(Cadn.com.vn) - Bất chấp bối cảnh xuất khẩu trì trệ, kim ngạch xuất khẩu của hãng sản xuất ô-tô Subaru (Nhật Bản) lại tăng gần gấp đôi trong vòng 4 năm trở lại đây. Sự thật này không gì là bí ẩn, đó chính là việc khai thác triệt để sức lao động rẻ mạt của những người tị nạn tại Nhật trong những năm gần đây.

* Subaru là chi nhánh sản xuất ô-tô và tên thương hiệu xe hơi của Tập đoàn Công nghiệp nặng Fuji của Nhật Bản (FHI), thành lập ngày 15-7-1953, có trụ sở tại Ebisu, Tokyo. FHI hiện có 15.000 nhân viên, doanh thu năm 2010 đạt 1.400 tỷ yên, lợi tức ròng 16,5 tỷ yên.

Nhờ lao động “nhập ngoại” giá rẻ

Điều gì giúp Subaru làm ăn phát đạt? Yasuyuki Yoshinaga, giám đốc điều hành của Subaru vừa tiết lộ tại cuộc họp báo ở Mỹ rằng, một trong những chìa khóa thành công của thương hiệu Subaru chính là lực lượng lao động nhập cư giá rẻ tại Nhật.

Đây là những nhân công giá rẻ, chủ yếu là những người tị nạn và những người lao động xa xứ đến từ Châu Á, Châu Phi. Họ làm việc tại hầu hết trong các công đoạn của Subaru bằng các hợp đồng ngắn hạn và dài hạn với mức lương chỉ bằng một nửa lao động có cùng tay nghề, cùng công việc, cùng dây chuyền với người Nhật.

Nhưng để được đến Nhật làm việc cũng là điều không dễ. Những công nhân xa xứ phải thông qua môi giới, phải trả phí lên đến 1/3 tiền lương thực tế được hưởng. Phần đông có quốc tịch Bangladesh, Nepal, Mali và Trung Quốc và họ có mặt trong hầu hết các công đoạn như lắp ráp, sản xuất ghế da, cho đến trang trí nội thất...

Theo điều tra mới đây do Reuters thực hiện tại nhà máy ở Ota, tham khảo bảng lương, đơn xin tị nạn, cho đến các cuộc phỏng vấn với hàng ngàn lao động đến từ 22 quốc gia cho thấy, hầu hết lao động xa xứ phải chịu áp lực từ nhiều phía, như Cty môi giới nhân lực và các “chuỗi Cty” của Subaru. Lakhan Rijal, công nhân tị nạn 34 tuổi cho hay, bản thân bị sa thải ngay sau khi bị tai nạn ở chân, nhiều người khác còn bị ép làm ca đôi, bị sa thải mà không hề được thông báo trước, không được bảo hiểm.

Trong số 120 công nhân được Reuters phỏng vấn đều cho hay, mức lương tối thiểu làm việc tại nhà máy của Subaru tại tỉnh Gunma Ota được trả 6,60 USD/ giờ. Cũng qua điều tra, Reuters còn phát hiện hàng chục người lao động Indonesia tại 2 phân ban nhỏ của Subaru có mức thu nhập thực hàng tháng 730 USD. Số tiền này người lao động còn bị các Cty cung ứng lao động trong nước khấu trừ tới 3,30 USD/giờ để chi trả phí dịch vụ thuê nhà, điện nước...

Do quốc gia có tỷ lệ dân số lão hóa nhanh, trong khi đó chính sách nhập cư lại rất cứng nhắc, thiếu lao động nên các Cty như Subaru buộc phải sử dụng lao động nhập cư “cửa sau”, rất đa dạng như người   tị nạn, lưu trú quá hạn visa hay học sinh học nghề.

Doanh thu của Tập đoàn Subaru tăng gấp đôi trong vòng 4 năm qua nhờ nhân công giá rẻ. Ảnh: Reuters

Lao động dồi dào nhờ thay đổi quy chế nhập cư

Năm 2010, Nhật thay đổi quy chế nhập cư, cho phép người tị nạn được cấp giấy phép lao động 6 tháng để chờ hồ sơ nhập cư được xem xét.

Với việc sửa đổi đạo luật nói trên, năm 2014 vừa qua số đơn xin nhập cư tăng gấp 4 lần, đạt con số 5.000 người. Hầu hết họ là nhóm người tị nạn từ Nepal, Thổ Nhĩ Kỳ và Sri Lanka nhưng thực tế chỉ có hơn 20 người nộp đơn được chấp thuận nhập cư mỗi năm trong vòng 4 năm trở lại đây.

Đánh giá về thực trạng trên, ông Hideharu Maruyama, chuyên viên phụ trách xuất nhập cảnh ở Bộ Tư pháp Nhật cho rằng, lỗi là của người nhập cư nước ngoài, họ muốn lợi dụng lỗ hổng trong luật pháp để nhập cảnh vào Nhật làm việc. Tuy nhiên, cũng có các thành viên chính phủ cho rằng, Tokyo cần vượt qua các “rào cản tâm lý” để thảo luận công khai chính sách nhập cư, tức là nên mở cửa thị trường lao động, và cấp giấy phép làm việc một cách công khai cho mọi đối tượng.

Theo tiết lộ của Subaru, mỗi năm hãng này tiết kiệm được khoảng 3,8 triệu USD bằng cách sử dụng 339 học viên người Trung Quốc. Những người này đến nâng cao tay nghề tại nhà máy Yajima của Subaru thông qua hợp đồng một năm trong khuôn khổ hợp đồng chung dài 3 năm. Không giống các đồng nghiệp Nhật Bản, học viên người Trung Quốc phải tuân thủ theo hợp đồng một năm và không thể thay đổi chủ.

Kim Hùng
(Theo Reuters)