(Cadn.com.vn) - Con tem đầu tiên của thế giới được cho là do Bưu điện Anh phát hành vào ngày 6-5-1840, với hình ảnh Nữ hoàng Victoria đệ nhất, giá 1 penny trên nền đen, kế đến, ngày 8-5-1840 con tem này phát hành với loại 2 penny trên nền xanh nước biển. Tại Việt Nam, có tài liệu cho rằng, tem thư theo chân người Pháp ngay sau cuộc đổ bộ vào cảng Đà Nẵng ngày 31/8/1858, nhưng cũng có vài ý kiến cho rằng nó đã được những nhà hàng hải và thương buôn Hà Lan, Bồ Đào Nha đem đến Hội An trước đó vài năm.

Đến 11-11-1860, Bưu điện Sài Gòn được thành lập, song mãi đến ngày 13-1-1863, Sở Dây thép Sài Gòn mới khánh thành và phát hành "con cò" (thời ấy thường gọi con tem là con cò) đầu tiên. Con tem này có hình con đại bàng, dùng chung cho các nước thuộc địa Pháp, phân biệt bằng dấu hủy riêng tại mỗi nước, do vậy, ngày 13-1-1863 cũng có thể được xem là ngày tem thư của Việt Nam, cách đây 150 năm.  Dù vậy đến nay, việc thống kê về lượng bộ tem thư và tem thư phát hành ngày đầu tiên của Việt Nam vẫn chưa có con số nhất quán. Từ năm 1889 đến năm 1945, Pháp phát hành khoảng 75 bộ tem Đông Dương với 493 mẫu tem và 1 block. Từ 6-6-1951 đến ngày 15-6-1954, Quốc gia Việt Nam phát hành 14 bộ tem với 26 mẫu. Từ 2-9-1946 đến 24-6-1976, Việt Nam Dân chủ cộng hòa phát hành 312 bộ tem với 922 mẫu.

Mặt trận giải phóng miền Nam phát hành tem lần đầu tiên vào năm 1963, với cờ mặt trận và tiêu đề Độc lập - Dân chủ - Hòa bình. Từ đó đến năm 1969, Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam phát hành 8 bộ tem với 22 mẫu. Từ 22-4-1970 đến 24-6-1976, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam phát hành 14 bộ tem với 48 mẫu. Về tem của chế độ cũ, từ 6-6-1955 đến 25-4-1975, VNCH phát hành 195 bộ tem với 584 mẫu và 21 tem không phát hành...

Tem tranh của Nguyễn Sáng

Ngày 30-4-1975, quân giải phóng tiến vào Sài Gòn, thống nhất hoàn toàn đất nước. Nhưng, năm 1976, sự kiện này mới được in trên tem, với các chủ đề: "Giải phóng Buôn Ma Thuột", "Giải phóng Đà Nẵng", "Giải phóng Sài Gòn". Tem "Giải phóng Sài Gòn" in hình chiếc xe tăng nằm gọn bên trong sân Dinh Độc Lập. Nhà sưu tập Gérard Chapuis (người Pháp gốc Việt)-người đang lưu giữ khá đầy đủ tài liệu bưu hoa về Việt Nam qua các thời kỳ và là  tác giả tập sách có tựa đề Vietnam Essai d' Étude de la Taxe Anticapitaliste ou Frais Terminaux (Avril 1983 à Mai 1991)/Thuế chống tư bản, được in bởi COLFRA (Câu lạc bộ khảo cứu về BƯU HOA (Philately/Tem) nêu rõ:  "Đến ngày 2-9-1946, Bưu điện Việt Nam mới chính thức phát hành bộ tem đầu tiên mang chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bộ tem đầu tiên này do họa sĩ Nguyễn Sáng thiết kế, có một mẫu vẽ hình chân dung Bác Hồ in thành 5 tem với 5 màu sắc và giá mặt khác nhau, trong đó 2 tem có phụ thu cứu quốc.

Trên tem có in tiêu đề "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa", việc phát hành bộ tem đầu tiên này đánh dấu một mốc quan trọng trên con đường phát triển của tem Bưu chính Việt Nam". Cũng theo ông Gérard Chapuis: "Từ đó đến nay, hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam DCCH còn xuất hiện trong một số bộ tem, mẫu tem bưu chính ở các đề tài khác. Tuy nhiên, có thể nói bộ tem "Kỷ  niệm lần thứ nhất Cách mạng Tháng Tám (19-8-1945) và Ngày thành lập nước Việt Nam DCCH (2-9-1945)" do cố họa sĩ Nguyễn Sáng thiết kế, phát hành ngày 2-9-1946 là một bộ tem độc đáo nhất. Bởi lẽ, bộ tem này không những là bộ tem đầu tiên chính thức mang quốc hiệu "Việt Nam" mà còn là bộ tem bưu chính đầu tiên do chúng ta tự thiết kế, in ấn và phát hành, mở đầu thời kỳ mới - thời kỳ trực tiếp tổ chức thiết kế và sản xuất các mẫu tem bưu chính".

T.T.S