(Cadn.com.vn) - Làng chiếu cói Trà Nhiêu, xã Duy Vinh (H. Duy Xuyên-Quảng Nam) ra đời từ thế kỷ XVI, gắn liền với thương hiệu “Chiếu Bàn Thạch” nổi tiếng. Bao đời nay, các sản phẩm chiếu cói thủ công khéo léo của người dân làng chiếu Trà Nhiêu có mặt ở hầu khắp các chợ trong vùng. Hơn 4 năm qua, cùng với nghề dệt chiếu truyền thống, người dân xã Duy Vinh được hỗ trợ phát triển cây nguyên liệu cói, học nghề dệt chiếu hoa, sản xuất các sản phẩm mới từ cây cói, như mũ, giỏ xách, dép, hộp đựng quà... Nhờ sự “biến tấu” này mà người làng chiếu làm ra những sản phẩm xinh xắn bán cho khách du lịch để kiếm thêm thu nhập, góp phần phát triển du lịch và gìn giữ môi trường sinh thái.

Thôn Trà Nhiêu hiện có 80ha trồng cói nguyên liệu, với 40 hộ chuyên làm nghề chiếu cói. Từ năm 2011, người dân làng chiếu Trà Nhiêu được BQL Dự án “Tăng cường năng lực địa phương về quản lý bền vững đất ngập nước” (WAP, do Tổ chức SIDA - Thụy Điển tài trợ) và BQL Dự án “Phát triển kinh tế - xã hội có lồng ghép giới” (do tổ chức Hòa bình và phát triển Tây Ban Nha - PyD tài trợ) giúp phát triển chuỗi giá trị cây cói, tạo công ăn việc làm cho người dân làng chiếu.

Phụ nữ làng chiếu Trà Nhiêu sản xuất mũ, túi xách... từ cói.

Tại làng chiếu truyền thống Trà Nhiêu đã xây dựng Tổ hợp tác sản xuất - kinh doanh hàng mỹ nghệ với 30 thành viên hoạt động trong khuôn khổ phát triển chuỗi giá trị sản phẩm từ nguyên liệu cói địa phương. Bên cạnh việc đào tạo nghề cho lao động nữ để phát triển sản xuất, tổ hợp tác còn thu mua, tiêu thụ sản phẩm, mở cơ sở dệt chiếu hoa, sản xuất các mặt hàng phục vụ du lịch như mũ, dép, túi xách, hộp đựng quà từ cây cói... Ông Quản Văn Trái, Tổ trưởng Tổ hợp tác sản xuất - kinh doanh hàng mỹ nghệ Trà Nhiêu cho biết: “Khi chuyển sang sản xuất mũ, túi xách, hộp đựng quà... thì chúng tôi tận dụng những cây cói ngắn để làm những sản phẩm bán ra thị trường. Làm các sản phẩm mới ít tốn công hơn dệt chiếu truyền thống, thu nhập lại cao gấp đôi. Mũ, túi xách mỗi người đan lúc nào cũng được, còn dệt chiếu phải hai người, lại cần không gian lớn hơn. Phần lớn thời gian làm việc của chị em trong tổ là lúc nông nhàn, nhưng thu nhập bình quân mỗi người hơn 1,5 triệu đồng/tháng”.

Sản phẩm từ nguyên liệu cói Trà Nhiêu.

Ngoài các thành viên tham gia trực tiếp sản xuất các sản phẩm phi truyền thống từ nguyên liệu cói, Tổ hợp tác sản xuất - kinh doanh hàng mỹ nghệ Trà Nhiêu còn có các “vệ tinh” là những phụ nữ (nhóm phụ nữ) tại làng chiếu và các thôn lân cận tham gia sản xuất các sản phẩm theo mẫu mã, nguyên liệu của tổ hợp tác. Những phụ nữ này được tổ hợp tác hướng dẫn cách đan mũ, túi xách bằng cói; sau khi tay nghề hoàn thiện thì làm việc bán thời gian tại nhà, sản phẩm làm ra được tổ hợp tác thu mua, chuyển cho các cơ sở chuyên kinh doanh các sản phẩm mới từ nguyên liệu cói Trà Nhiêu. Lãnh đạo địa phương và người đan cói theo mẫu mã mới được BQL Dự án PyD Quảng Nam tập huấn phương thức xây dựng thương hiệu, tiếp thị bán sản phẩm mới từ nguyên liệu cói ra thị trường.

Nhờ đó, chiếu cói theo mẫu mã mới và các sản phẩm từ cói như mũ, dép, giỏ sách... làng chiếu Trà Nhiêu đã có mặt tại các hội chợ thương mại trong tỉnh, các shop bán hàng lưu niệm tại phố cổ Hội An, Khu du lịch Bà Nà - Đà Nẵng... Ông Trần Văn Sành - Phó Chủ tịch UBND xã Duy Vinh cho biết, phát triển chuỗi giá trị cây cói từ việc mở rộng diện tích, hỗ trợ kỹ thuật trồng mới, kỹ thuật làm chiếu cói theo mẫu mới, thiết kế và xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm từ cói phục vụ khách du lịch là điểm nhấn của các dự án do SIDA và PyD tài trợ tại vùng nguyên liệu chiếu cói Trà Nhiêu nói riêng, xã Duy Vinh nói chung. Cùng với việc phát triển “thương hiệu” chiếu Bàn Thạch, người dân địa phương được hỗ trợ học nghề để sản xuất các sản phẩm mới từ nguyên liệu cói, có thu nhập ổn định tại địa phương.

Vùng nguyên liệu cói Trà Nhiêu được mở rộng từ các dự án phát triển chuỗi giá trị cói.

Nghề truyền thống ở Trà Nhiêu vẫn được lưu truyền, tuy có “biến tấu” nhưng vẫn giữ nguyên phương thức sản xuất thủ công từ khâu trồng, thu hoạch, phơi, nhuộm, dệt đều từ đôi tay khéo léo của những người phụ nữ. Cây cói trở thành mục tiêu của chuỗi giá trị phát triển, phụ nữ ở vùng nguyên liệu chiếu cói Duy Vinh rất vui khi sản xuất các sản phẩm phi truyền thống nhưng vẫn gắn bó với cây cói, có công ăn việc làm ổn định tại địa phương khi mà nghề làm chiếu truyền thống đang gặp những khó khăn do cạnh tranh và nhu cầu sử dụng chiếu nhựa trên thị trường.

Thạch Hà