(Cadn.com.vn) - Cuối tháng 6, mặc cho thời tiết nắng nóng khắc nghiệt, Đội quy tập hài cốt liệt sĩ (HCLS) xã Hòa Phú (H. Hòa Vang, Đà Nẵng) vẫn không quản ngại gian nan, trèo đèo, lội suối, băng rừng để đi tìm HCLS. Đồi Sông Hương, đồi Nắp Vung, dãy núi Bảy Mẫu, khe Giành... đã không còn là nơi "thâm sơn cùng cốc" đối với các thành viên Đội quy tập để tiếp tục đưa thêm HCLS từ Tiểu khu 53 hẻo lánh về yên nghỉ tại nghĩa trang xã trong sự chăm sóc của cộng đồng.

Nhân dân xã Hòa Phú viếng hương, tri ân các anh hùng liệt sĩ.

Là địa bàn giáp ranh với H. Đông Giang (Quảng Nam) nên trong chiến tranh chống Mỹ, xã Hòa Phú luôn bị đạn bom địch đánh phá ác liệt, một phần đây là cửa ngõ từ miền xuôi lên với địa thế hiểm trở có nhiều cơ quan, đơn vị chọn làm nơi trú quân, chuẩn bị cho công cuộc giải phóng quê hương, đất nước. Ông Đinh Văn Sâm (thôn Phú Túc, du kích trong kháng chiến chống Mỹ) nhớ lại: "Sau ngày đất nước thống nhất, Hòa Vang sớm có chủ trương xã hội hóa công tác tìm kiếm, quy tập HCLS. Do thời gian kéo dài cùng với thiên tai lũ lụt, địa hình thay đổi nên công việc tìm kiếm cũng gặp nhiều khó khăn. Song, cán bộ, nhân dân địa phương vẫn tự nguyện mang theo lương thực, băng đèo vượt suối với bao hy vọng phát hiện được nhiều dấu vết đồng đội mình trong lòng đất".

Cũng theo ông Sâm, việc làm của các ông không tính công, kể tích mà là xuất phát từ tình cảm sâu nặng thủy chung đối với những đồng đội đã nằm xuống khi tuổi đời vừa đôi mươi... Được biết, sau khi chia tách địa chính từ xã Hòa Phong, Hòa Phú tiếp tục công tác vận động nhân dân trong quá trình vào rừng mưu sinh, nếu phát hiện dấu vết HCLS phải kịp thời báo tin cho chính quyền địa phương. Đến nay, Nghĩa trang LS xã Hòa Phú đã quy tập được 133 phần mộ, nhưng có đến 85 phần mộ khuyết danh, 10 phần mộ có tên tuổi, quê quán ở các tỉnh phía Bắc. Các anh Đặng Hoa (nguyên Xã đội phó), Nguyễn Tân Thanh, Phạm Phú Quốc (lực lượng dân quân)... là những người luôn có mặt trong mỗi chuyến vào rừng tìm kiếm, quy tập HCLS. Dấu chân các anh đã ken dày khắp mọi nơi.

Nhiều điểm đến qua xác định ban đầu theo đường chim bay chừng 3 cây số, nhưng để đến được nơi phải mất một ngày đường, lội hơn chục con suối; gặp thời tiết không thuận lợi phải căng lều ngủ tạm qua đêm; cơm đùm gạo nắm, chuyện đói ăn hoặc chuyện vài ngày đào xới lòng đất không phát hiện dấu vết là bình thường. Chiến tranh càng lùi xa thì việc tìm kiếm, cất bốc HCLS càng trở nên khó khăn hơn do sự thay đổi của địa hình, địa vật, nhưng lo lắng hơn vẫn là sự hủy hoại của thiên nhiên dưới mỗi lớp đất. Nhiều hài cốt sau khi được phát hiện và khai quật chỉ còn là một nắm xương vụn nát với các kỷ vật. "Chúng tôi đã cố gắng để giữ sự bình thản mỗi lần vào rừng cất bốc HCLS, thế mà nào có được. Nước mắt cứ trào ra, đôi tay cào từng lớp đất cứ run lên bần bật, khi thì ở triền núi, chân suối, lúc thì lưng chừng đồi hoặc trong gợp đá. Và cứ mỗi lần như thế, chúng tôi lại thêm cảm nhận sâu sắc những gì mà thế hệ hôm nay có được là từ những hy sinh xương máu của cha anh đi trước", anh Thanh ngậm ngùi... Vẫn biết thời gian và những trở ngại vô hình đôi khi sức người không gánh vác nổi, nhưng đối với các thành viên trong Đội quy tập xã Hòa Phú thì còn hy vọng vẫn sẽ làm hết sức có thể để đưa các HCLS về càng sớm, càng tốt. 

Giữa cuộc sống bộn bề và hối hả, những ngày hôm nay, ở vùng nông thôn Hòa Vang đang khơi dậy lòng biết ơn đối với những người đã hy sinh để đất nước đơm hoa, kết trái. Chiến tranh qua đi, biết bao con người phải ra đi không bao giờ trở lại. Đó là mất mát không thể nào đong đếm đối với gia đình, người thân của các LS mà đó còn là nỗi đau chung của toàn xã hội. "Có lẽ ngày ra đi các anh đã ôm trong lòng tình yêu tha thiết quê hương, thì có lẽ ngày nằm xuống các anh còn nuối tiếc vì chưa kịp thấy đất nước nở hoa với niềm vui hòa bình. Các anh đã làm nên một thời hừng hực "xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước, mà lòng phơi phới dậy tương lai". Các anh có một thời hào hùng để hôm nay, chúng tôi có được những ngày ấm no, hạnh phúc và theo đó là bao niềm tri ân của những người ở lại", Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Phú Nguyễn Thị Lý bộc bạch.

VY HẬU