(Cadn.com.vn) - Trở về sau cuộc chiến tranh, người lính ấy bị mất bàn tay phải, nhưng bằng nghị lực phi thường và tình yêu bất tận với những câu vọng cổ, "nghệ nhân một tay" ấy đã làm mê đắm biết bao người với tiếng đờn điêu luyện.  Đó là ông Ngô Văn Sáu (1952, trú tổ dân phố Tháp Bà, TP Nha Trang, Khánh Hòa).

Tiếng vọng cổ bên tháp bà Ponagar

Ngôi nhà nhỏ của nghệ nhân Ngô Văn Sáu nằm nép mình bên tháp cổ Ponagar, 40 năm qua vẫn đều đặn vọng ra những tiếng đờn vọng cổ. Âm thanh rất đỗi quen thuộc này đã từng làm lay động biết bao thế hệ người dân nơi đây. Nghệ nhân tài hoa chơi vọng cổ ấy khiến ai từng gặp đều ngỡ ngàng, bởi những tiếng đờn tha thiết, mê hoặc lòng người. Với ông, thành quả ấy là chuỗi ngày luyện rèn với nghị lực phi thường để được sống trọn với đam mê...

Sinh ra và lớn lên tại thành phố biển Nha Trang trong một gia đình suốt đời bám biển mưu sinh, bắt đầu bập bõm những câu vọng cổ từ thuở 16, chàng trai Ngô Văn Sáu sớm xa gia đình, lặn lội theo các đoàn đờn ca tài tử rong ruổi khắp chốn hát phường, hát hội. Đời những nghệ sĩ vốn khổ cực, người "tầm sư học đạo" thì gian nan gấp bội phần. Quãng thời gian dài, được sống với nhiều anh chị trong nghề, Sáu miệt mài tập tành bên cây guitar phím lõm cùng bộ gõ Song la. Ngón nghề trở nên thuần thục sau 4 năm khổ luyện.

20 tuổi, Sáu đã trở thành người cầm nhịp trong những dàn hòa tấu. Như nhiều thanh niên cùng thế hệ, ông cũng khoác áo lính lên đường nhập ngũ, và trở về không lành lặn bởi một bàn tay đã để lại chiến trường.  Ước mong tiếp tục được chơi đàn, trải lòng mình vào những câu ca cổ dường như chỉ còn là giấc mơ. Vậy mà với tình yêu, niềm say mê vọng cổ, từ chiếc tay giả, ông đã cải biến, gắn một miếng nhựa vào phần đầu, biến nó trở thành dụng cụ để gảy đờn. Nếu chỉ nghe tiếng đờn của ông, không ai nghĩ những khúc nhạc đó được dạo lên từ một người đã mất đi bàn tay phải. Lúc đầu việc tập đờn cực kỳ khó khăn, vì bàn tay giả không có cơ, khớp, phải điều chỉnh cả cánh tay mỗi khi vào nhịp đờn. Trong một thời gian rất dài, tưởng chừng không thể vượt qua, tiếng đờn của ông dần vang xa đến với nhiều người mê ngón đờn vọng cổ ở khu phố nơi ông sinh sống.

Nghệ nhân Ngô Văn Sáu đang chơi bản"Dạ cổ hoài lang".

Tiếng đờn bắc nhịp phu thê

Người đàn ông với dáng người nhỏ thó, mái tóc điểm sương bao năm qua ngoài việc dạy dỗ những lứa học trò, còn vật lộn với cuộc sống mưu sinh. Vọng cổ đối với ông là tình yêu bất diệt và mãnh liệt khiến người nghệ sĩ buộc đời mình vào đó để trọn vẹn cống hiến. Điều đặc biệt hơn, chính vọng cổ đã trở thành "ông tơ, bà nguyệt" se duyên, giúp ông lấy được người vợ hiền, nguyện gắn bó bên người chồng tât nguyền trọn kiếp.

"Nghiệp đờn ca vọng cổ thì không thể có cuộc sống sang giàu, người có tâm thì mới có thể đeo đuổi đến cùng với nó", ông chia sẻ. Cũng vì vậy, không biết bao nghệ nhân chỉ vì gánh nặng "cơm áo gạo tiền" mà bỏ dở, tìm con đường khác mưu sinh. Mặc dù căn nhà mấy chục năm qua chưa một lần có tiền dành dụm để sửa sang, nhưng luôn ấm áp và rộn rã tiếng cười. Từ trước tới nay ông chỉ sống đơn giản bằng nghề dạy đờn ca tài tử. Không đủ tiền để có một căn phòng khang trang, lớp học được bố trí ngay căn phòng khách nhỏ hẹp với bộ bàn ghế đơn sơ dùng tiếp khách. Vậy mà suốt 40 năm qua, ít ai ngờ rằng, bao thế hệ học trò đã thành tài rồi đi theo nghiệp của người thầy từ chính nơi đây.

Với mong muốn truyền lại cái hồn của cổ nhạc dân tộc cho con cháu sau này để gìn giữ và trân trọng, ông cũng đã xây dựng "giáo án" và bố trí thời gian cho khóa học rất quy củ. Người học trong 3 tháng có thể đờn vững vàng cho người khác hát, thông thạo 6 câu đờn và 6 câu kép cũng như "tam nam, lục bắc, thất bài, tứ quán" và nhịp điệu khác có phần biến tấu của đờn ca tài tử.

Dạy đờn chừng ấy thời gian, nhưng đối với học trò nghèo khó, giàu nhiệt huyết đam mê, ông chưa bao giờ lấy một đồng bạc nào, trong khi cuộc sống thì chồng chất khó khăn bởi nhà đông con ăn học. Người đến học với ông Sáu thuộc đủ mọi lứa tuổi, nghề nghiệp trong xã hội. Người đi trước truyền tai người đi sau, rồi các thế hệ học trò cứ thế tìm đến ông. Theo lời ông, trong các học trò từng được mình chỉ dạy còn không nhiều những người theo nghề. Cũng vì gánh nặng vật chất mà dần dà từ bỏ niềm đam mê, chuyển sang con đường khác.

Ở phố biển Nha Trang, nhà ông Sáu là địa chỉ duy nhất dạy đờn ca tài tử. Số học trò còn theo nghề vẫn ở Nha Trang, họ cũng thường gặp gỡ trao đổi, động viên nhau trong cuộc sống, với mong ước dưỡng nuôi những câu vọng cổ như là một trong những phách hồn dân tộc. 3 trong 6 người con của ông được thừa hưởng năng khiếu từ cha, đã và đang nuôi dưỡng đam mê và quyết tâm nối nghiệp đờn ca. Với ông Sáu, đó là niềm an ủi lớn nhất của cuộc đời mình. Bởi, ông biết rằng tiếng đờn vọng cổ sẽ vẫn còn mãi vang lên, ngân xa bên ngôi tháp cổ Ponagar.

Ngô Thế Lâm