(Cadn.com.vn) - Trong khi ở nhiều nước, nghệ thuật truyền thống được gìn giữ và phát triển rất tốt, thì Việt Nam nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống đang dần mất chỗ đứng trong lòng công chúng...

Để bảo tồn và phát huy nghệ thuật truyền thống dân tộc, Việt Nam cần có chính sách định hướng cụ thể như nhiều quốc gia đã làm.

Trong liên hoan tuồng diễn ra ở Đà Nẵng vừa qua, nhiều người ấn tượng khi xem cậu bé Cao Quốc Hùng (9 tuổi, đoàn tuồng Sông Thu, H. Duy Xuyên, Quảng Nam) biểu diễn. Dù chỉ diễn vai nhỏ trong vở tuồng Lã Bố hí Điêu Thuyền nhưng Quốc Hùng diễn xuất quá tuyệt vời, nhận được nhiều tán thưởng của người xem và em nhận được giải suất sắc cho vai diễn nhỏ tuổi nhất. Câu chuyện của Hùng khiến những người yêu mến nghệ thuật tuồng phấn khởi, bởi đó như niềm hy vọng cho sự kế tục giữ gìn nghệ thuật tuồng của thế hệ trẻ. Tuy nhiên, ông Nguyễn Quỳnh–đoàn tuồng Sông Thu nói rằng Hùng là trường hợp hiếm, vì em là con của một diễn viên chuyên nghiệp trong đoàn tuồng Sông Thu nên được truyền dạy từ nhỏ. “Chỉ những em thường xuyên được tiếp xúc với nghệ thuật tuồng thì mới có khả năng nắm bắt, biểu diễn được tuồng, còn không thì rất khó. Trước đây, H. Duy Xuyên thực hiện chương trình sân khấu học đường, xây dựng được 6 đội hát tuồng trong các trường THCS và các cháu đều hát rất hay. Tuy nhiên, sau một thời gian  các cháu quên hết, vì không được tiếp tục chỉ dạy”, ông Quỳnh nói.

Không riêng gì ở Duy Xuyên, đã từng có thời điểm chương trình “sân khấu học đường” được nhiều địa phương áp dụng, với hy vọng khôi phục nghệ thuật truyền thống dân tộc nhưng kết cục lại không như mong đợi. Nhạc sĩ Trần Hồng, người có nhiều tâm huyết với nghệ thuật truyền thống dân tộc cho rằng: ngoài những chương trình không hiệu quả thì việc thiếu quan tâm của các cấp chính quyền cũng khiến nghệ thuật dân tộc dần mai một. Thừa nhận nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống gặp khó khăn, NSND Lê Tiến Thọ - Chủ tịch Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam nói: “Giáo dục truyền thống văn hóa còn chưa được quan tâm đúng mức thì sao xem trọng nghệ thuật truyền thống được. Trong khi các cuộc thi về hát, nhảy, game show tràn ngập trên truyền hình thì hiếm hoi lắm mới có những cuộc thi, liên hoan dành cho sân khấu. Như thế thì khó mà vực dậy nghệ thuật truyền thống dân tộc và làm sao khuyến khích giới trẻ ham thích được”.

Em Cao Quốc Hùng được tuyên dương trong liên hoan tác phẩm sân khấu Tống Phước Phổ vừa diễn ra ở Đà Nẵng.

Không chỉ ở Việt Nam, nhiều quốc gia khác cũng từng đối mặt với thực trạng nghệ thuật truyền thống bị xem nhẹ, tuy nhiên họ biết cách để khôi phục và giữ gìn. Trong tọa đàm “Kinh nghiệm gìn giữ và phát triển nghệ thuật sân khấu” do Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam tổ chức tại Đà Nẵng vừa qua, GS.TS Chua Soo Pong-thành viên Hiệp hội Sân khấu thế giới cho biết, nghệ thuật truyền thống của các nước Châu Á như Kinh kịch (Trung Quốc), Kabuki (Nhật Bản), Mak Yong (Malaysia), Wayang Wong (Indonesia) hay Khon (Thái Lan) cũng từng rơi vào giai đoạn khủng hoảng khán giả. Ông Chua Soo Pong nói: “Mak Yong từng được diễn suốt cả đêm vẫn có người xem nhưng đến năm 1970, rất ít người Malaysia quan tâm đến loại hình này. Khon ở Thái Lan thì đến 1980, chỉ diễn vào thứ 7, chủ nhật nhưng lượng khán giả không quá 50 người. Nhưng bây giờ đã khác, người ta sẵn sàng bỏ tiền đến xem, khán giả có khi lên đến hàng ngàn người mỗi đêm diễn”.

Theo ông Chua Soo Pong, đó là nhờ sự vào cuộc của chính phủ với những kế hoạch, định hướng rõ ràng. Ví dụ như Malaysia, để bảo tồn nghệ thuật Mak Yong, chính quyền đã vào cuộc rất quyết liệt. Họ đã tìm đến những ngôi làng một thời Mak Yong hưng thịnh, mời những bậc thầy về Mak Yong đến các trường học biểu diễn cho học sinh, sinh viên xem. Còn tại Indonesia, chính phủ cho xây 8 trường rải đều khắp quốc gia để dạy môn nghệ thuật Wayang Wong. Trẻ em từ 6–12 tuổi, 13-18 tuổi tiếp cận Wayang Wong ở những cấp độ khác nhau. Hằng ngày, dành 30 phút trên truyền hình để nói về nghệ thuật Wayang Wong.

Tương tự, Thái Lan nhiều năm liền mang nghệ thuật Khon trình diễn ngoài đường phố để khán giả biết đến, tổ chức lưu diễn ở nước ngoài để quảng bá, trẻ em Thái Lan trong trường học buộc phải hát những bài về Khon với thời lượng 30 phút/tuần... “Việt Nam có nhiều loại hình nghệ thuật đặc sắc, lâu đời hơn nhiều nước khác, đó là di sản văn hóa cần được giữ gìn. Tôi nghĩ rằng nếu có chính sách cụ thể để phát triển những nghệ thuật truyền thống như giảng dạy cho giới trẻ và xuất bản nhiều sách về loại hình nghệ thuật truyền thống; tạo ra những sự kiện thu hút trẻ em và thanh thiếu niên biểu diễn nghệ thuật truyền thống... thì Việt Nam sẽ thành công trong việc lưu truyền nghệ thuật dân tộc cho thế hệ sau”, ông Chua Soo Pong chia sẻ. Còn NSND Lê Tiến Thọ thì cho rằng, Nhà nước cần có những chính sách, kế hoạch định hướng bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống. “Hiện nhiều câu lạc bộ như tuồng, dân ca hay hát bài chòi tồn tại được là nhờ tự thân vận động, tổ chức biểu diễn để kiếm tiền, mà không có sự hỗ trợ nào. Đành rằng Nhà nước không thể bao cấp hết nhưng không thể thả nổi. Cần đầu tư và định hướng cụ thể cho nghệ thuật truyền thống dân tộc”, ông Thọ nói.

Không biết bao lần, vấn đề gìn giữ nghệ thuật truyền thống dân tộc đã được mang ra bàn thảo, chỉ ra nguyên nhân nhưng sau tất cả đâu lại vào đấy. Đã đến lúc không thể nói suông mà cần hành động để lưu truyền và nuôi dưỡng nghệ thuật truyền thống cho giới trẻ mai sau.

Hoàng Anh