Chúng tôi một lần nữa trở lại những câu chuyện ấn tượng trong cuộc thi Chia sẻ hành trình hướng thiện “Viết lại cuộc đời” do Tỉnh Đoàn, Hội Liên hiệp Thanh niên Quảng Trị phối hợp Trại giam Nghĩa An (Cục C10-Bộ CA, đóng tại H.Cam Lộ, Quảng Trị) tổ chức, trao giải vào trung tuần tháng 11-2022 vừa qua. Nếu như câu chuyện của phạm nhân đạt giải Nhất ẩn chứa nhiều nỗi đau, bất hạnh và hụt hẫng trong trượt dài tội lỗi thì 2 Giải nhì, 3 Giải Ba cùng 10 giải Khuyến khích và hơn 1.500 bài viết khác cũng là những trang đời éo le, những lần đánh mất bản thân vì cám dỗ, nông nổi. Nhưng khép lại mỗi câu chuyện được sẻ chia đều hiển hiện rõ mầm thiện đang nảy mầm, vươn lên trong hành trình hoàn lương của họ.

“Thân gửi bạn P.H” là dòng đầu tiên trong “bức thư” của nam phạm nhân Khánh, 22 tuổi (Đà Nẵng) đang chấp hành bản án 2 năm tù mượn để trải lòng trong bài thi. Là con gia đình nền nếp, khá giả, bản thân học giỏi nhưng Khánh sớm có suy nghĩ: “Thành tích quá đủ rồi, mình phải làm điều mình thích, không thể nào tiếp tục mọt sách”. Sau suy nghĩ này là trốn học, cà phê, thuốc lá, bấm lỗ tai… muốn thể hiện mình. Trong ngày tháng “nổi loạn” ấy, Khánh vẫn nhận ra nỗi buồn từ trong mắt cha mẹ nên quyết định bù đắp bằng sự thay đổi, đó là đỗ Đại học. Trở thành tân sinh viên Đại học Y Vinh, Khánh phấn đấu trở thành một điều dưỡng giỏi. Nhưng chỉ mới 8 tháng, Khánh đổi ý, rút hồ sơ quay về Đà Nẵng để học ngành ngoại ngữ, bỏ qua mọi lời khuyên can của mọi người.

Trong thời gian loay hoay tìm hướng đi ấy, Khánh quen và hẹn hò qua mạng với một cô gái dễ thương cũng đang sinh sống tại TP Đà Nẵng. “Bạn gái” này giới thiệu chỉ nhỏ hơn Khánh 1 tuổi. Trong một lần cãi nhau với bố, Khánh buồn nên gọi điện cho “bạn gái” và hẹn “offline”. Cô gái mời Khánh đến căn hộ, không nghi ngại và cả hai có một đêm “nồng cháy”. Ai ngờ, cô gái chỉ mới 15 tuổi. Bị người thân nạn nhân tố cáo, Khánh lĩnh 2 năm tù về tội Giao cấu với người dưới 16 tuổi. Có lẽ những điều này Khánh không dễ gì chia sẻ với ai, nhưng bằng cách “gửi thư” cho bạn, Khánh như bung hết lòng ra. Khánh kể nỗi cô đơn, tủi hổ và nỗi đau thấm thía. Cả niềm day dứt khi đón nhận đồ tiếp tế từ mẹ gửi đến nơi tạm giam, rồi ngày chuyển ra Quảng Trị lên chấp hành án ở Trại giam Nghĩa An. “Tôi nhíu mắt cố gắng ngắm thành phố qua 1 cái lỗ bị thủng trên xe. Chưa bao giờ tôi thấy Đà Nẵng đẹp lạ thường đến thế”- Khánh trải lòng. Lao động cực khổ chưa quen, Khánh càng nhớ mẹ, cha da diết, suy sụp. Và động viên Khánh những lúc đó là quản giáo, là chính những bạn tù. Dần dà, Khánh lấy lại năng lượng tích cực, cải tạo tốt và nảy ra những ý tưởng cho ngày quay về. Nào là thi lấy chứng chỉ tiếng Anh, mở lớp dạy tiếng Anh miễn phí trên mạng, phụ mẹ kinh doanh…“Thấy tôi thay đổi, ai trong gia đình cũng hạnh phúc, nhất là mẹ. Bà cười nhiều hơn. Tôi thích thấy nụ cười của bà vì nó ấm áp và cũng như lời nhắc nhở bản thân phải sống đẹp hơn nữa”- Khánh hình dung tương lai ngày về như thế. Bài thi của Khánh đã đạt giải Ba.

Cùng đạt giải Ba còn có bài của phạm nhân Lĩnh, 26 tuổi (Quảng Bình) chấp hành án bản án 6 năm tù về tội Tàng trữ trái phép chất ma túy. “Tôi nghĩ đây là cơ hội cho tôi mở lòng chia sẻ về cuộc đời và quá trình phạm tội của bản thân để mong được thấu hiểu, cảm thông. Cũng mong từ câu chuyện của tôi có thể gửi gắm đôi điều, khuyên nhủ mọi người tránh xa ma túy”- Lĩnh đã mở bài thi như thế. 8 trang viết với nét chữ gãy gọn, lời ý mạch lạc, Lĩnh như cũng trở về thuở bé thơ êm đềm cho đến ngày tháng chứng kiến xung đột gia đình đã khiến cậu bé tuổi mới lớn trở nên ương bướng, bất cần. Học hành không nên, Lĩnh rớt đại học, sau đó xin cha mẹ vào nam lập nghiệp. Ngày tháng xa nhà, làm đủ thứ việc từ TPHCM xuống Tây Ninh, về Đồng Nai, Bình Dương. Áp lực dẫn đến nản chí, Lĩnh sa vào ma túy. “Tôi trở nên lệ thuộc vào ma túy, tôi như con thiêu thân chạy theo guồng quay của ma túy để rồi đánh mất hết tất cả mọi thứ”, lời ăn năn của Lĩnh. Tuy nhiên, khi biết con dính vào tệ nạn, cha mẹ Lĩnh đã vào đưa đứa con trai lạc lối trở về. Họ dùng tất cả thương yêu, sức lực để cảm hóa Lĩnh, cai nghiện. Lĩnh như tái sinh lần nữa. Nhưng chuyện đời nhiều cám dỗ, trong 1 lần đi dự sinh nhật, Lĩnh lại sử dụng ma túy và mất hút trong những cơn nghiện ngập. Cho đến một ngày tháng 7-2020, Lĩnh đã bị Công an bắt quả tang về hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy và phiên tòa xét xử Lĩnh đúng ngày 20-11-2020. Từ thái độ bất hợp tác, Lĩnh đã dần thức tỉnh trong quá trình cải tạo với mong muốn sớm được trở về với cha mẹ, làm người có ích. Hy vọng đó gần như được Lĩnh lặp đi lặp lại nhiều trong trang viết.

Cầm trên tay bài thi 12 trang của phạm nhân Viên (30 tuổi, Bình Định) đang chấp hành bản án 17 năm tù về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, chúng tôi thấy có rất nhiều đoạn nét chữ thay đổi bất thường, chữ như xiêu ngã, có chữ nhòe đi. Đọc kỹ, mới nhận ra đó là lúc Viên thể hiện những hồi nhớ đau đớn, tổn thương và hối hận. Đó cũng là những dòng đầy cơ cực về ngày tháng tự lập xa nhà, nhớ quê nhớ nội. Vì muốn kiếm tiền lo cho tổ ấm, không để nhà vợ sắp cưới lo lắng, nghi ngại hoàn cảnh bấp bênh, Viên lao vào kiếm tiền. Sau đó, Viên lập công ty, gom tiền của người dân rồi dùng cho mục đích cá nhân. Khi nhận ra không thể trả được nữa thì cũng là lúc còng số 8 phập vào tay, bắt đầu chặng dài lao lý. “Tôi điên cuồng kiếm tiền bất chấp hậu quả. Trong vòng xoáy tiền bạc đó, tôi đã đánh mất chính mình… Giờ đây trong trại giam, tôi được cán bộ giáo dục và đang nỗ lực cải tạo để mong một ngày làm lại cuộc đời”- Viên chia sẻ qua bài viết đã được trao giải Nhì này.

Theo Thượng tá Đỗ Huyền Tâm - Giám thị Trại giam Nghĩa An, cuộc thi là cơ hội để các phạm nhân chia sẻ nguyện vọng, động viên tinh thần cho các phạm nhân khác trong hành trình hướng thiện, cải tạo tốt sớm hòa nhập cộng đồng. Đồng thời khơi gợi trong phạm nhân, trại viên lòng tự trọng, tính bản thiện, ân hận về những lỗi lầm gây ra, hướng về điều nhân văn trong cuộc sống, cải tạo tiến bộ. Và kết quả đã cho thấy, mục đích đẹp đẽ trên đang lan tỏa thực sự.

Bảo Hà