Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte ngày 28-2 đã đe dọa ngay lập tức chấm dứt Thỏa thuận Các lực lượng Thăm viếng (VFA) nếu ông tìm thấy “thông tin chắc chắn” cho thấy Mỹ đã cất giữ vũ khí hạt nhân tại Philippines.

Tuy nhiên tại Hạ viện nước này, các nhà lãnh đạo chủ chốt đã ủng hộ khuyến nghị của Thượng viện nhằm duy trì VFA với Mỹ dưới thời chính quyền mới của Tổng thống Joe Biden. Phó Chủ tịch Hạ viện Philippines Mikee Romero nói: “Tôi nghĩ rằng việc giữ nguyên trạng, đặc biệt giống như trước khi chúng ta gửi thông báo hủy bỏ VFA dưới thời chính quyền Trump, sẽ có lợi nhất cho chúng ta”.

Trong khi đó, ông Duterte cho biết chính Mỹ đã muốn thiết lập một căn cứ quân sự ở Philippines, điều mà ông cho là sẽ đặt Manila vào nguy hiểm. Tuy nhiên, Washington lại tuyên bố họ không còn muốn bố trí căn cứ quân sự lâu dài mà chỉ đơn thuần là tiếp cận các mạng lưới hậu cần. Ông nói: “Tôi đã đưa ra tuyên bố rằng chúng ta sẽ thông qua một chính sách đối ngoại, điều này có nghĩa là tôi đã đảm bảo với Trung Quốc rằng tôi sẽ không cho phép vũ khí hạt nhân của Mỹ được cất giữ ở Philippines. Tôi không cho phép điều đó không phải vì nó sẽ gây ra sự phản đối từ Trung Quốc mà vì Hiến pháp Philippines nghiêm cấm sự hiện diện của vũ khí hạt nhân tại Philippines”. Ngoài ra, ông Duterte cũng cảnh báo rằng chiến tranh sẽ khởi phát tại Biển Đông nếu một cuộc xung đột liên quan đến Mỹ nổ ra. Ông phân tích: “Nước đầu tiên bị tấn công sẽ là Philippines vì các căn cứ của Mỹ ở đây, vũ khí của họ được cất trữ trên khắp Philippines. Có thể bạn không biết, có rất nhiều nhà kho trên khắp Philippines. Tôi đã nói với họ rằng tôi không thể ngăn cản vì hai bên chưa tái đàm phán VFA. Nhưng tôi cảnh báo họ rằng nếu tôi có thông tin chắc chắn về việc có vũ khí hạt nhân ở đây, tôi sẽ yêu cầu họ rời đi và chấm dứt VFA ngay lập tức”.

Trước đó, ông Duterte từng đe dọa loại bỏ VFA, sau khi Mỹ hủy thị thực của thượng nghị sĩ Philippines Ronald dela Rosa. Nhưng ông Duterte đã hai lần hoãn hủy bỏ thỏa thuận này, trong đó lần đầu vào tháng 6-2020 với lý do “các diễn biến chính trị và các diễn biến khác trong khu vực”. Việc trì hoãn được gia hạn thêm sáu tháng hồi tháng 11-2020. Tháng 2-2021, ông Duterte đã yêu cầu Mỹ trả tiền cho Philippines nếu muốn duy trì VFA.

A.BÌNH