Quan chức Ukraine cho biết Kiev và Moscow thống nhất ngừng bắn trong 12 tiếng dọc các đường sơ tán dân thường tại 6 khu vực.

Một nhân viên nhập cảnh Romania tặng hoa cho người tị nạn Ukraine ở biên giới ngày 8-3. Ảnh: AP

Ngày 9-3, Phó Thủ tướng Ukraine Iryna Vereshchuk cho biết nước này sẽ cố gắng sơ tán dân thường thông qua 6 "hành lang nhân đạo" bao gồm từ thành phố cảng Mariupol bị bao vây ở miền Nam.

Trong tuyên bố qua video, bà Vereshchuk cho biết các lực lượng vũ trang Ukraine đã nhất trí ngừng bắn ở những khu vực này từ 9 giờ đến 21 giờ (từ 7-19 giờ GMT) và kêu gọi các lực lượng Nga thực hiện cam kết ngừng bắn ở địa phương. Theo Phó Thủ tướng Ukraine, các hành lang nhân đạo sẽ mở từ thành phố cảng bị bao vây Mariupol ở miền Nam tới thành phố Zaporizhzhia, từ Enerhodar tới Zaporizhzhia, từ thành phố Sumy tới Poltava, từ Izyum tới Lozova, từ thành phố Volnovakha tới Pokrovsk và từ một vài thị trấn quanh thủ đô Kiev tới thủ đô.

Văn phòng Tổng thống Ukraine cho biết khoảng 60 xe buýt đã sơ tán người dân khỏi thành phố Sumy, cách Kiev 350km về phía đông, trong ngày 8-3. Tổng cộng hơn 5.000 người đã rời Sumy, thành phố 250.000 dân nằm gần biên giới Nga - Ukraine và là một trong những điểm nóng chiến sự những ngày qua. Thị trưởng Sumy Oleksandr Lysenko thông báo nhiều cư dân đang sơ tán bằng ô-tô riêng trong ngày thứ hai liên tiếp hành lang nhân đạo được mở.

Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR), ông Filippo Grandi cho biết, số người chạy khỏi Ukraine kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại quốc gia Đông Âu này hiện có thể đã lên tới 2,1-2,2 triệu người. Phát biểu họp báo trong khuôn khổ chuyến công du Stockholm (Thụy Điển), ông Grandi nhấn mạnh: "Giờ là lúc cố gắng giúp đỡ ở khu vực biên giới", thay vì thảo luận về việc phân bổ người tị nạn giữa các quốc gia. Theo ông, Moldova - nước hiện không phải là thành viên của Liên minh châu Âu (EU) - rất dễ bị tổn thương trong tình hình hiện nay.

Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 24-2 phát động chiến dịch quân sự đặc biệt vào Ukraine, tuyên bố không có kế hoạch chiếm đóng Ukraine, mà nhằm "phi quân sự hóa và phi phát xít hóa" quốc gia láng giềng. Nga đã kiểm soát thành phố Kherson ở miền nam, bao vây Mariupol ở đông nam, Kharkov ở đông bắc Ukraine và tìm cách tạo thế gọng kìm với thủ đô Kiev. Quân đội Ukraine đánh giá đà tiến công của lực lượng Nga đang "chậm lại đáng kể".

Nga và Ukraine đã trải qua ba vòng đàm phán, song đều không đạt đột phá về lệnh ngừng bắn. Mỹ đã tuyên bố cấm nhập khẩu dầu và các nguồn năng lượng khác của Nga, trong khi Anh và EU cũng công bố các kế hoạch giảm phụ thuộc vào nguồn năng lượng của Moscow để tăng áp lực với Điện Kremlin.

Hiện tại, Nga đã đưa ra phiên bản "cuối cùng" của những đề xuất chấm dứt xung đột, điều mà Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cần phải chấp nhận hoặc từ chối. Tờ Bưu điện Jerusalem dẫn một số nguồn tin có quan hệ gần gũi với cuộc thảo luận trên cho biết, những đề xuất này (của Nga) được cho là "khó" nhưng không phải là "không thể" và "khoảng cách giữa các bên là không lớn".

Theo đó, ông Putin đã ra lệnh cho các lực lượng Nga ngừng bắn (và đã được ban hành) để chờ quyết định của phía Ukraine.  Nếu Tổng thống Ukraine từ chối đề xuất này, kịch bản có thể sẽ như Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cảnh báo, cho rằng "điều tồi tệ nhất đang chờ đợi chúng ta". Trong kịch bản đó, Tổng thống Putin sẽ ra lệnh cho các lực lượng Nga tấn công tổng lực và chiến sự sẽ leo thang.

Ông Zelensky đang rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan. Một mặt, nhà lãnh đạo Ukraine đang nhận được sự ủng hộ rộng rãi. Mặt khác, ông Zelensky biết rất rõ kết cục nếu cuộc xung đột tiếp tục và kéo dài. Các nguồn tin trên cho biết, ông Zelensky có thể chấm dứt cuộc xung đột. Các giả thiết đặt ra là Ukraine sẽ chấp nhận từ bỏ khu vực Donbas, cam kết không gia nhập NATO và tuyên bố trung lập.

KHẢ ANH