(Cadn.com.vn) - Các nhà lãnh đạo ASEAN ngày 7-9 tiếp tục họp hội nghị thượng đỉnh tại Lào trong bối cảnh Philippines công bố những bức ảnh tố cáo các tàu thuyền của Trung Quốc hiện diện gần bãi Scarborough tranh chấp ở biển Đông.

Phiên họp hội nghị thượng đỉnh ngày 7-9 nóng lên khi Philippines công bố những hình ảnh tố tàu Trung Quốc tiến gần bãi cạn Scarborough ở biển Đông. Ảnh: THX

Không khí ngày họp thứ hai của Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN bất ngờ nóng lên khi Philippines công bố những hình ảnh cho thấy, các tàu của Trung Quốc tiến gần bãi cạn Scarborough mà Manila tuyên bố chủ quyền.

Theo Reuters, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines, hiện đang tham dự hội nghị thượng đỉnh tại Lào, chỉ thị công bố các bức ảnh trên. Theo đó, 10 bức ảnh và một tấm bản đồ được gửi bằng thư điện tử đến giới báo chí mà nhiều người trong số này hiện đang ở Vientiane để đưa tin về ASEAN. Thời điểm công bố những hình ảnh này diễn ra chỉ 2 ngày sau khi Manila bày tỏ quan ngại sâu sắc về số lượng ngày càng tăng tàu thuyền Trung Quốc xung quanh bãi Scarborough và yêu cầu Đại sứ Trung Quốc tại Manila giải thích.  Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Philippines Arsenio Andolong nói với các phóng viên tại Manila rằng, những hình ảnh được công bố vì đại sứ Trung Quốc tại Philippines phủ nhận việc Bắc Kinh có bất kỳ hoạt động mới nào ở bãi cạn Scarborough.

Manila và cả đồng minh Washington đang lo ngại Bắc Kinh đang nỗ lực biến Scarborough thành đảo nhân tạo, mở các hoạt động xây dựng kiên cố tại đây nhằm củng cố tuyên bố chủ quyền vô lý của Bắc Kinh. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn khẳng định, họ không có bất kỳ kế hoạch xây dựng nào ở khu vực vốn có tầm quan trọng chiến lược lớn đối với tham vọng kiểm soát biển và làm suy yếu ảnh hưởng quân sự của Mỹ trong khu vực.

Tuy nhiên, tại thủ đô Bắc Kinh ngày 7-9, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố không có sự thay đổi về tình hình xung quanh bãi Scarborough. “Tôi có thể nói với các bạn rằng không có bất cứ thay đổi nào đối với tình hình ở Scarborough. Trung Quốc cũng không có những hành động mới”, người phát ngôn Hoa Xuân Oánh nói tại cuộc họp báo thường ngày.

Đáp trả, Philippines khẳng định, những hình ảnh được công bố cho thấy tàu Trung Quốc có thể đang nạo vét cát và tổ chức các hoạt động khác cần thiết để xây dựng đảo nhân tạo ở Scarborough. “Chúng tôi có lý do để tin rằng, sự hiện diện của những tàu thuyền này là tiền đề để Trung Quốc xây dựng các hoạt động trên cạn”, phát ngôn viên Andolong tuyên bố, đồng thời nhấn mạnh, việc Trung Quốc bác bỏ những động thái ở  Scarborough “thậm chí còn đáng lo ngại hơn”.

Với yêu sách “đường lưỡi bò”, Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ ở biển Đông – khu vực vốn mang về 5.000 tỷ thương mại vận chuyển mỗi năm. Yêu sách lãnh thổ của Bắc Kinh là nguồn cơn chính làm bùng nổ căng thẳng trong khu vực. Mối lo ngại leo thang mạnh trong những năm gần đây khi Trung Quốc xây dựng đảo nhân tạo ở biển Đông, động thái vốn bị cộng đồng quốc tế chỉ trích gay gắt.  Tòa Trọng tài Quốc tế (PCA) hồi tháng 7 ra phán quyết bác bỏ yêu sách “đường lưỡi bò” của Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh cho đến nay vẫn không công nhận phán quyết mang tính bước ngoặt này.

Một hòn đảo nhân tạo ở Scarborough sẽ mang lại cho Trung Quốc một căn cứ quân sự gần nơi quân đội Mỹ thường xuyên hoạt động trên đảo Luzon của Philippines. Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã nói rằng, ông không muốn chọc giận Trung Quốc bằng cách làm nổi bật vấn đề tranh chấp biển Đông tại hội nghị thượng đỉnh lần này. Nhưng việc công bố những bức ảnh này, chỉ vài giờ trước khi lãnh đạo các quốc gia Đông Nam Á có cuộc họp với Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cho thấy rõ dụng ý của Manila.

Rõ ràng, Trung Quốc phải đối mặt áp lực ngày càng lớn về vấn đề biển Đông trên bàn Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN, nhất và việc xây dựng trái phép các đảo ở đây, sau khi Philippines công bố bằng chứng tố cáo các hoạt động trái phép của Bắc Kinh tại bãi cạn Scarborough.

Khả Anh

ASEAN - Trung Quốc nhất trí áp dụng CUES ASEAN và Trung Quốc ngày 7-9 ra tuyên bố chung, nhất trí áp dụng Bộ quy tắc về tránh va chạm bất ngờ trên biển (CUES), thỏa thuận đạt được năm 2014, nhằm giảm nguy cơ xảy ra các vụ va chạm ở biển Đông khi cả hai kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ đối thoại. Theo Tân Hoa Xã, hai bên đã đạt được sự đồng thuận trên bàn hội nghị lãnh đạo Trung Quốc-ASEAN lần thứ 19 ở thủ đô Vientiane của Lào. Tại hội nghị, hai bên cũng ra 2 tuyên bố chung lần lượt về hội nghị lãnh đạo kỷ niệm 25 năm thiết lập các quan hệ đối thoại và hợp tác về năng lực sản xuất song phương. Ngoài ra, ASEAN và Trung Quốc cũng thông qua bộ nguyên tắc chỉ đạo về đường dây nóng của các nhà ngoại giao cấp cao giữa hai bên nhằm giải quyết những tình huống khẩn cấp trên biển. T.Linh