Một tòa án ở Trung Quốc đã kết án tử hình một công dân Canada vì tội buôn lậu ma túy, động thái có khả năng gây thêm căng thẳng giữa Ottawa và Bắc Kinh.

Trong một tuyên bố trên trang mạng, Tòa Trung cấp Nhân dân Đại Liên ở tỉnh Liêu Ninh, đông bắc Trung Quốc, thông báo đã xét xử lại đối với Robert Lloyd Schellenberg và tuyên án tử hình dựa trên tính chất và mức độ nghiêm trọng của việc phạm tội cũng như căn cứ theo Bộ luật Hình sự Trung Quốc. Theo tòa án, Schellenberg đã được những kẻ buôn lậu ma túy phái đến Đại Liên vào tháng 11-2014 để dàn dựng vụ buôn lậu hơn 222 kg methamphetamine từ thành phố cảng này tới Australia.

Robert Lloyd Schellenberg tại phiên tòa. Ảnh: CNN

Tội phạm buôn ma túy

Schellenberg và một đồng phạm bị cáo buộc âm mưu trộn lẫn hơn 222 kg methamphetamine với hạt nhựa rồi nhồi vào trong lốp ô-tô xuất khẩu tới Australia, nhằm qua mắt cơ quan chức năng. 

Schellenberg được cho là đã kiểm tra hàng hóa, đánh giá khối lượng và quyết định ngày giao hàng. Sau khi đồng phạm lộ diện là một cảnh sát, Schellenberg trốn khỏi Đại Liên và bị bắt ở miền nam Trung Quốc vào ngày 1-12-2014 khi đang cố gắng bay đến Thái Lan, tòa án tuyên bố. Trong phiên tòa sơ thẩm ở Đại Liên vào tháng 11-2018, các thẩm phán cho rằng Schellenberg phạm tội buôn bán ma túy và kết án anh ta 15 năm tù cùng mức phạt 150.000 NDT (22.000 USD). Schellenberg sẽ bị trục xuất khỏi Trung Quốc vĩnh viễn sau khi chấp hành xong hình phạt.

Các công tố viên cho rằng, mức án 15 năm tù giam là quá khoan hồng. Tuy nhiên, Schellenberg và luật sư quyết định nộp đơn kháng cáo lên tòa thượng thẩm thành phố Đại Liên, khẳng định mình chỉ là một du khách bình thường và bị một người Trung Quốc gài bẫy. Một tòa án cấp cao đã ra lệnh xét xử lại vào cuối tháng 12-2018 khi công tố nói rằng họ đã phát hiện ra bằng chứng mới để chứng minh vai trò chính của Schellenberg trong vụ án. “Tôi không phải là một kẻ buôn lậu ma túy. Tôi đến Trung Quốc với tư cách là một khách du lịch”, Schellenberg cho biết hôm 14-1, trước khi tòa án công bố phán quyết. Tòa án cho biết Schellenberg có quyền kháng cáo bản án trong vòng 10 ngày. Tòa án nói thêm rằng, các quyền của ông đối với việc bảo vệ và phiên dịch đã được thực hiện trong phiên tòa và các quan chức từ Đại sứ quán Canada cũng tham dự phiên tòa.

Chú của Schellenberg, ông Gary Schellenberg, cho biết, gia đình bị sốc với phán quyết này của tòa án. “Chúng tôi không biết phải nói về điều gì ngay bây giờ. Hiện tại tất cả chúng tôi đều rất đau lòng và tất cả chúng tôi đều bị sốc. Chúng tôi bị choáng ngợp”, ông Gary cho biết.

Gia đình Schellenberg đưa ra tuyên bố yêu cầu chính phủ Canada bảo vệ công dân của mình. “Là một gia đình, chúng tôi đang liên lạc với Thành viên Nghị viện, ông Ed Fast, người đang nỗ lực thay mặt chúng tôi để đảm bảo rằng Chính phủ Thủ tướng Trudeau nỗ lực để bảo đảm việc đối xử công bằng cho Robert Schellenberg. Gia đình Schellenberg yêu cầu tất cả người dân Canada đứng cùng và cầu nguyện cho sự trở về an toàn của người thân yêu của chúng tôi”.

Tranh cãi gay gắt

Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã bày tỏ “quan ngại sâu sắc” trước việc một tòa án Trung Quốc “tùy tiện” kết án tử hình Schellenberg. Phát biểu tại một buổi họp báo, ông Trudeau nhấn mạnh: “Với tư cách một chính phủ, chúng tôi muốn bày tỏ quan ngại sâu sắc với các đồng minh và bạn bè quốc tế rằng Trung Quốc đã tùy tiện áp dụng án tử hình trong một số vụ việc, lần này có liên quan đến một công dân Canada”.

Canada cũng cảnh báo công dân thận trọng khi tới Trung Quốc. “Chúng tôi cảnh báo công dân Canada ở Trung Quốc phải thận trọng cao độ vì nguy cơ thực thi pháp luật một cách tùy tiện ở nước sở tại”, thông báo của chính phủ Canada cho hay. “Chúng tôi cũng khuyến cáo người dân lưu ý về việc tình trạng an toàn và an ninh có thể bị thay đổi mà không báo trước”.

Vụ việc này có thể lại một lần nữa thử thách quan hệ giữa Bắc Kinh và Ottawa, vốn trở nên căng thẳng kể từ khi Canada bắt giữ Giám đốc Tài chính Tập đoàn Huawei của Trung Quốc Mạnh Vãn Chu theo yêu cầu của Mỹ hồi tháng 12 năm ngoái. Kể từ khi bà Mạnh bị bắt, nhiều công dân Canada đã bị giam giữ tại Trung Quốc. “Việc xử lại ở Trung Quốc là hiếm khi xảy ra và xử lại với mức án nặng hơn còn hy hữu hơn nữa”, Donald Clarke, giáo sư về luật Trung Quốc tại Đại học George Washington, nhận xét. “Có vẻ như số phận của Schellenberg sẽ bị định đoạt mà không liên quan gì tới việc anh ta có tội hay không”. Giáo sư Clarke hy vọng chính phủ Trung Quốc sẽ đưa ra được lời giải thích hợp lý cho những điều bất thường trong vụ án này. “Nếu không, tôi cho rằng vụ này không còn cách giải thích nào khác ngoài một lời đe dọa đơn thuần”, ông nói.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng bác bỏ mọi cáo buộc về động cơ chính trị hay sức ép ngoại giao trong vụ xử Schellenberg. “Hãy hỏi những người chỉ trích rằng các cơ quan tố tụng có liên quan của Trung Quốc đã vi phạm luật nào khi ra lệnh xử lại”, ông Lục nói. “Nếu không có điều luật nào bị vi phạm, tôi hy vọng những người đó ngừng nghi ngờ một cách vô cớ về việc chính trị hóa các vấn đề luật pháp như cách họ đang làm”.

AN BÌNH