Dự án triển khai đến nay đã gần 13 năm, nhiều công trình được xây dựng đã đưa vào khai thác nhưng đến nay người dân trong vùng dự án đồng ý bàn giao mặt bằng, nhận đất tái định cư (TĐC) vẫn chưa được cấp có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ).

Theo Quyết định số 2942, tổng diện tích giải phóng mặt bằng của DAKNDNHA là hơn 985ha, trong đó H. Duy Xuyên là hơn 765,28 ha (xã Duy Hải hơn 531ha, xã Duy Nghĩa 234 ha), và xã Bình Dương, H. Thăng Bình 220 ha. Đến nay, tổng dự án đã thực hiện giải phóng mặt bằng tại H. Duy Xuyên là 505 ha. Theo đó, tại Duy Xuyên có hơn 2.000 hộ dân thuộc diện giải tỏa nhà ở sẽ được bố trí đất TĐC tại các Khu TĐC Duy Hải giai đoạn 1, Khu TĐC Duy Hải giai đoạn 2, Khu TĐC Duy Hải giai đoạn 3, Khu TĐC Sơn Viên và Khu TĐC Nồi Rang. Cụ thể, tại xã Duy Hải có gần 500 hộ ảnh hưởng, trong đó có hơn 200 hộ gia đình có nhà ở tại 2 thôn Tây Sơn Đông và Tây Sơn Tây xuống cấp nghiêm trọng nhưng không được sửa chữa gây khó khăn đến việc sinh hoạt bình thường của người dân. Theo tìm hiểu, do DAKNDNHA chậm triển khai công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng và bố trí TĐC kéo dài thời gian nên đời sống người dân tại các xã Duy Hải, Duy Nghĩa, Bình Dương gặp nhiều khó khăn. Cụ thể, nhà cửa của nhân dân trong vùng dự án trong vùng quy hoạch không được xây dựng, sửa chữa dẫn đến xuống cấp nghiêm trọng, có nguy cơ sụp đổ trong mùa mưa bão 2023. Trước thực trạng đó, nhiều gia đình có đơn đề nghị thực hiện bồi thường và TĐC để ổn định cuộc sống nhưng chưa được giải quyết. Nhiều hộ có đơn đề nghị địa phương cho phép xây dựng lại nhà cửa nhưng địa phương không đủ thẩm quyền giải quyết dẫn đến công tác quản lý hiện trạng trong vùng dự án gặp rất nhiều khó khăn. Cùng với đó là công tác thu hồi đất, GPMB thực hiện theo hình thức "da beo", hạ tầng của dự án chưa được hoàn thiện khớp nối quy hoạch chung dẫn đến tình trạng ngập úng cục bộ vào mùa mưa ở các khu dân cư trong vùng dự án nhưng chưa được giải tỏa. Nhiều hộ dân nằm trong vùng quy hoạch dự án nhưng qua nhiều năm không được giải tỏa, di dời và TĐC để ổn định cuộc sống, dẫn đến tình trạng "đi cũng dở, ở cũng không xong". Nhà cửa xuống cấp không được xây dựng sửa chữa, trong khi đó nhu cầu chỗ ở của nhân dân ngày càng tăng. Đất đai nằm trong vùng quy hoạch không được phép chuyển mục đích sử dụng đất; không được tách thửa; không được chuyển nhượng, tặng, cho và đồng thời việc tách khẩu nhập khẩu theo nhu cầu trong hộ cũng gặp không ít khó khăn bởi nằm trong vùng quy hoạch dự án. Bên cạnh đó số diện tích đất sản xuất nông nghiệp còn lại chưa thu hồi cũng không thể sản xuất. Một số hộ gia đình đã được kiểm kê bồi thường, được UBND H. Duy Xuyên ban hành quyết định thu hồi đất, bồi thường, TĐC nhưng từ năm 2020 đến nay vẫn chưa được giải ngân chi trả tiền bồi thường dẫn đến tình trạng khiếu kiện kéo dài, ảnh hưởng xấu đến tình hình ANTT tại địa phương…

Đặc biệt, tại 2 xã Duy Nghĩa, Duy Hải có 250 trường hợp nhận đất, làm nhà ở ổn định trong khu TĐC song chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp sổ đỏ. Theo ông Trần Siêm- Phó chủ tịch UBND xã Duy Hải, hiện tại ở Duy Hải có 178 trường hợp nhận tiền bồi thường, thực hiện việc di dời đến nơi ở mới nhưng chưa được cấp sổ đỏ. Tương tự, tại xã Duy Nghĩa còn 52 hộ nhận đất, thực hiện việc trao trả mặt bằng, làm nhà… cho chủ dự án đã lâu nhưng chưa nhận được sỏ đỏ như cam kết ban đầu của nhà đầu tư. Việc chậm cấp sổ đỏ cho dân đã gây nhiều hệ lụy, như: người dân không thể xin giấy phép xây dựng, không thực hiện việc mua bán, tặng cho hoặc vay vốn ngân hàng để phát triển sản xuất…

Ông Nguyễn Thanh Trường, trú thôn Tây Sơn Tây, xã Duy Hải cho biết, việc chậm cấp sổ đỏ cho gia đình đã ảnh hưởng đến công việc làm ăn, phát triển kinh tế. Trong số những hộ gia đình bị nhà đầu tư nợ sổ đỏ có nhiều trường hợp, như ông Nguyễn Văn Hương, Nguyễn Tránh, cùng trú thôn Tây Sơn Đông, xã Duy Hải bị nợ cùng lúc 3 sổ đỏ…

Nguyên nhân nào dẫn đến việc cơ quan chức năng chậm thực hiện việc đền bù, bố trí đất TĐC, cấp sổ đỏ… cho dân? Theo tìm hiểu, ngày 3-5-2019 UBND tỉnh Quảng Nam ban hành Quyết định số 1284 về việc quy định về cơ chế tài chính thanh toán vốn đầu tư xây dựng các khu TĐC phục vụ giải phóng mặt bằng DAKNDNHA và thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ gia đình, cá nhân. Theo đó, quyết định 1284 cho phép UBND H. Duy Xuyên có thểm quyền xem xét, lập thủ tục cấp sỏ đỏ cho người dân thuộc dự án. Tuy nhiên, quyết định 1284 có một số nội dung trái với quy định nên ngày 1-10-2021 UBND Quảng Nam ban hành văn bảo số 2790/QĐ-UBND hủy Quyết định số 1284. Dó có thay đổi về thủ tục hành chính, nên mọi thủ tục không còn chuyện "đi tắt, đón đầu" đã dẫn đến chậm trễ…

Do đó, các cơ quan chức năng như Ban quản lý Dự án-quỹ đất, Trung tâm bồi thường Đông Quảng Nam, Trung tâm bồi thường, hỗ trợ và tái định cư Kỳ Hà Chu Lai, Trung tâm phát triển hạ tầng BQL khu kinh tế mở Chu Lai… cần cải cách về thủ tục hành chính để đẩy nhanh tiến độ thực hiện DAKNDNHA, nhằm hạn chế những khó khăn gây ra cho người dân.

M.T