Ruốc lúc này mập căng, hồng tươi, mềm mại không chỉ ngon quý về chất, mà còn đẹp về màu sắc.

Đặc biệt đối với ngư dân ven biển Núi Thành, năm nào trúng mùa ruốc thường năm đó được mùa cá, nhất là cá nục, cá cơm làm mắm tuyệt vời. Cá nục làm mắm cái, cá cơm chế biến thành mắm nước. Tùy theo luồng ruốc đi trên biển mà ngư dân có các loại lưới để đánh bắt phù hợp. Ruốc đánh bắt từ mành dã thì gọi là ruốc dã; ruốc đánh bắt từ kéo lưới bằng cách đi bộ dọc ven bờ thì gọi là ruốc kéo; ruốc đánh bắt bằng cách lặn xuống đáy biển dùng lưới nhỏ mà vớt thì được gọi là ruốc lặn, còn loại ruốc đánh bắt từ loại vó ở ngoài khơi gọi là ruốc te.Ruốc tươi đem về được chế biến thành nhiều món ăn như nấu các canh: canh bầu, canh cà chua hay dùng để trộn xà lách, đu đủ, làm mắm. Ngư dân Núi Thành phổ biến làm mắm xổi chứ ít làm mắm ruốc quết (còn gọi mắm ruốc xay) vì mắm ruốc quết khó làm, qua nhiều công đoạn. Mắm ruốc nguyên con có hai loại, loại ăn nhanh cho muối ít, vị nhạt nhưng ngon, ngọt, thời gian bảo quản ngắn. Loại thứ hai là muối mặn ruốc rồi cho vào chum, vại thì ruốc để được lâu, không sợ hỏng.Còn muốn làm mắm ruốc xay thì khi muối xong để trong lu, ghè vài đêm, rồi đem ra vắt kiệt con ruốc. Sau đó, vớt xác ruốc vắt được ra nong, nia rồi phơi khô, phơi cả nước ruốc vắt được (để trong lu-P.V). Xác ruốc phơi khô lại đem bỏ vào lu nước ruốc, khuấy đều tiếp tục phơi nắng. Sáng sớm hàng ngày đảo một lần đến khi ruốc dậy mùi thơm là ăn được. Ruốc nhạt thường được dùng như thức ăn ngay mà không cần nấu nướng. Còn ruốc mặn thì có thể để hằng năm, dùng thay bột ngọt trong nấu nướng cũng rất ngon.

Nhưng ngon và dùng dài ngày có thể dùng quanh năm vẫn là ruốc khô. Ruốc khô là chế biến, bảo quản chủ lực của ngư dân vùng quê tôi. Ruốc vào bờ được rửa sạch cho trôi đất cát, rong rêu ngay tại bãi biển. Rồi trải trên sân xi măng, lên các nong, nia, liếp, bạt nhựa… Ruốc khô hai, ba nắng là có thương lái đến mua. Ngư dân chỉ cất lại một ít để gia đình dùng. Ruốc khô rất ngon, dễ chế biến nên dường như ai cũng làm được. Mùa nắng thì nấu canh với dưa hồng (loại dưa bi trồng ở cát trắng) rất tuyệt vời, ngon, ngọt hay nấu với cải, bí, bầu, xào với mướp, khổ qua, trộn gỏi với đu đủ, mít non…, nhưng đơn giản nhất là món ruốc khô rang sả ớt. Món ruốc rang ngon và hấp dẫn hơn khi vừa tắt bếp lại nhanh tay cho một ít ớt bột khô. Mùa mưa, chỉ cần nồi cơm nóng, đĩa rau lang luộc, thêm đĩa ruốc khô rang thì có lẽ cái lạnh đến tái tê người cũng dường như tan biến.

Trong những lúc chiều rảnh rỗi, mấy anh, mấy cụ ngồi bên hiên nhà lai rai rất “đưa” mồi, ai cũng tấm tắc, hỉ hả khen ngon. Đôi khi bạn thân đến nhà, món ruốc khô chiên dầu, xào tỏi ớt có lẽ là món đãi khách nhanh nhất nhưng vô cùng hấp dẫn, nó có thể “đánh thẳng” vào khứu giác, vị giác…

Các bạn có thể tìm mua ruốc ở các chợ như chợ Tam Hải, Tam Quang, Chu Lai, Chợ Thị Trấn, Tam Anh Nam… Các sản phẩm từ ruốc rất ngon, tiêu biểu như ruốc khô, mắm ruốc quanh năm chờ sẵn.

Lê Văn Huân