Tuyến đường sắt tử thần và bài học cay đắng của người Anh

Thứ sáu, 14/02/2014 10:10

(Cadn.com.vn) - Giáp biên giới với Myanmar, cách Bangkok 130km về phía Tây là địa danh khá nổi tiếng, thủ phủ tỉnh Kanchanaburi. Đây là nơi khởi nguồn "tuyến đường sắt tử thần" và cây cầu lừng danh bắc qua sông Kwai từng được đề cập trong bộ phim nổi tiếng đoạt đến 7 giải Oscar mang tên "Bridge on the River Kwai" (Cầu sông Kwai). Đặc biệt hơn, nó là bằng chứng liên quan đến sự sụp đổ của Đế chế Châu Á Singapore thuộc Anh năm 1942.

Vì sao "tuyến đường sắt tử thần" liên quan đến người Anh?

"Cầu sông Kwai" là tên cuốn tiểu thuyết của nhà văn Pierre Boulle, bắt nguồn từ cuốn hồi ký "The Railway Man" của Eric Lomax, cựu sĩ quan, tù nhân chiến tranh của Nhật Bản, phải lao động khổ sai trên tuyến đường sắt này. "Cầu sông Kwai" sau đó được chuyển thể thành phim của David Lean.

Cây cầu là một phần trong tuyến đường sắt tử thần dài 415km, được xây dựng nhằm mục đích cung cấp người, lương thực và vũ khí cho quân đội Nhật Bản tại Myanmar nhằm chiến đấu với quân đội Anh, chạy từ Nong Pla Duk ở Rachaburi thuộc Thái Lan tới Tanbesusayud tại Myanmar. Đó là mồ hôi, xương máu của 61.000 tù binh đồng minh và 250.000 nhân công Châu Á dưới sự giám sát chặt chẽ của lính Nhật Bản. Do địa hình hiểm trở, khí hậu lại khắc nghiệt, dịch bệnh hoành hành và sự ngược đãi của quân đội Nhật Bản và Triều Tiên, nên đã có 16.000 tù nhân và hơn 70.000 người Châu Á chết dần chết mòn trong thời gian thi công tuyến đường này.

Di tích trên hiện nay còn có bảo tàng, vườn hoa, tuyến đường sắt phục dựng cho du khách tham quan và có cả nghĩa trang chiến tranh Kanchanaburi với gần 7.000 ngôi mộ tù binh đồng minh và đài tưởng niệm Hellfire Pass Memorial (Đèo Hỏa ngục), nói về đoạn đường đèo chạy qua núi xẻ bằng tay do chính tù binh đồng minh thực hiện. Họ bị ép làm việc đến 18 giờ mỗi ngày trong khi ăn uống lại kham khổ. Có ít nhất 63 tù nhân bị đánh cho tới chết và nhiều người khác chết do tiêu chảy, sốt rét, thương hàn trong quá trình thi công các cung đường xuyên núi này trong đó có Eric Lomax.

Tuyến đường sắt tử thần còn là bài học cay đắng đối với người Anh, một đế chế hùng mạnh đã phải giao nộp Singapore cho người Nhật vào ngày 15-2-1942. Sự kiện này được cựu thủ tướng Anh Winston Churchill chua xót nhận xét "sự sụp đổ Singapore là thảm họa tồi tệ nhất và là sự "đầu hàng lớn nhất" trong lịch sử quân đội Hoàng gia Anh" - đế chế từng được coi là thần thánh, bất khả chiến bại tại khu vực này từ thế kỷ XVII.

Tù binh đồng minh xây dựng tuyến đường sắt tử thần.

Bài học "Pháo đài Singapore"

Thất bại của cái được gọi là "Gibraltar phương Đông" của người Anh là một cú sốc, thậm chí còn lớn hơn cả vụ Trân Châu Cảng đối với người Mỹ 2 tháng trước đó.

Đầu tiên phải kể đến bài học tự mãn. Những năm 1930 được xem là thời kỳ hoàng kim của các Pukkah Sahib (ám chỉ người Anh da trắng), họ tự mãn về cách quản trị tại các đế chế Châu Á, thậm chí còn tuyên bố sẵn sàng "cho vào vạc dầu" những kẻ đi ngược với quyền lợi của người Anh. Người Anh quá tin vào sức mạnh của mình, coi Singapore là pháo đài bất khả chiến bại hay "Gibraltar phương Đông" nhưng đáng tiếc đã bị người Nhật đánh cho tan tác.

Bài học thứ hai là bước tính toán sai lầm về các ý định tác chiến của đối phương hay đánh giá nhầm học thuyết của kẻ thù. Người Anh từ lâu cho rằng, người Nhật có thể bắt đầu tấn công từ biển nên đại bác đã được bố trí quay ra biển. Tướng Tomoyuki Yamashita, người bị xử tử vì tội ác chiến tranh năm 1946, nghĩ ra một kế hoạch vô hiệu hóa Singapore bằng cách giành được British Malaya (gồm Singapore và Malaysia) trước tiên, sau đó chiếm đóng các pháo đài đảo từ phía Bắc. Chiến sự diễn ra tại Singapore kéo dài 1 tuần trước khi lực lượng nhỏ hơn của Nhật Bản bắt giữ hơn 80.000 binh lính người Anh, Australia, Ấn Độ, và Malaysia.

Bài học tiếp theo của Đế chế Anh là trong nhiều thế hệ, Singapore được coi là bất khả chiến bại, là biểu tượng của sức mạnh của Anh quốc ở nước ngoài. Nhưng thực tế lại bị cô lập, không được cung cấp và không được chuẩn bị cho chiến tranh. Đơn giản là nơi đây quá xa chính quốc. Cuối tháng 1-1942, sau khi cây cầu nối Singapore với đất liền bị phong tỏa, ông Lý Quang Diệu, người sáng lập của Singapore hiện đại, lúc đó là sinh viên Đại học Raffles College nói với giáo sư người Anh, "đây là giai đoạn kết thúc của Đế chế Anh tại Châu Á".

Đến tháng 5-1942 Nhật hoàn thành cuộc chinh phục Anh ở Myanmar và bắt đầu chuyển một lượng lớn tù binh đồng minh đến xây dựng "tuyến đường sắt tử thần" nhằm giúp họ tấn công Ấn Độ. Chiến tranh tại Châu Á kéo dài thêm 3 năm sau đó.

Kim Hùng
(Theo Diplomat)