Hơn 25 năm trước, Cty TNHH Wei Xern Sin Đài Loan (gọi tắt là Cty W) quyết định đầu tư cả trăm tỷ đồng vào TP Đà Nẵng (địa điểm hiện nay là KCN Hòa Khánh) sau khi được Chính phủ ban hành quyết định cho thuê 50.000m2. Quá trình đầu tư, UBND TP cũng đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) cho Cty này. Đang hoạt động ổn định, bỗng dưng năm 2016, 11.000m2/50.000m2 đất Cty W đang thuê bị "cắt xén" bất hợp lý để giao cho một đơn vị khác thuê dẫn đến khiếu nại. Điều đáng nói là đơn vị thuê đất đã sử dụng sai mục đích khiến Cty W bức xúc.

Hiện trường diện tích đất giao cho Cty NLPT đầu tư.

Vô cớ mất đất!

Ông Chiu Cheng Tsai- Giám đốc Cty W cho hay, ông đã gửi đơn khiếu nại 5 lần đến UBND TP do năm 2016 Cty bị Cty phát triển và khai thác hạ tầng KCN (Cty PT&KTHT) Đà Nẵng tiến hành lập biên bản thu hồi hơn 11.000m2 đất Cty đang thuê. Theo ông, việc nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài như Cty của ông bị thu hồi đất nhưng không có quyết định thu hồi đất là trái quy định của pháp luật.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, Cty W đầu tư vào Việt Nam từ năm 1993 với ngành nghề ban đầu là sản xuất giấy vàng mã, tăm tre. Ngày 14-7-1993 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 357/TTg Cho Cty W thuê 50.000 m2 đất, đơn giá 0,06 USD/m2/năm để thực hiện Dự án nêu trên. Được giao đất, Cty đã tiến hành xây dựng dự án và đi vào hoạt động. Đến ngày 20-10-1998, Cty W được UBND TP Đà Nẵng cấp Giấy CNQSDĐ diện tích 50.000 m2.

Năm 2009, thực hiện chủ trương chuyển đổi ngành nghề để khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, Cty W đã chuyển đổi sang kinh doanh cho thuê nhà xưởng và được UBND TP đồng ý, tiếp tục để Cty thực hiện dự án đến hết năm 2046. Cũng năm 2009, UBND TP ban hành Công văn cho phép Cty W được kế thừa thuê lại đất giá 0,06 USD/m2/năm đến năm 2023, còn từ năm 2023 đến 2046 thực hiện giá thuê đất theo quy định hiện hành. Ngày 28-12-2009, BQL các KCN & chế xuất Đà Nẵng (gọi tắt là KCN&CX) cấp Giấy chứng nhận đầu tư (thay đổi lần 2) cho Cty, nội dung ngành nghề kinh doanh là: Xây dựng nhà xưởng và kho cho thuê, diện tích đất sử dụng 50.000 m2. Đến ngày 29-6-2015, KCN&CX cấp GCN đầu tư (thay đổi lần 3), nội dung ngành nghề kinh doanh là: Xây dựng nhà xưởng và kho cho thuê, diện tích đất sử dụng 50.000 m2, tổng vốn đầu tư 7 triệu USD (tăng từ 5 triệu USD lên 7 triệu USD để thực hiện dự án, số tiền đầu tư tăng thêm Cty đã chuyển về 1 triệu USD trong năm 2015); thời hạn hoạt động đến ngày 12-12-2046. Về tiến độ, KCN&CX đồng ý để Cty triển khai kế hoạch kinh doanh gồm hai giai đoạn, trong đó 30.000m2 đang sử dụng kinh doanh và 20.000m2 tiếp theo sẽ xây dựng và sử dụng từ tháng 6-2015 .

Mục đích đầu tư của Cty đã rất rõ ràng, song sau khi được cấp giấy chứng nhận đầu tư, Cty W nhiều lần có văn bản đề nghị cấp Giấy phép xây dựng các hạng mục trên phần đất 20.000m2 nhưng KCN&CX không giải quyết. Trước kiến nghị của Cty, ngày 6-11-2015, Văn phòng UBND TP có phiếu chuyển với nội dung: "Chuyển Công văn đề ngày 19-10-2015 của Cty W về việc cho phép tiếp tục triển khai xây dựng dự án", tuy nhiên hồ sơ của Cty W vẫn không được giải quyết!

Đang lúc chờ đợi thì ngày 11-3-2016, Cty PT&KTHTKCN có văn bản gửi KCN&CX xem xét, báo cáo UBND TP thu hồi khoảng 2/5ha của Cty W để bố trí cho Cty TNHH đầu tư NLPT (gọi tắt là Cty NLPT) thuê lại làm nhà máy tinh lọc khoáng sản. Lý do thu hồi là do Cty W có một phần diện tích để trống nhiều năm không hoạt động hiệu quả nên nằm trong diện rà soát quỹ đất. Đến đầu tháng 8-2016, Cty W nhận được một công văn của Văn phòng UBND TP thể hiện nội dung đồng ý thu hồi khoảng 11.000m2 đất mà Cty W đang thuê theo đề xuất của Cty PT&KTHTKCN, tuy nhiên lúc chưa có bất kỳ một quyết định thu hồi đất nào của thành phố, tháng 3-2017, Cty PT&KTHTKCN vẫn tiến hành lập biên bản thu hồi hơn 11.000m2 của Cty W giao cho Cty TNHH đầu tư NLPT. "Đây là một quyết định hết sức vô lý. Chúng tôi được cấp sổ đỏ và đã trả tiền thuê diện tích 50.000m2 đến hết năm 2023, cũng đang đầu tư kinh doanh không vi phạm bất cứ điều gì về các quy định thuê đất, tại sao lại bị thu hồi vô căn cứ để cho DN khác thuê lại. Trong khi đó, việc lập biên bản thu hồi đất nhưng không có quyết định thu hồi đất là hoàn toàn trái quy định", ông Chiu bày tỏ.

Ông Chiu cũng khẳng định: Không có chuyện Cty để đất trống trên phần đất 11.000m2 bị thu hồi. Trước đó, Cty đã xây dựng nhiều khu nhà xưởng, vật kiến trúc, tất cả đều thể hiện rất rõ trên giấy GCNQSDĐ. "Việc Cty PT&KTHTKCN báo cáo với TP rằng "dự án của chúng tôi đã được nhiều lần gia hạn nhưng không triển khai hoạt động, đề nghị UBND TP thu hồi để bố trí cho Cty NLPT đầu tư dự án Nhà máy tinh lọc khoáng sản công suất 100.000 tấn/năm là hoàn toàn sai sự thật", ông Chiu nói.

Cần một cách giải quyết thỏa đáng!

Theo điều tra của chúng tôi, diện tích 11.000m2 giao cho Cty NLPT là để đầu tư một nhà máy tinh lọc khoáng sản công suất 100.000 tấn/năm. Tuy nhiên suốt hơn 2 năm qua, Cty này không hề triển khai đầu tư xây dựng, mà đang có những hoạt động khác. "Tại hiện trường khu đất chúng tôi bị lập biên bản thu hồi lại, suốt một thời gian dài chỉ thấy xe xúc, xe đào hoạt động khai thác cát trắng dưới lòng đất vận chuyển đi nơi khác. Đây là hoạt động khai thác khoáng sản không đúng với quy hoạch của KCN Hòa Khánh do TP từ lâu đã cấm khai thác khoáng sản tại chỗ ở KCN này",  ông Chiu cho biết. Từ phản ánh của Cty W, trong tháng 7-2019, phóng viên đã chứng kiến máy xúc thi nhau múc cát trắng đưa lên xe tải vận chuyển đi nơi khác tại khu đất này khá nhiều lần, nhất là chiều tối trở về đêm. Phát hiện ống kính phóng viên, những phương tiện này tạm ngưng hoạt động, song khi chúng tôi di chuyển đi chỗ khác, quay lại họ vẫn tiếp tục hoạt động ngang nhiên. 

Liên quan đến vụ vụ việc, dù chúng tôi đặt vấn đề làm việc với đại diện BQL KCNC& các KCN (đơn vị đang quản lý BQL các KCN&CX), nhưng bị từ chối bởi nhiều lý do. Theo ông Tô Hùng- Giám đốc Sở TN-MT, đúng là vụ việc này UBND TP đã họp rất nhiều lần, mới nhất là cuộc họp giao ban UBND TP ngày 21-5, Chủ tịch UBND TP đã kết luận giao cho thanh tra TP tiếp tục tham mưu, thụ lý đơn khiếu nại để đối thoại với doanh nghiệp theo trình tự. Còn ông Trần Huy Đức- Chánh Thanh tra TP cho hay: Sau nhiều cuộc họp chưa giải quyết được, hiện tại TP đã giao cho Thanh tra và đơn vị đang tiến hành làm để có báo cáo cho TP. Đề cập đến tiến độ thanh tra, ông Đức dẫn chúng tôi giới thiệu với ông Nguyễn Quốc Đại- Phó Phòng Thanh tra 2 (người trực tiếp đảm nhiệm vụ việc). Ông Đại cho biết: Thanh tra đã nhận được Công văn của UBND TP ngày 15-6 với nội dung: "Giao thanh tra TP kiểm tra, báo cáo, đề xuất UBND TP xem xét ban hành quyết định thụ lý khiếu nại đối với nội dung khiếu nại của Cty  W theo đúng quy định của pháp luật". Khi được hỏi, hiện việc thanh tra đã tiến hành đến đâu? Ông Đại nói: Hiện tại đơn vị mới chỉ vừa chấp nhận thụ lý đơn. Theo quy trình, sau khi xem xét thụ lý đơn xong mới tham mưu cho Chủ tịch UBND TP ra quyết định, giao cho Thanh tra tiến hành các biện pháp nghiệp vụ thực hiện trong thời gian bao nhiêu ngày. "Chúng tôi sẽ báo cáo nội dung này với TP, còn TP ấn định giao cho Thanh tra làm trong bao nhiêu ngày là quyết định của Chủ tịch, chứ hiện tại Thanh tra chưa làm gì! Cũng nhờ phóng viên truyền đạt lại với Cty W không cần gửi đơn khiếu nại nhiều nữa, vì sắp tới thanh tra sẽ làm!?", ông Đại nói.

Theo chúng tôi, một NĐT đã bỏ ra số tiền cả 7 triệu USD (tương đương hơn 150 tỷ đồng) đầu tư vào Đà Nẵng là đã chọn TP là nơi "đất lành, chim đậu". Nhưng hiện tại, gần như mọi kế hoạch kinh doanh của NĐT đang bị ngưng trệ do câu chuyện khiếu nại, kiện cáo, dẫn tới áp lực rất lớn của lãi suất ngân hàng. Mong rằng, TP cùng DN có một cuộc đối thoại thẳng thắn, từ đó có một quyết định thỏa đáng nhất, tạo điều kiện cho DN tiếp tục hoạt động kinh doanh…

C.H