Là địa phương có số ca mắc COVID-19 cao nhất cả nước hiện nay với con số đã vượt mốc 20.000 ca, TP Hồ Chí Minh đang đối mặt với muôn vàn khó khăn khi đã trải qua các đợt giãn cách xã hội và hiện đang nâng cao mức độ giãn cách theo Chỉ thị số 16/CT-TTg. Trong bối cảnh đó, cả hệ thống chính trị, đặc biệt là ngành Y tế thành phố đang căng mình với khối lượng công việc khổng lồ từ công tác truy vết, khoanh vùng, xét nghiệm, điều trị bệnh nhân mắc COVID-19. Tất cả đang hướng đến một mục tiêu chung sớm ngăn chặn được sự lây lan của dịch COVID-19, trả lại cuộc sống bình yên cho TP Hồ Chí Minh.

Một khu vực cách ly y tế do ca nhiễm COVID-19 ở TP Hồ Chí Minh.

Khởi đầu từ ca lây nhiễm đầu tiên trong cộng đồng vào giữa tháng 5-2021, đến nay, TP Hồ Chí Minh đã trở thành “tâm dịch” lớn nhất cả nước khi số ca mắc lần lượt từ 1 con số nhảy lên 2 con số, 3 con số và từ đầu tháng 7 đến nay đã luôn ở 4 con số. Với hơn 2.000 ca mắc COVID-19 mỗi ngày, trong đó có nhiều bệnh nhân không rõ nguồn lây, có thể nói, chưa bao giờ TP Hồ Chí Minh phải đối mặt với tình thế khó khăn, nhiều thách thức trong công tác xử lý dịch bệnh như hiện nay.

Đợt dịch thứ 4 với nỗi ám ảnh “4 con số”

Ngày 18-5, khi bệnh nhân đầu tiên mắc COVID-19 trong cộng đồng được ghi nhận cũng là thời điểm khởi đầu cho làn sóng dịch lần thứ 4 tại TP. Sau đó, đến ngày 26-5, bệnh nhân đầu tiên trong chuỗi lây nhiễm Nhóm truyền giáo Phục Hưng được phát hiện. Cũng từ đây, mở ra chuỗi lây nhiễm với hơn 500 ca mắc COVID-19 được xác định trong cộng đồng.

Cùng với ổ dịch Nhóm truyền giáo Phục Hưng, từ đầu tháng 6-2021, trên địa bàn xuất hiện nhiều chuỗi lây nhiễm khác trong cộng đồng, lây lan cho nhiều người. Các chuỗi lây nhiễm này lên đến hàng trăm, thậm chí hàng nghìn ca liên quan. Đáng chú ý, từ đây, các ca lây nhiễm đã di chuyển qua nhiều tỉnh, thành ở khu vực phía Nam. Sở Y tế TP Hồ Chí Minh nhận định, các chuỗi lây nhiễm này đã xuất hiện từ lâu và âm thầm lây lan trong cộng đồng nhưng không được phát hiện ra. Trong khi chưa khống chế được ổ dịch này, ổ dịch khác lại xuất hiện khiến cho việc điều tra, truy vết ngày càng khó khăn. Đặc biệt, dịch bệnh đã xuất hiện tại các “điểm trọng yếu” như bệnh viện (Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, Bệnh viện Đại học Y dược...), các khu công nghiệp, khu chế xuất (Khu Chế xuất Tân Thuận, Khu Công nghệ cao, Khu Công nghiệp Tân Bình...). 

Tính đến nay, TP có 70 ổ dịch, trong đó 26 ổ dịch đang diễn tiến (gồm 6 ổ dịch chợ, 12 ổ dịch khu dân cư, 8 ổ dịch công ty, khu công nghiệp, khu chế xuất), 44 ổ dịch đã được khống chế. Việc các ổ dịch COVID-19 lây lan nhanh vào trong các khu công nghiệp, khu chế xuất đã khiến cho tình hình dịch những ngày qua càng phức tạp, khó lường. Tình thế trên đã buộc TP Hồ Chí Minh phải có quyết định yêu cầu các doanh nghiệp không đảm bảo yêu cầu về an toàn phòng, chống dịch COVID-19 phải dừng hoạt động từ ngày 15-7. 

Ông Dương Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cho biết: Qua công tác sàng lọc, tầm soát, truy vết cho thấy, số lượng ca nhiễm là công nhân ở các doanh nghiệp trong khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao có mối liên hệ với nơi ở của công nhân đang phân tán rộng khắp địa bàn các quận, huyện, TP Thủ Đức, từ đó dẫn đến nguy cơ rất cao lây nhiễm từ nơi ở của công nhân vào nơi sản xuất và ngược lại.

Cùng với xuất hiện nhiều ổ dịch, số ca mắc COVID-19 trên địa bàn bắt đầu gia tăng. Trong đợt dịch thứ 4 bắt đầu từ ngày 27-4 đến nay, TP đã có hơn 22.500 trường hợp mắc COVID-19, trở thành địa phương có số ca mắc cao nhất cả nước tính đến thời điểm hiện nay. Các chuyên gia ước tính, với tốc độ gia tăng số ca mắc COVID-19, trung bình một ngày TP phải xây dựng thêm một bệnh viện dã chiến với quy mô 2.000 giường bệnh mới đáp ứng đủ nhu cầu điều trị cho bệnh nhân mắc COVID-19.

Và như một lẽ tất yếu, khi số ca mắc tăng, ổ dịch ngày càng nhiều, TP Hồ Chí Minh cũng là địa phương có số điểm phong tỏa lớn nhất cả nước. Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Hồ Chí Minh (HCDC), tính đến ngày 16-7, địa bàn đã có gần 2.000 khu vực bị phong tỏa, cách ly y tế với các phạm vi khác nhau, trong đó đáng chú ý có TP Thủ Đức thực hiện phong tỏa cách ly y tế 6 phường; Quận 7 phong tỏa 2 phường. Điều này gây ra không ít khó khăn cho người dân tại các khu vực bị phong tỏa.

Khó khăn chồng chất

Một trong những nguyên nhân khiến cho dịch COVID-19 tại TP Hồ Chí Minh diễn biến phức tạp và vô cùng khó lường đó là chủng biến thể Delta lây lan quá nhanh, khó kiểm soát. Đặc biệt theo ghi nhận của ngành Y tế, số ca nhiễm chủng virus này có tới 80% có triệu chứng nhẹ, thậm chí không có triệu chứng, đồng thời có nhiều ca mắc chuyển từ thể nhẹ sang nặng, rất nặng, tử vong trong thời gian ngắn. Phó Giáo sư, TS Trần Đắc Phu, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng - Bộ Y tế nhìn nhận, tình hình dịch bệnh tại TP Hồ Chí Minh vô cùng phức tạp. 

Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thành Phong cho rằng, các cấp chính quyền vẫn còn lúng túng trong công tác phòng, chống dịch. Diễn biến dịch thay đổi nhanh khiến các hướng dẫn cũng phải điều chỉnh liên tục, gây khó khăn cho cơ sở. Việc thực thi tại các địa phương có lúc hạn chế, hiểu chưa đúng chủ trương của TP. Đơn cử như việc lấy mẫu xét nghiệm, trả kết quả mẫu đơn PCR chậm, dẫn tới việc chậm phát hiện các ca mắc COVID-19 trong cộng đồng. Bên cạnh đó, khâu giải quyết F0 còn rất lúng túng và bất cập, thời gian điều chuyển ca mắc COVID-19 từ địa phương đến bệnh viện còn chậm, gây mất thời gian cấp cứu. Phân tích dữ liệu thời gian qua cho thấy, số ca nhiễm mới phát sinh hầu hết trong khu cách ly, phong tỏa. “Cần thẳng thắn nhìn nhận, không loại trừ khả năng có sự lây nhiễm chéo trong khu cách ly và phong tỏa”, ông Nguyễn Thành Phong nhìn nhận. 

P.V (còn nữa)