(Cadn.com.vn) - Sau những tranh cãi Mỹ - Trung liên quan đến vụ máy bay giám sát P8-A Poseidon của Lầu Năm Góc tuần tra ở biển Đông, tất cả chú ý giờ đây tập trung vào việc Bắc Kinh sẽ làm gì tiếp theo và liệu tình hình có thể leo thang thành đối đầu nguy hiểm hơn nhiều giữa hai nước hay không.

Những động thái của Mỹ trong thời gian rõ ràng cho thấy, Washington không thể ngồi yên chịu đựng các hoạt động cải tạo hiện nay của Trung Quốc ở biển Đông đang tranh chấp. Điều này là bằng chứng rõ ràng nhất cho thấy, mối quan hệ Mỹ - Trung đang thực sự bước vào “điểm tới hạn”.

Giới phân tích cho rằng, có vẻ như đã có một sự đồng thuận trong vòng tròn chính sách của Nhà Trắng về việc phải thực hiện một cái gì đó để ngăn chặn chủ trương bành trướng của Trung Quốc ở biển Đông – một tuyến hàng hải quan trọng của thế giới. Đã qua rồi cái thời hy vọng về việc “Trung Quốc đồng thuận” hoặc ngây thơ tin Bắc Kinh có thể đi vào một trật tự do Washington dẫn đầu và trở thành bên liên quan có trách nhiệm.

Hiện nay, nhiều chuyên gia đã nói đến khả năng về một cuộc chiến tranh chớp nhoáng Mỹ - Trung tại biển Đông nếu các bên không thể làm nguội tình hình. Rõ ràng, cả hai bên có trách nhiệm phải giảm căng thẳng, thay vì đi theo“vòng xoáy đi xuống nhanh chóng của tình trạng căng thẳng”. Giới phân tích cho rằng, cả hai bên cần áp dụng cách tiếp cận mới, tiên tiến của giáo sư Lyle Goldstein, có tựa đề “hợp tác xoắn ốc”. Cuối cùng, Trung Quốc cần phải trấn an Mỹ, trấn an các quốc gia Châu Á khác, và minh bạch hơn với tham vọng quá vô lý ở biển Đông.

Thứ nhất, chính quyền Chủ tịch Tập Cận Bình cần phải tăng gấp đôi nỗ lực để trấn an Nhà Trắng. Như chuyên gia David Lampton chỉ ra, Mỹ nên xét lại những gì có ý nghĩa ưu việt trong thời đại toàn cầu hóa trong khi Trung Quốc cần phải nhìn nhận thực tế về sức mạnh và khả năng của mình. 

Nhiều người nhận định, quan điểm cho rằng, Trung Quốc sẽ thách thức quyền bá chủ của Mỹ ở Châu Á chỉ là “huyền thoại”. Tất nhiên, Bắc Kinh sẽ tiếp tục phát triển, ảnh hưởng khu vực cũng sẽ tăng lên. Nhưng điều này không thể thách thức tầm ảnh hưởng của Mỹ ở khu vực. Sự thật đơn giản rằng, Châu Á cần cả Mỹ- Trung để duy trì hòa bình và ổn định. Ông Tập Cận Bình có thể sử dụng chuyến thăm đến Mỹ vào tháng 9 tới để nhấn mạnh lại quan điểm rất quan trọng: Trung Quốc tôn trọng sự lãnh đạo của Mỹ ở Châu Á.

Thứ hai, Trung Quốc cần phải nỗ lực nhiều hơn để trấn an các nước láng giềng Châu Á. Điều quan trọng là Bắc Kinh cần hiểu rõ rằng, để hiện thực hóa “Giấc mơ Trung Hoa”, một Châu Á hòa bình và ổn định là điều kiện cần thiết. Các tranh chấp lãnh thổ hiện nay giữa Trung Quốc và các quốc gia khác khá phức tạp, nhưng vẫn có thể được giải quyết một cách hòa bình. Trung Quốc nên bắt đầu đối thoại song phương hoặc đa phương với các bên tranh chấp.

Thứ ba, vì cộng đồng quốc tế lo lắng Trung Quốc đang dần biến biển Đông thành “ao nhà”, nên Bắc Kinh cần cởi mở và minh bạch hơn về ý định của mình trong khu vực, đặc biệt là đối với các hòn đảo nhân tạo mà nước này đang tiến hành cải tạo trái phép thuộc lãnh thổ Việt Nam.

Thanh Văn