Ngày 16-10-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị thành lập 12 Chiến khu trong cả nước, trong đó có Chiến khu 5 và Chiến khu 6. Trải qua nhiều lần đổi tên, chia tách, sáp nhập, ngày 6-12-1975 Chính phủ quyết định sáp nhập Quân khu 6 vào Quân khu 5, thành Quân khu 5. Ngày 25-9-2000, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phạm Văn Trà đã ký Quyết định số 2029/QĐ-QP về việc công nhận ngày truyền thống của Lực lượng vũ trang (LLVT) Quân khu 5 là ngày 16-10-1945.

Lớn mạnh, trưởng thành từ trong gian khó

Khởi đầu từ những đội du kích, tự vệ nhỏ lẻ trong Cách mạng Tháng Tám, trước yêu cầu đòi hỏi của công cuộc kháng chiến, LLVT Quân khu 5 đã không ngừng trưởng thành, lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng, phát triển và xây dựng 3 thứ quân với thế trận chiến tranh nhân dân rộng khắp cả đồng bằng, rừng núi và đô thị.

Trong những năm kháng chiến chống Pháp, LLVT Quân khu luôn nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, quyết chiến quyết thắng, vừa chiến đấu, vừa lao động sản xuất; trưởng thành cả về chính trị, tư tưởng và kỹ chiến thuật, chiến dịch; lập nhiều chiến công vang dội. Cùng với những trận đánh đi vào lịch sử như: Cuộc vây hãm giữ địch ở Nha Trang, bao vây chặn địch ở Đà Nẵng - Quảng Nam, Phú Yên, chiến thắng Đắk Pơ, chiến thắng Bồ Bồ…, LLVT Quân khu cũng đã phối hợp giúp đỡ cách mạng hai nước bạn Lào và Campuchia. Chín năm kháng chiến, quân và dân Liên khu 5 đã đánh hơn 15.000 trận, tiêu diệt hàng chục nghìn tên địch, phá huỷ và thu nhiều vũ khí trang thiết bị… góp phần cùng cả nước kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Bước vào cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Khu 5 là một trong những chiến trường ác liệt nhất miền Nam khi địch tập trung nhiều lực lượng và phương tiện chiến tranh hiện đại nhất lúc bấy giờ. Nêu cao ngọn cờ "Quyết chiến, quyết thắng", quân và dân Khu 5 đã mưu trí, dũng cảm, sáng tạo, làm nên những chiến công vang dội, góp phần đánh bại các kiểu chiến lược chiến tranh của Mỹ, ngụy. Cùng với quân dân miền Nam, quân dân Khu 5 đã làm nên cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân Mậu Thân 1968, đồng loạt bất ngờ đánh vào tận hang ổ của địch ở 10 thành phố, thị xã, 40 thị trấn, làm sụp đổ phần lớn bộ máy kìm kẹp của địch. Chiến thắng vang dội ở chiến trường Khu 5 trong năm 1972 đã góp phần cùng toàn quân, toàn dân đến thắng lợi trên mặt trận ngoại giao tại Hội nghị Pari (1973). Đỉnh cao mùa Xuân 1975, với tinh thần "tất cả cho phía trước, tất cả để giải phóng miền Nam", từ đòn điểm huyệt Buôn Ma Thuột, giải phóng Tây Nguyên, LLVT Quân khu vừa đánh địch trên địa bàn, vừa cùng với các đơn vị bạn tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh, góp phần giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Đất nước thống nhất, LLVT Quân khu bắt tay vào khắc phục hậu quả chiến tranh, trấn áp bọn phản động, truy quét FULRO, tháo gỡ, rà phá bom mìn, giúp nhân dân ổn định cuộc sống mới. Chiến tranh biên giới Tây Nam xảy ra, LLVT Quân khu cùng các đơn vị của Bộ tiếp tục chiến đấu và hoàn thành vẻ vang nhiệm vụ quốc tế cao cả của mình, giúp nhân dân Campuchia thoát khỏi nạn diệt chủng của chế độ Pôn Pốt.

Từ năm 1989 đến nay, dưới sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, LLVT Quân khu đã thường xuyên đề cao cảnh giác, chủ động đấu tranh, phòng chống có hiệu quả chiến lược "diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ của địch. Quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng, LLVT Quân khu 5 luôn chủ động phối hợp cấp ủy, chính quyền các địa phương tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân vững mạnh; tăng cường phòng thủ sẵn sàng chiến đấu trên cả 3 tuyến: biển đảo, biên giới, nội địa. LLVT Quân khu đã thực hiện tốt công tác vận động quần chúng, nhất là ở các địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào tôn giáo, vùng căn cứ cách mạng; làm tốt công tác chính sách hậu phương quân đội; tham gia tích cực vào phong trào đền ơn đáp nghĩa và thực hiện các chương trình định canh, định cư, xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế, giáo dục, y tế miền núi... Trong thiên tai bão lũ, dịch bệnh, hàng ngàn cán bộ chiến sĩ đã không quản ngại khó khăn, gian khổ, hy sinh, phát huy truyền thống tốt đẹp của "Bộ đội Cụ Hồ" kịp thời giúp đỡ, bảo vệ an toàn, tính mạng, tài sản cho nhân dân. Cùng với đó, Quân khu đã thực hiện có hiệu quả công tác đối ngoại nhân dân, đối ngoại quân sự với các nước bạn Lào và Campuchia, góp phần giữ vững, tăng cường mối quan hệ đoàn kết thủy chung đặc biệt giữa Quân khu và nước bạn ngày càng tốt đẹp.

Vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, LLVT Quân khu có 942 tập thể và 474 cá nhân đã được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. Năm 2011 LLVT Quân khu 5 được Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam tặng thưởng Huân chương Sao vàng lần thứ hai. Đặc biệt, nhân dịp kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống LLVT Quân khu, cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất.

Sẵn sàng chiến đấu, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong mọi tình huống

Trong giai đoạn mới, trên địa bàn Quân khu 5, KT-XH của các địa phương phát triển mạnh mẽ, quốc phòng- an ninh được củng cố, tăng cường, song vẫn còn tiềm ẩn nhiều nhân tố gây mất ổn định. Các thế lực thù địch luôn coi đây là địa bàn trọng điểm, đặc biệt là vùng Tây Nguyên để thực hiện chiến lược "diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ, hòng chống phá cách mạng nước ta.

Phát huy truyền thống "Tự lực, tự cường, khắc phục khó khăn, chịu đựng gian khổ, mưu trí sáng tạo, chiến đấu kiên cường, chiến thắng vẻ vang", LLVT Quân khu 5 quyết tâm hoàn thành tốt 5 nhiệm vụ trọng tâm. Thứ nhất, tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy các cấp trong LLVT Quân khu trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong mọi tình huống. Cùng với đó là đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị tư tưởng, xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp có bản lĩnh chính trị kiên định vững vàng, có đạo đức, lối sống tốt, có năng lực trí tuệ và hoạt động thực tiễn. Thứ ba là tiếp tục củng cố, ổn định tổ chức biên chế quân đội thời bình theo kế hoạch, bảo đảm tinh gọn, mạnh, cơ động nhanh, sẵn sàng chiến đấu cao; không ngừng chăm lo nâng cao chất lượng tổng hợp, trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu của bộ đội thường trực, dân quân tự vệ và dự bị động viên. Thứ tư, tăng cường các biện pháp phòng thủ sẵn sàng chiến đấu, phối hợp các lực lượng nắm chắc tình hình, kịp thời phát hiện và có biện pháp ngăn chặn, xử lý các tình huống không để địch tạo cớ can thiệp. Thứ năm là phát huy tinh thần "độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, chủ động, sáng tạo" chuẩn bị cơ sở vật chất, vũ khí, phương tiện kỹ thuật đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ của LLVT Quân khu.

Suốt chặng đường vẻ vang đã qua, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ, LLVT Quân khu 5 đã không ngừng trưởng thành, lớn mạnh, cùng cả nước viết nên bản thiên anh hùng ca của dân tộc Việt Nam, bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ Đảng, Nhà nước và bảo vệ nhân dân. Trang sử đó vừa là niềm vinh dự, tự hào, đồng thời còn là trách nhiệm của cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu hôm nay trong giữ gìn và phát huy, tô thắm thêm truyền thống LLVT Quân khu 5 anh hùng.

B.N