Hằng năm, vào đêm 23 rạng ngày 24 tháng Chạp, các đình làng, đền, chùa, miếu mạo và các nhà thờ họ trên đảo Lý Sơn lại long trọng tổ chức nghi thức truyền thống dựng nêu để ăn tết cổ truyền dân tộc. Nghi thức dựng cây nêu ngày Tết (còn gọi là Lễ trồng đu lên phướng) là phong tục có từ xa xưa của người dân Lý Sơn, vừa mang ý nghĩa đuổi quỷ trừ ma; vừa tỏ lòng biết ơn ông bà tổ tiên, cầu mong một năm mới trời yên biển lặng, mùa màng tươi tốt, đồng thời khẳng định chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Những năm gần đây, cây nêu còn được người dân Lý Sơn dựng lên trên những con tàu rẽ sóng vươn khơi trong chuyến biển đầu năm mới.

Ông  Phạm Quang Ry (65 tuổi), hậu duệ của Cai đội Hoàng Sa Phạm Quang Ảnh, ở thôn Đông xã An Vĩnh cho biết: nghi thức dựng cây nêu tết được thực hiện vào tối 23 rạng ngày 24 tháng Chạp, thời khắc đó, tất cả các dinh miếu, lăng thờ cá ông các nhà thờ họ trên đảo đều đồng loạt gióng trống, khua chiêng làm lễ dựng cây nêu đón tết. Cây nêu tết được làm từ cây tre già, thân cao to, dài khoảng 6 -7 mét, thân được sơn màu đỏ. Trước khi dựng nêu, trên ngọn cây nêu được gắn thêm đầu chim Phụng hoặc đầu cá Chép được chạm khắc tinh xảo từ gỗ vông cùng một lá cờ Tổ quốc và một lá phướn viết các câu chữ cầu chúc năm mới an lành. Theo cụ ông Dương Quỳnh (94 tuổi), ở thôn Đông xã An Hải, cây nêu phải được cất giữ ở nơi trang trọng, chiều 23 tháng Chạp, các bô lão trong làng sẽ mang cây Nêu ra tiến hành các nghi thức tẩy uế, trang trí, chờ khi các nghi thức tế lễ được thực hiện xong mới dựng với nhiều nghi thức đi kèm.

Khi cây nêu được dựng lên, các bô lão sẽ tế cúng theo phong tục truyền thống với mâm cúng đủ đầy, trong đó không thể thiếu bánh ít lá gai và những sản vật được ngư dân khai thác ở Hoàng Sa-Trường Sa. Đây là dịp để các thế hệ con cháu, họ tộc trên đảo tưởng nhớ bậc tiền nhân có công khai khẩn vùng đất đảo và tri ân cha ông còn nằm lại nơi Hoàng Sa đất mẹ vì chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Hình ảnh những cây nêu sừng sững, rực rỡ trong nắng xuân thể hiện cho sức xuân đang trỗi dậy trong lòng mỗi người dân trên đảo. Bởi từ bao đời nay, cây nêu là biểu tượng thiêng liêng nhất của ngày Tết Nguyên đán đối với người dân đảo tiền tiêu. Theo truyền thuyết cây nêu được coi là cây vũ trụ nối liền đất với trời. "Những năm gần đây, nhiều tàu cá đánh bắt xa bờ của ngư dân cũng tổ chức lễ dựng nêu, với mong muốn tai qua nạn khỏi, năm mới việc làm ăn thuận lợi, tàu về tôm cá đầy khoang.

Anh Thư