Số phận của Thỏa thuận hạt nhân lịch sử giữa Iran và các nước P5+1 (hay còn gọi là thỏa thuận JCPOA) lại tiếp tục rơi vào tình trạng “ngàn cân treo sợi tóc” khi Iran ngày 6-9 tuyên bố đã đi thêm một bước thu hẹp cam kết của mình trong thỏa thuận này, trong động thái nhằm đáp trả các biện pháp trừng phạt Mỹ tái áp đặt đối với Tehran. 

Trong một tuyên bố, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Abbas Mousavi nêu rõ: “Ngoại trưởng Mohammad Javad Zarif, trong một bức thư gửi đến Đại diện cấp cao phụ trách an ninh và đối ngoại của Liên minh Châu Âu (EU) Federica Mogherini thông báo rằng, Iran đã dỡ bỏ mọi hạn chế đối với các hoạt động nghiên cứu và phát triển hạt nhân. Động thái này được đưa ra chỉ 2 ngày sau khi Tehran thông báo sẽ bắt đầu phát triển các máy ly tâm nhằm đẩy nhanh làm giàu uranium để có thể sản xuất nhiên liệu phục vụ các nhà máy điện hoặc bom nguyên tử.

Tuyên bố rời bỏ khỏi các cam kết của Iran đưa ra vào đúng thời điểm mà các nước Châu Âu và quốc tế đang cố gắng đẩy lùi tình trạng căng thẳng với Iran. Và những diễn biến liên tục từ Iran thực sự khiến các nước lo ngại. Anh đã có phản ứng đầu tiên khi bày tỏ sự lo ngại và thất vọng đối với kế hoạch của Iran. Pháp cũng đã kêu gọi Iran kiềm chế mọi hành động cụ thể không tuân thủ những nghĩa vụ của nước này trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015.

Đáp trả, Tổng thống Iran Rouhani đã nhấn mạnh rằng các biện pháp đối phó mà Iran đã áp dụng đều có thể đảo ngược nếu các bên còn lại trong thỏa thuận tôn trọng các cam kết của họ. Iran tiếp tục trấn an các quốc gia Châu Âu rằng, họ vẫn đặt mục tiêu cứu vãn thỏa thuận và đã cho Châu Âu thêm 60 ngày để cứu vãn thỏa thuận quan trọng này.

Tuy nhiên, khả năng cứu vãn rất khó khăn, nhất là trong bối cảnh sáng kiến của Paris, có nghĩa là cung cấp cho Iran một khoản tín dụng trị giá hàng tỷ USD để đổi lấy việc quay trở lại việc tuân thủ thỏa thuận, có khả năng bị hủy bỏ vì nó cần phải có sự chấp thuận của Washington.

Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi đã nhấn mạnh, việc quay trở lại thực hiện những nghĩa vụ của Tehran với thỏa thuận JCPOA phụ thuộc vào việc liệu nước này sẽ nhận một khoản tiền 15 tỷ USD trước cuối năm hay không. Ngoài ra, nhà ngoại giao này cho hay nếu Tehran không nhận được khoản tiền này, nước này sẽ tiếp tục rút lại những cam kết với thỏa thuận hạt nhân.

THANH VĂN