Các chuyên gia nhận định, có thể mất nhiều tháng để khắc phục thiệt hại tại nhà máy chế biến dầu lớn nhất thế giới Abqaiq của Saudi Arabia sau vụ tấn công gây khủng hoảng thị trường dầu mỏ trong những ngày qua.

Bộ trưởng năng lượng Saudi, Hoàng tử Abdulaziz bin Salman (giữa) thăm nhà máy Saudi Aramco sau các vụ tấn công ở Abqaiq.  Ảnh: AP

Các cuộc tấn công vào cuối tuần qua nhằm vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Saudi Arabia, nhắm vào lĩnh vực mà giới phân tích gọi là “gót chân Achilles” của nền kinh tế thế giới, đã đánh gục hơn một nửa tổng năng lực sản xuất của nhà xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới này. Cánh đồng Khurais khổng lồ, một trong những mỏ dầu thế giới lớn nhất thế giới, cũng bị tấn công.

5,7 triệu thùng dầu “bốc hơi” mỗi ngày

Mục tiêu chính của các cuộc tấn công trên không, mà Mỹ cho đến nay vẫn đổ lỗi cho Iran, là nhà máy chế biến dầu lớn nhất thế giới Abqaiq, nơi đã bị phơi bày như một điểm nhấn quan trọng đối với nguồn cung cấp dầu của vương quốc này. Abqaiq là nơi cung cấp đến 70% sản lượng dầu của Riyadh, phần lớn là để xuất khẩu.

Cuộc tấn công này đã lấy đi 5,7 triệu thùng mỗi ngày khỏi thị trường và cho thấy sự mong manh của ngành công nghiệp chủ chốt ở “vương quốc dầu mỏ” này. Giới phân tích cho rằng, vấn đề quan trọng đối với Saudi Arabia là cấu trúc phòng thủ của họ. Hầu hết hệ thống phòng không của Saudi Arabia được thiết kế để chống lại các mối đe dọa truyền thống và không được trang bị tốt để đối phó với các mối đe dọa bất đối xứng trên không như máy bay không người lái. Trong khi đó, hai cơ sở Abqaiq và Khurais của tập đoàn dầu mỏ Saudi Aramco bị tấn công bằng các máy bay không người lái, một cuộc tấn công mà phe Houthi ở Yemen đã nhận trách nhiệm. Cty tư vấn Rapidan từng cảnh báo, Abqaiq là một lỗ hổng hệ thống của người Hồi giáo, vì nếu không có nó, thế giới sẽ mất khoảng 6 triệu thùng dầu nguồn cung dầu thô mỗi ngày.

Đây không phải là lần đầu tiên Abqaiq bị tấn công. An ninh quanh khu vực này được tăng cường sau khi Al-Qaeda mở một cuộc tấn công không thành công vào cơ sở này vào năm 2006. Liệu việc khôi phục hoạt động trở lại có đơn giản? Hầu như là không. Mặc dù thông tin vẫn còn tương đối thưa thớt, một kỹ sư tinh chế đã làm việc tại Abqaiq cho biết, việc này sẽ mất rất nhiều thời gian.

Khó có thể sớm hoạt động trở lại

Được kết nối với một số mỏ dầu lớn nhất thế giới bằng đường ống, bao gồm mỏ Ghawar siêu cấp của Saudi Arabia, Abqaiq là khu vực bao gồm một hỗn hợp phức tạp của các thiết bị được sử dụng để làm sạch và chế biến dầu mỏ xuất khẩu.

Trong khi Cty dầu mỏ Saudi Aramco có thể đang rót nguồn lực vào việc bắt đầu sửa chữa vì họ có đủ tiền để làm điều đó, vẫn có những nghi ngờ về khả năng nhà máy này có thể sớm trở lại hoạt động. Các nhà phân tích tại Bernstein Research nói rằng, do sự phức tạp của hệ thống, ngay cả việc bảo trì theo kế hoạch có thể mất đến 3 tháng. Chuyên gia Stuart Joyner tại Redburn, một Cty nghiên cứu, cho biết giá dầu tăng vọt vào đầu tuần qua đã phản ánh sự bi quan ngày càng tăng về khả năng nhanh chóng khôi phục các cơ sở này.

Không rõ khi nào Abqaiq sẽ hoạt động trở lại và làm thế nào để có thể giảm bớt gánh nặng nguồn cung dầu mỏ cũng như kìm giữ giá dầu trong lúc này. Riyadh có thể làm gì để giảm thiểu tác động? Vương quốc này ắt hẳn có nhiều lựa chọn, nhưng không có gì là dễ dàng. Phản ứng đầu tiên của họ sẽ là chuyển dầu ra khỏi kho để thử và duy trì xuất khẩu, cả từ kho dự trữ trong nước và kho hàng tồn ở nước ngoài. Nhưng việc rút hết các kho dự trữ như vậy có thể khiến thị trường lo lắng hơn về việc hết nguồn cung trong tương lai và sẽ khiến giá dầu tăng cao đáng lo ngại. Kpler, một Cty tình báo dữ liệu chuyên theo dõi dầu thô của Saudi Arabia cho biết, vương quốc này có ít hơn 100 triệu thùng dầu thô trong kho tồn cho thị trường. Số dầu này có thể bị rút cạn trong vòng chưa đầy 1 tháng.

Sản xuất dầu thô còn lại của Riyadh cũng có khả năng được ưu tiên xuất khẩu và được chuyển hướng khỏi hệ thống lọc dầu của nước này. Điều này sẽ buộc Saudi Arabia mua thêm xăng, dầu diesel và nhiên liệu máy bay phản lực trên thị trường mở. Nước này cũng có thể cố gắng và tăng sản lượng tại các lĩnh vực khác không phụ thuộc vào Abqaiq. Sau đó, Aramco sẽ tìm cách “bỏ đói” các nhà máy lọc dầu trong nước để có thể đáp ứng các cam kết xuất khẩu.

Và họ sẽ phải nhập khẩu các sản phẩm dầu với số lượng khá lớn, ông Saad Rahim, nhà kinh tế trưởng tại Trafigura, một trong những thương nhân dầu mỏ độc lập lớn nhất thế giới, nhận định. “Câu hỏi cơ bản đặt ra là liệu thị trường có lo ngại về khả năng cung cấp dài hạn của nguồn cung dầu từ Saudi Arabia. Đây là “gót chân Achilles” của nền kinh tế toàn cầu”, ông Saad Rahim nói thêm.

KHẢ ANH

Mỹ, Saudi vẫn buộc tội Iran, nhưng Tehran bác bỏ Một quan chức Mỹ ngày 18-9 tái khẳng định vụ tấn công các cơ sở dầu mỏ ở Saudi Arabia xuất phát từ Iran và các tên lửa hành trình đã được sử dụng. Theo quan chức trên, Washington đang thu thập bằng chứng về vụ tấn công để công bố trước ra cộng đồng quốc tế, đặc biệt là các đồng minh Châu Âu, tại kỳ họp cấp cao Đại hội đồng LHQ Khóa 74 vào cuối tháng này. Khi được hỏi liệu Mỹ có chắc chắn rằng các tên lửa đã được phóng đi từ lãnh thổ Iran, quan chức này trả lời: “Đúng vậy”. Bộ Quốc phòng Saudi Arabia cũng tuyên bố sẽ đưa ra bằng chứng về vai trò của Iran trong các vụ tấn công gần đây nhằm vào các cơ sở dầu của Saudi Aramco.  Theo đài Al Ekhbariya, một người phát ngôn của bộ trên sẽ tổ chức họp báo về vấn đề này. Tuy nhiên, trong tuyên bố mới nhất đưa ra hôm 18-9, Bộ trưởng Quốc phòng Iran, Chuẩn tướng Amir Hatami tuyên bố, Tehran không liên quan vụ tấn công nhằm vào các cơ sở lọc dầu của Saudi Arabia. Tổng thống nước này Hassan Rouhani cũng tuyên bố, Tehran không muốn có xung đột trong khu vực, đồng thời cáo buộc Mỹ và liên quân do Saudi Arabia dẫn đầu đã khởi xướng một cuộc chiến tại Yemen. T.NGUYÊN