Giáo sư Nguyễn Trần Hiển

(Cadn.com.vn) - Dịch sởi hiện đang xuất hiện rải rác tại một số tỉnh, thành phố trong cả nước với số người mắc gia tăng, trong đó đã có trường hợp tử vong khiến cho nhiều người lo lắng.

Trước thực trạng đó, qua trao đổi, Giáo sư Nguyễn Trần Hiển, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương đã nói về thực trạng của dịch bệnh này cũng như nguyên nhân và khuyến cáo đối với các bậc phụ huynh.

P.V: Hiện nay, dịch sởi đã xuất hiện ở rất nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước với hơn 1.000 người mắc sởi, xin Viện trưởng cho biết lý do dịch bệnh này lại bùng phát trở lại mạnh như vậy?

Giáo sư Nguyễn Trần Hiển: Tại Việt Nam từ giữa năm 2013 đến đầu năm 2014 đã có 24 tỉnh/thành phố ghi nhận 1.359 trường hợp mắc bệnh sởi (trong đó có 311 ca năm 2014). Hầu hết bệnh xuất hiện rải rác ở các tỉnh và chỉ có 7 tỉnh báo cáo có dịch trên quy mô nhỏ và vừa như Lai Châu, Hà Giang, Yên Bái, Sơn La, Lào Cai, TPHCM và Hà Nội.

Các trường hợp mắc sởi chủ yếu là trẻ em dưới 5 tuổi chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh sởi hoặc chưa được tiêm đủ số mũi vắc xin sởi theo quy định (mũi thứ nhất lúc trẻ 9 tháng tuổi và mũi thứ hai khi trẻ 18 tháng tuổi).

Bệnh sởi là một bệnh rất dễ lây, nếu ai không được tiêm vắc xin sởi hay chưa từng bị mắc sởi trước đó thì khả năng bị mắc bệnh sởi rất cao nếu có tiếp xúc với bệnh nhân sởi nhất là trong bối cảnh bệnh sởi chưa được loại trừ có nghĩa là vi rút sởi vẫn lưu hành rải rác trong cộng đồng.

Bệnh thường có tính chu kỳ từ 3-5 năm. Khi xảy ra dịch sởi hầu hết tất cả mọi người chưa có miễn dịch ở bất cứ lứa tuổi nào đều có thể mắc sởi. Sau khi mắc sởi hoặc sau khi được tiêm đủ 2 mũi vắc xin theo lịch tiêm chủng thì trẻ có miễn dịch bền vững suốt đời. Một vài năm sau đó không xảy ra dịch vì hầu hết mọi người đã có miễn dịch.

Khi số người có cảm nhiễm cao (bao gồm trẻ mới sinh ra không được tiêm chủng đầy đủ) tích lũy đủ lớn thì gây nên các vụ dịch sởi sau đó 3-5 năm. Do đó bệnh thường xảy ra ở trẻ em, chủ yếu ở trẻ dưới 5 tuổi.

Vắc xin sởi là một trong những vắc xin có hiệu quả cao trong phòng bệnh sởi, tuy nhiên chỉ có khoảng 85% trẻ em tiêm vắc xin sởi mũi 1 lúc 9 tháng tuổi được bảo vệ phòng bệnh sởi. Nếu tỷ lệ tiêm chủng mũi 1 cho trẻ 9 tháng tuổi đạt khoảng 90%, thì sẽ có khoảng 76% số trẻ sinh ra hàng năm được bảo vệ. Số trẻ còn lại (24%) nếu không được tiêm chủng mũi 2 vắc xin sởi lúc 18 tháng tuổi sẽ tích lũy đủ lớn và có khả năng gây dịch nếu có vi rút sởi xâm nhập.

Hiện nay có một thực tế đáng báo động là tỷ lệ tiêm chủng mũi 1 hoặc mũi 2 có xu hướng giảm đi do nhiều bà mẹ chủ quan cho rằng bệnh sởi đã được loại trừ, không thấy cần thiết phải tiêm chủng hoặc sợ hãi về phản ứng sau tiêm, sau khi nghe các thông tin về phản ứng sau tiêm vắc xin Quinvaxem (5 trong 1) và viêm gan B trong thời gian vừa qua.

Những lo sợ này là không có cơ sở khoa học. Tình hình bệnh sởi năm 2013-2014 hiện nay nằm trong chu kỳ dịch. Tuy nhiên, quy mô vụ dịch năm nay giảm hơn rất nhiều so với vụ dịch năm 2008-2010 cả về số ca mắc và số địa phương báo cáo dịch. Vi rút sởi đang tấn công vào những người chưa có miễn dịch với sởi.

Tiêm vắc xin sởi là một trong những biện pháp hữu hiệu nhất phòng bệnh cho trẻ.

P.V: Không ít phụ huynh hiện chưa quan tâm hoặc lo lắng khi cho trẻ đi tiêm vắc xin sởi, Viện trưởng có thể cho biết về quy trình tiêm vắc xin sởi và khuyến cáo đối với các bậc phụ huynh?

Giáo sư Nguyễn Trần Hiển: Vắc xin sởi đã được sử dụng hơn 50 năm qua trên thế giới và đã được chứng minh có tính an toàn và hiệu quả bảo vệ cao. Tiêm vắc xin sởi là một trong những biện pháp hữu hiệu nhất để giúp trẻ chủ động phòng bệnh. Nhiều nước trên thế giới đã loại trừ được bệnh sởi bằng vắc xin. Vắc xin sởi là một trong những vắc xin thuộc chương trình tiêm chủng mở rộng và được tiêm chủng miễn phí tại điểm tiêm chủng xã/phường.

Bộ Y tế khuyến cáo tất cả các bậc phụ huynh đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch 2 mũi vắc xin sởi: mũi thứ nhất lúc trẻ 9 tháng tuổi và mũi thứ hai lúc 18 tháng tuổi tại các điểm tiêm chủng. Đối với trẻ từ 9 tháng đến dưới 2 tuổi mà chưa được tiêm hoặc tiêm chưa đủ mũi vắc xin sởi thì cha mẹ hãy đưa trẻ đến điểm tiêm chủng của dự án tiêm chủng mở rộng để được tiêm vét.

Ngoài ra, để phòng bệnh sởi, trẻ cần được nâng cao sức đề kháng cơ thể bằng cách ăn uống đủ chất dinh dưỡng, bổ sung hợp lý các vitamin và khoáng chất; tăng cường vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, tránh tối đa việc chùi tay lên mắt, mũi, miệng; thường xuyên vệ sinh đường mũi, họng, mắt hàng ngày bằng các dung dịch sát khuẩn thông thường; hạn chế tiếp xúc với người mắc hoặc nghi mắc bệnh; khử trùng và vệ sinh thông khí, đảm bảo thông khí và thoáng, thường xuyên mở cửa sổ, cửa chính để ánh nắng chiếu vào...

Khi trẻ mắc bệnh sởi, cần đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị. Thông thường, cần cách ly và chăm sóc bệnh nhân trong 7 ngày kể từ khi phát ban. Để trẻ nằm trong buồng thoáng khí, vệ sinh răng miệng và thân thể cho trẻ và không nên kiêng quá mức, nhỏ mũi, mắt cho trẻ bằng dung dịch nước nhỏ mũi, mắt ngày 3 -4 lần.

Nên cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu, đủ chất dinh dưỡng, uống nhiều nước quả và vitamin A, B1, C. Trường hợp sởi có dấu hiệu biến chứng (sốt cao, ho nhiều, khó thở, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt, viêm tai giữa,...) đặc biệt ở trẻ nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng, trẻ có bệnh mãn tính, phải đưa trẻ đến bệnh viện để được điều trị kịp thời.

P.V: Xin trân trọng cám ơn Giáo sư!

Thu Phương

(thực hiện)