(Cadn.com.vn) - Các nghị sĩ và các ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa đang lao vào cuộc chiến gay cấn với Nhà Trắng về việc chọn người thay thế Thẩm phán Tòa án Tối cao Antonin Scalia, người bất ngờ qua đời hôm 13-2.

Việc bổ nhiệm Thẩm phán Tòa án Tối cao đối với Tổng thống Mỹ Barack Obama hiện nay là đặc biệt quan trọng, nhằm giúp quyết định một số vấn đề đang gây chia rẽ, nhất là đạo luật chăm sóc sức khỏe Obamacare.

Tuy nhiên, các nghị sĩ và các ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa kiên quyết phản đối việc bổ nhiệm trong thời điểm hiện nay và cho rằng cần để nhiệm vụ này lại cho tổng thống kế nhiệm.

Việc thẩm phán Tòa án Tối cao Antonin Scalia (ảnh) qua đời đang khiến chính trường Mỹ lao đao. Ảnh: Reuters

Tự do hay bảo thủ?

Thẩm phán Antonin Scalia, một trong những thành viên bảo thủ nhất của Tòa án Tối cao, được Tổng thống Ronald Reagan bổ nhiệm vào năm 1986. Ông bất ngờ qua đời vào sáng 13-2, ở tuổi 80 khi đang đi săn ở miền tây Texas. Nguyên nhân cái chết cho đến nay vẫn chưa được công bố mà chỉ được thông báo là “nguyên nhân tự nhiên”.

Giới quan sát cho rằng, việc thẩm phán Scalia bất ngờ qua đời trong lúc này có thể thay đổi cục diện cuộc đua vào Nhà Trắng và cả chính trường Mỹ khi cán cân quyền lực trong Tòa án Tối cao - vốn bị chia rẽ nặng nề giữa hai phe tự do và bảo thủ - dịch chuyển. Thẩm phán tiếp theo có thể làm nghiêng cán cân tại tòa khi giờ đây còn lại đúng 4 người bảo thủ và 4 người tự do (Khi ông Scalia còn sống, Tòa án Tối cao có 9 thẩm phán, gồm 5 người phe bảo thủ và 4 người phe tự do).

Tòa án Tối cao là nơi ban hành những quyết định quan trọng như luật nhập cư, quyền của người đồng tính, cải cách y tế... Khi thẩm phán Scalia còn sống, ông phản đối dữ dội phá thai và hôn nhân đồng tính và từng gọi Obamacare là “một âm mưu đen tối” của Tổng thống Obama. Với thế đa số của nhóm bảo thủ, Tòa án Tối cao đã chặn những nỗ lực của chính phủ Tổng thống Obama trong các vấn đề như biến đổi khí hậu và nhập cư.

Trong năm 2016 này, nhiệm vụ đặt trên vai Tòa án Tối cao rất nặng nề, trong đó sẽ đưa ra phán xét về việc Tổng thống Obama có quyền bảo vệ hàng triệu người nhập cư bất hợp pháp không bị trục xuất hay không và đặc biệt là xem xét đơn kiện về Obamacare.

Cuộc chiến ở Tòa án Tối cao

Vì vậy, việc bổ nhiệm người kế nhiệm thẩm phán Scalia đang trở thành nóng trên chính trường Mỹ và nhất là trong cuộc chạy đua tranh chức tổng thống 2016. “Chúng ta phải làm sao để cuộc bầu cử năm 2016 trở thành một cuộc trưng cầu dân ý cho Tòa án Tối cao”, Thượng nghị sĩ và ứng cử viên tổng thống đảng Cộng hòa Ted Cruz nói trên chương trình “Meet the Press” của Đài NBC.

Tổng thống Obama, một thành viên đảng Dân chủ, sẽ đề cử một nhân vật thay thế nhưng cần phải chờ đợi cho đến khi Thượng viện họp trở lại, dự kiến vào ngày 22-2 tới. Theo giới phân tích, Tổng thống Obama rõ ràng đang muốn bổ nhiệm một thẩm phán theo phe tự do để tạo điều kiện thuận lợi cho những dự luật về biến đổi khí hậu và nhập cư được thông qua.

Tuy nhiên, ông chủ Nhà Trắng đang vấp phải rào cản lớn từ phe Cộng hòa. Ngay sau khi tin tức về cái chết của thẩm phán Scalia được đưa ra, đảng Cộng hòa tuyên bố sẽ “không hành động gì cả” cho đến khi người kế nhiệm của ông Obama nhậm chức vào tháng 1-2017. Ông Mitch McConnell, lãnh đạo phe đa số Cộng hòa ở Thượng viện nhấn mạnh, Thượng viện sẽ cản trở bất kỳ đề cử nào của ông Obama.

Đáp lại, lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Harry Reid cho biết, việc “không hành động gì cả” của phe Cộng hòa là một “sự thoái vị đáng xấu hổ” trong nhiệm vụ hiến pháp của Thượng viện. Ông Reid cho rằng, việc để trống chiếc ghế thẩm phán như đòi hỏi của phe Cộng hòa là chưa từng có tiền lệ. Bất chấp tuyên bố ngăn cản của phe Cộng hòa, ông chủ Nhà Trắng khẳng định sẽ sớm chỉ định người thay thế.

Những động thái này rõ ràng cho thấy cùng với cuộc đua đến Nhà Trắng, một trận chiến ở Tòa án Tối cao đang làm sâu sắc thêm những chia rẽ  trên chính trường nước Mỹ.

Khả Anh

Những ứng viên sáng giá - Bà Jacqueline Nguyen, 51 tuổi, là người Mỹ gốc Việt, làm việc tại Tòa Phúc thẩm Liên bang khu vực số 9 ở thành phố San Francisco, bang California. - Ông Sri Srinivasan hiện 48 tuổi, người Mỹ gốc Ấn Độ  làm việc tại Tòa án phúc thẩm liên bang ở Columbia. - Ông Paul Watford, 48 tuổi, người Mỹ gốc Phi, cũng là thẩm phán tại Tòa phúc thẩm liên bang khu vực 9. - Bà Jane Kelly, 51 tuổi, Mỹ, làm việc tại Tòa phúc thẩm liên bang khu vực số 8.