp các thiết bị phục vụ công tác phá hủy VKHH ở Syria.

Trong một tuyên bố ngày 5-11, OPCW cho biết, phái đoàn của Syria đã có mặt ở thành phố Hague, Hà Lan để bắt đầu các cuộc thảo luận nhằm hoàn thiện kế hoạch phá hủy VKHH. OPCW và Syria cần phải thống nhất kế hoạch chi tiết vào giữa tháng 11, gồm cách thức và địa điểm để tiến hành tiêu hủy các hóa chất độc hại bao gồm khí sarin, mustard, và có thể là VX.

An Bình

(Theo Reuters)