Nơi đây, để tri ân những cống hiến lớn lao của các Mẹ Việt Nam anh hùng, cách đây 4 năm, chính quyền xã đã đứng ra huy động nguồn lực xã hội hóa để xây dựng Khu tưởng niệm Bà Mẹ Việt Nam anh hùng của xã mình. Đây có lẽ là Khu tưởng niệm Bà Mẹ Việt Nam anh hùng duy nhất trên cả nước vào thời điểm đó...

Bài cuối: Suối nguồn tri ân

Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, Hải Thượng là địa bàn chịu sự đàn áp khốc liệt của kẻ địch. Nhưng với sự kiên cường, bất khuất, người dân Hải Thượng đã góp công lớn trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Vào tháng 12-1969, Hải Thượng đã được Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền nam Việt Nam phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng. Đã có hơn 400 người con quê hương Hải Thượng anh dũng hy sinh trong cuộc trường chinh giành độc lập, thống nhất non sông. Và xã Hải Thượng có hơn 90 mẹ được Nhà nước phong tặng và truy tặng danh hiệu Bà Mẹ Việt Nam anh hùng, trong tổng số hơn 2.830 bà mẹ tại hơn 120 xã, phường, thị trấn của toàn tỉnh được Nhà nước phong tặng và truy tặng danh hiệu Bà Mẹ Việt Nam anh hùng. Hiện 2 Mẹ Việt Nam anh hùng của xã Hải Thượng còn sống, đó là mẹ Phan Thị Thuộc ở thôn Thượng Xá và mẹ Đào Thị Vui ở thôn Đại An Khê.

Chúng tôi về Thượng Xá, tìm nhà mẹ Thuộc. Ai nấy đều lo lắng cho biết, mấy hôm nay mẹ yếu hẳn vì thời tiết vào mùa khắc nghiệt. Ở tuổi 97, mẹ Thuộc không còn minh mẫn nhưng nỗi nhớ hai con liệt sĩ thì chưa bao giờ vơi. Những ngày này, mẹ như quay về thời nuôi các anh thuở ấu thơ, cứ trò chuyện, cứ gọi tên rồi có lúc thảng thốt khi ký ức nhận tin con hy sinh ập về. Năm 1968, con trai mẹ là Lê Hữu Xu, hạ sĩ quan Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam đã hy sinh giữa rừng rậm phía tây Hải Lăng trong 1 trận bom dữ dội của kẻ thù trút xuống. 6 năm sau ngày đứa con cả hy sinh, mẹ Thuộc lại nhận giấy báo tử con trai thứ là Lê Đảng, trung sĩ QĐND Việt Nam hy sinh. Đó là vào năm 1974, khi ngày thống nhất đất nước đã rất gần…Trong ký ức của xóm làng, trong đó có bà Phan Thị Em (84 tuổi) nhớ rõ cảnh mẹ Thuộc ngóng chờ các con trở về như một phép màu. Khóc nhiều, tuổi cao, đôi mắt mẹ cũng mờ đi và không còn thấy nữa đã từ nhiều năm về trước. Nhưng nhờ sự hiếu thảo của con cháu và đặc biệt là sự quan tâm của chính quyền, của người dân đã làm động lực cho mẹ vượt qua bao khó khăn trong cuộc sống. “Ngày biết tin xã xây dựng Khu tưởng niệm Bà Mẹ Việt Nam anh hùng, mẹ xúc động lắm. Có lẽ, đây là công trình chưa nơi nào có trên cả nước vào thời điểm đó?!”- ông Lê Quả, con trai mẹ Thuộc nhớ lại.

Lãnh đạo xã Hải Thượng cho biết, Khu tưởng niệm Bà Mẹ Việt Nam anh hùng của xã được xây dựng vào năm 2019 bằng nguồn xã hội hóa. Đây là công trình ý nghĩa nhằm tôn vinh công lao, đức hy sinh cao cả của các mẹ đã hiến dâng chồng, con cho cách mạng, đất nước. Hưởng ứng kêu gọi, con em Hải Thượng sinh sống, làm việc ở khắp mọi miền đất nước cùng với nhân dân của xã lập tức ủng hộ, đóng góp. Người ở xa không về được thì góp tiền, người ở gần thì góp sức, đồng lòng làm nên công trình có một không hai. Đặc biệt, có nhiều cá nhân không phải người địa phương vô cùng ngưỡng mộ tấm lòng tri ân các Bà mẹ Việt Nam Anh hùng nên ủng hộ số tiền lớn. Công trình Khu tưởng niệm được xây dựng trên diện tích hơn 500m2, có các hạng mục: nhà thờ chính, tháp chuông, vườn hoa, nhà vọng cảnh. Nhà thờ chính được thiết kế theo lối ba gian, gian giữa thờ Bác Hồ, hai gian hai bên thờ các Mẹ Việt Nam Anh hùng. Bức phù điêu 2 mặt trước cổng với hình ảnh những người mẹ vĩ đại, kiên cường càng khiến niềm xúc động dâng trào. “Rất nhiều các con của các mẹ khi hy sinh còn rất trẻ, chưa có gia đình nên khu tưởng niệm cũng là nơi tri ân và thờ tự cho các mẹ”- chị Nguyễn Thị Luyến chia sẻ.

Trong hàng ngàn người tìm đến Khu tưởng niệm xã Hải Thượng mấy năm qua đều bày tỏ niềm thương và nghiêng mình trước sự cống hiến lớn lao của những các mẹ. Tháng 3-2023 mới đây, nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cùng đoàn công tác đã về thăm và dâng hương tưởng nhớ tại đền thờ các mẹ Việt Nam anh hùng ở Khu tưởng niệm. Ai nấy đều đã bày tỏ niềm xúc động trước hoạt động tri ân thấm đẫm nghĩa tình của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Hải Thượng, cũng là cách để lan tỏa công tác đền ơn đáp nghĩa trên quê hương Quảng Trị anh hùng.

Bảo Hà