Tưởng nhớ nhà thơ Văn Công - thế hệ đầu tiên của Văn học giải phóng miền Nam
Nhà thơ Văn Công tên thật là Cao Xuân Thiêm (1926 - 2021) sinh ra tại xã Diễn An, huyện Diễn Châu (Nghệ An), trong một gia đình nho học, một dòng họ nổi tiếng về khoa bảng và có nhiều trí thức lớn. Năm 1946, ông tham gia đoàn quân Nam tiến rồi sống, chiến đấu và gắn bó với mảnh đất Phú Yên cho đến ngày tạ thế. Ông từng là Phó Bí thư Tỉnh ủy phụ trách khối kinh tế phục vụ chiến trường Phú Yên; Trưởng Ban chi viện chiến trường khu Trung Trung Bộ; Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Phú Khánh (nay là hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa)...
Văn Công là lớp nhà thơ đầu tiên của Văn học giải phóng miền Nam. Tên tuổi của ông đến với bạn đọc yêu thơ khá sớm trong những ngày gian khó nhất của cách mạng miền Nam (1954-1960). Ông đã sáng tác 7 tập thơ và nhiều ký sự đặc sắc. Nhiều bài thơ của ông được tặng giải Nhất của Báo Thống Nhất trong giai đoạn 1956-1959, được Nhà xuất bản Văn Nghệ in 17 bài trong tập "Tiếng hát Miền Nam" (gồm 3 tác giả Văn Công - Giang Nam - Thanh Hải); được Ủy ban Trung ương Mặt trận Giải phóng miền Nam Việt Nam tặng giải thưởng văn học Nguyễn Đình Chiểu năm 1965.
Trong trang viết của mình, nhà thơ Văn Công luôn thể hiện niềm tin vào thắng lợi của cách mạng, niềm tự hào khi được cống hiến cho Tổ quốc. Đặc biệt, năm 1958, nhà thơ Văn Công viết bài thơ "Người cộng sản" - một bài thơ đặc sắc, được dịch ra tiếng Pháp, xuất bản ở Paris năm 1968, góp phần phục vụ tuyên truyền của phái đoàn Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam và Chính phủ cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam trong những năm 1968-1973.
Nhà văn Huỳnh Thạch Thảo- Phó Chủ tịch điều hành Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Phú Yên đánh giá: Nhà thơ Văn Công là Hội viên Hội nhà Văn Việt Nam thuộc thế hệ tiền bối, đặt nền móng xây dựng nền thi ca giải phóng những ngày khó khăn nhất của cách mạng miền Nam. Từ những năm 1960, nhân dân miền Bắc đã đọc nhiều bài thơ của ông từ miền Nam gửi ra đăng trên báo. Trong thơ ông, hình ảnh quê hương được hiện lên thật kiên cường trong kháng chiến và vững tin về tương lai tươi sáng. Lúc sinh thời, ông đã nói: Thơ là người bạn chí cốt giúp mình vượt qua thử thách, gian nan, là nhật ký cảm xúc cuộc đời. Tuy viết cho riêng mình nhưng vẫn là nguồn mạch đến với đời, với những người đã từng sống, hoạt động, cùng chia sẻ mọi gian nan thử thách, chia sẻ với bạn bè nhiều nơi, nhất là các vùng đất gắn với kỷ niệm trong đời...
Nhà báo Phan Thanh Bình (nguyên Trưởng Phòng Bạn đọc - Tư liệu, Báo Phú Yên) là người nhiều năm gắn bó, làm thư ký cho nhà thơ Văn Công khi ông là Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Phú Khánh, chia sẻ: "Đọc thơ của tác giả Văn Công có thể hình dung toàn bộ chặng đường hoạt động cách mạng của ông. Điều đáng khâm phục là trong những điều kiện ngặt nghèo, khó khăn nhất ông vẫn viết...".
Xuân Triệu