Ngày 23-9, trong bài phát biểu đầu tiên tại Đại hội đồng LHQ kể từ khi nhậm chức, Tổng thống Rodrigo Duterte bác bỏ điều mà ông gọi là những nỗ lực nhằm phá hoại chiến thắng của Philippines trong phán quyết năm 2016 về Biển Đông. Trong đó, Tổng thống Duterte tái khẳng định chiến thắng pháp lý trước Trung Quốc trong phán quyết Biển Đông.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte phát biểu tại kỳ họp lần thứ 75 của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc qua video.   Ảnh: ABS-CBN News

Theo ACB-CBN News, ông Duterte nói chính quyền của ông giữ vững cam kết với các thỏa thuận quốc tế về tranh chấp ở Biển Đông. “Philippines khẳng định cam kết này ở Biển Đông phù hợp với UNCLOS (Công ước LHQ về Luật Biển) và Phán quyết Trọng tài năm 2016. Phán quyết năm 2016 của Tòa Trọng tài Thường trực cho hay, Philippines có các quyền chủ quyền không thể xâm phạm đối với khu vực Biển Đông, đồng thời bác bỏ “đường chín đoạn” của Trung Quốc ở khu vực này”, Tổng thống Duterte nhấn mạnh. Trang tin Rappler của Philippines có bài ca ngợi nhà lãnh đạo của họ: “Tổng thống Duterte làm nên lịch sử khi ngày 23-9 (theo giờ Philippines) đã sử dụng một phiên họp của LHQ để nêu lên chiến thắng pháp lý trước Trung Quốc về vấn đề Biển Đông”. “Phán quyết này hiện là một phần của luật pháp quốc tế, nằm ngoài sự thỏa hiệp và nằm ngoài tầm của các chính phủ để làm suy yếu hoặc chối bỏ nó. Chúng tôi kiên quyết bác bỏ những nỗ lực nhằm phá hoại nó”, ông Duterte nói.

Ông Duterte cũng cảm ơn các quốc gia khác ủng hộ phán quyết. “Chúng tôi hoan nghênh số các quốc gia ngày càng tăng, ủng hộ phán quyết và điều mà nó đại diện - chiến thắng của lẽ phải trước bừa bãi của luật pháp, trước náo loạn của tình bằng hữu trước tham vọng. Điều này - như nó lẽ ra phải thế - là sự uy nghiêm của luật pháp”. Ông Duterte theo đuổi mối quan hệ nồng ấm hơn với Trung Quốc dưới thời ông cầm quyền và từ chối khẳng định các quyền của Phippines ở Biển Đông trong bối cảnh Trung Quốc đang xây dựng các công trình trên các đảo nhân tạo ở đó. Trong bài Diễn văn Quốc gia năm 2020, ông Duterte nói, thật “vô ích” khi đối đầu với tuyên bố chủ quyền lãnh thổ của Trung Quốc, đồng thời nói thêm rằng, nên theo đuổi quan hệ ngoại giao với cường quốc toàn cầu trừ khi Philippines sẵn sàng tham chiến.

Năm 2016, Tòa trọng tài được thành lập theo Phụ lục VII của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS) năm 1982 ra phán quyết trong vụ kiện Biển Đông do Philippines đệ trình. Theo SCMP, Tổng thống Duterte là nhân vật lãnh đạo thường chỉ trích LHQ, vì vậy người ta kỳ vọng rằng bài phát biểu đầu tiên của ông trước Đại hội đồng của tổ chức này sẽ gây kinh ngạc. Và đúng là ông đã không khiến mọi người thất vọng khi phát biểu về Biển Đông.

Vụ kiện được người tiền nhiệm của ông Duterte, ông Benigno Aquino III, đưa ra LHQ; và được coi là một thắng lợi mang tính bước ngoặt của Philippines khi tòa án khẳng định các yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc - mà Bắc Kinh đánh dấu trên bản đồ bằng cách sử dụng đường 9 đoạn bao phủ phần lớn lãnh thổ biển - là không có cơ sở. Trung Quốc từ chối tham gia vào quá trình phân xử, bác bỏ và tiếp tục thách thức phán quyết này.

Đại sứ đã nghỉ hưu Lauro Baja, người từng là đại diện thường trực của Philippines tại LHQ và hai lần là Chủ tịch HĐBA LHQ, cho biết phán quyết của trọng tài “lẽ ra phải được nêu lên cách đây 3 năm” khi Philippines thắng kiện. “Bây giờ, đã muộn, nhưng muộn còn hơn không”, ông Baja nói với South China Morning Post.

KHẢ ANH