Vào cuối tháng 5-2021, lô vải thiều tươi đầu tiên mùa vụ 2021 của Việt Nam đã cập cảng Nhật Bản, đánh dấu năm thứ 2 vải thiều thâm nhập thành công vào thị trường này. Sự kiện này đã mở ra cơ hội mới cho người trồng vải Việt Nam, nhất là khi dịch COVID-19 đang khiến việc tiêu thụ nông sản gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo việc thâm nhập được vào thị trường Nhật Bản đã rất khó nhưng việc duy trì chỗ đứng ở thị trường này còn khó hơn nhiều.

Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản Vũ Hồng Nam tự hào khi cầm trên tay vải thiều được bày bán tại siêu thị AEON.

Niềm vui trong đại dịch

Năm 2020, quả vải thiều Việt Nam đã gây được tiếng vang sau màn ra mắt thành công ở thị trường Nhật Bản. Xuất hiện lần đầu trong hệ thống siêu thị của AEON và các chợ đầu mối của các nhà nhập khẩu VIENT Corportion, Yufruit hay Sunrise Farm vào tháng 6-2020, đặc sản này đã được người tiêu dùng Nhật Bản và đông đảo cộng đồng người Việt ở đây đón nhận nồng nhiệt và dành cho nhiều lời khen. Bình luận về màn ra mắt thành công của vải thiều Việt Nam khi đó, Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản Vũ Hồng Nam khẳng định sự kiện này chứng tỏ trình độ nông nghiệp của Việt Nam đã đáp ứng được tiêu chuẩn cao của một thị trường khó tính như Nhật Bản. Bên cạnh đó, nó sẽ góp phần thay đổi cách thức sản xuất của người nông dân Việt Nam, giúp họ tạo ra các nông sản có giá trị và chất lượng cao hơn và từ đó, có thu nhập cao hơn.

Gần một năm sau đó, ngày 23-5, lô vải thiều tươi đầu tiên của vụ mùa 2021 đã cập cảng Nhật Bản. Chưa đầy một ngày sau, lô vải thiều đã có mặt trên kệ của các siêu thị và hệ thống phân phối ở nhiều thành phố lớn của Nhật Bản. Điều đáng mừng là mặc dù có giá rất cao, lên tới 1.650 yen/kg (khoảng 350.000 đồng), nhưng lô vải đã được tiêu thụ gần hết ngay trong ngày đầu tiên. 

Theo các chuyên gia, một trong những nhân tố quan trọng góp phần giúp vải thiều Việt Nam chinh phục thành công thị trường Nhật Bản mùa thứ 2 liên tiếp là sự vào cuộc quyết liệt của nhiều bộ, ngành và chính quyền các địa phương liên quan. Chẳng hạn, mặc dù vẫn đang phải đối phó với dịch COVID-19 nhưng chính quyền tỉnh Bắc Giang vẫn chung tay với người dân để chăm sóc và bảo vệ nghiêm ngặt vùng trồng vải thiều. Nhờ vậy, lô vải thiều đầu tiên xuất đi Nhật Bản trong mùa vụ năm 2021 đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn khắt khe của nước này.

Ông Tạ Đức Minh, Tham tán Việt Nam tại Nhật Bản, cho biết năm nay, Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản đã sớm triển khai các hoạt động xúc tiến, quảng bá hình ảnh quả vải Việt Nam tại thủ đô Tokyo và nhiều địa phương của Nhật Bản như phối hợp với đầu mối nhập khẩu phía Nhật Bản phổ biến rộng rãi thông tin tới cộng đồng về chương trình mua vải theo hình thức trực tuyến, đồng thời tích cực kêu gọi các doanh nghiệp Nhật Bản quan tâm đầu tư các công nghệ hiện đại giúp xử lý, bảo quản quả vải tươi hiệu quả hơn. 

Chất lượng vẫn là ưu tiên hàng đầu

Việt Nam bắt đầu khởi động quá trình đàm phán với Nhật Bản về việc cho phép quả vải thiều tươi nhập khẩu vào thị trường này vào năm 2014. Sau quá trình đàm phán khó khăn kéo dài hơn 5 năm, ngày 15-12-2019, Bộ Nông Lâm Ngư nghiệp Nhật Bản (MAFF) đã gửi thư cho Cục Bảo vệ Thực vật thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn để thông báo nước này chính thức mở cửa thị trường cho quả vải thiều tươi của Việt Nam.

Tuy nhiên, trong thông báo trên, MAFF yêu cầu vải thiều phải trải qua một quy trình kiểm dịch thực vật nghiêm ngặt trước khi nhập khẩu vào nước này. Cụ thể, MAFF quy định quả vải thiều xuất khẩu sang Nhật Bản phải được trồng tại các vườn được Cục Bảo vệ Thực vật kiểm tra, giám sát và cấp mã số vùng trồng, đáp ứng quy định về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm của Nhật Bản. Lô vải thiều xuất khẩu phải được đóng gói và xử lý xông hơi khử trùng bằng methyl bromide tại các cơ sở được Cục Bảo vệ Thực vật và MAFF công nhận với liều lượng tối thiểu là 32g/m3 trong thời gian 2 giờ, dưới sự giám sát của các cán bộ kiểm dịch thực vật hai nước. Bên cạnh đó, các lô vải thiều xuất khẩu phải có giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật do Cục Bảo vệ Thực vật cấp.

Đánh giá về quy định trên của phía Nhật Bản, Tham tán Tạ Đức Minh nói so với nhiều thị trường khác trên thế giới, tiêu chuẩn kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm của Nhật Bản khắt khe hơn nhiều. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn này không dễ. Nó đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ của nhiều bên, từ người nông dân, các công ty xuất khẩu của Việt Nam và công ty nhập khẩu của Nhật Bản cho đến các cơ quan chức năng của hai nước.

Sau hai năm liên tiếp thâm nhập thành công vào thị trường Nhật Bản, cho đến thời điểm này, có thể khẳng định vải thiều Việt Nam đều đáp ứng các quy định nghiêm ngặt về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm của Nhật Bản. Nhờ vậy, theo Tham tán Tạ Đức Minh, hiện nay, tình hình xuất khẩu và tiêu thụ vải thiều Việt Nam ở thị trường này đang có nhiều tiến triển thuận lợi bất chấp những diễn biến phức tạp của dịch COVID-19. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn khuyến cáo người trồng vải trong nước không nên chủ quan mà cần tiếp tục tuân thủ chặt chẽ quy trình chăm sóc và quy định kiểm dịch thực vật để đảm bảo chất lượng của sản phẩm khi xuất khẩu. Bên cạnh đó, các chuyên gia cho rằng các doanh nghiệp xuất khẩu cần tích cực củng cố và đẩy mạnh nâng cao hình ảnh và thương hiệu quả vải Việt Nam tại thị trường khó tính bậc nhất thế giới này. 

Có thể nói, sự khởi đầu suôn sẻ của lô hàng đầu tiên trong mùa vụ 2021 đã mang lại niềm vui lớn cho người dân Việt Nam trong lúc dịch bệnh đang hoành hành, đồng thời tạo thêm động lực cho người trồng vải và doanh nghiệp xuất khẩu tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường này. Nhiều người hy vọng sau vải thiều, nhiều hoa quả khác của Việt Nam sẽ tiếp tục thâm nhập thành công vào thị trường khó tính này.

ĐÀO TÙNG