Vậy là cuối cùng, sau nhiều ngày tranh cãi gay gắt, chính quyền vùng lãnh thổ Gibraltar thuộc Anh ngày 15-8 xác nhận thả thuyền trưởng và 3 thuyền viên trên tàu chở dầu Grace 1 của Iran. Gibraltar bắt tàu chở dầu Grace 1 trong một chiến dịch có sự phối hợp của lực lượng Hải quân Hoàng gia Anh với lý do tàu này vi phạm các trừng phạt của EU đối với Syria. Vụ thả tàu lần này diễn ra sau khi Thủ hiến vùng Gibraltar Fabian Picardo cho biết, tàu Grace 1 “sẽ được thả trong ngày 15-8” và chính quyền vùng này sẽ không gia hạn việc bắt giữ tàu này, bất chấp sức ép từ Mỹ.

Động thái này rõ ràng cho thấy bước đi hạ nhiệt đáng kể cho căng thẳng Vùng Vịnh hiện nay, nhất là trong bối cảnh Iran bày tỏ ý muốn đối thoại với các nước phương Tây về thỏa thuận hạt nhân lịch sử đã ký với các nước P5+1 sau khi Mỹ rời đi. Thứ nhất, có thể thấy, sau vụ việc, Iran có thể tăng cường các hoạt động quân sự tại Vùng Vịnh. Quyết định của Gibraltar cũng là một minh chứng nữa cho thấy, khả năng thành lập một liên minh hàng hải do Mỹ dẫn đầu tại khu vực là không khả thi. Và kể cả khi điều này được thực hiện, nó cũng sẽ không góp phần đem lại an ninh tốt hơn khu vực. Tổng thống Iran Hassan Rouhani đã tuyên bố Tehran và các quốc gia Vùng Vịnh khác có thể bảo vệ an ninh khu vực mà không cần tới các lực lượng nước ngoài, một lần nữa phản đối một phái bộ an ninh hàng hải của Mỹ tại khu vực. 

Thứ hai, đây chính là thời điểm nhạy cảm trong mối quan hệ giữa Iran và các nước phương Tây do thỏa thuận hạt nhân Iran 2015 (hay còn gọi  là Kế hoạch Hành động chung toàn diện - JCPOA) đang đứng trước nguy cơ chết yểu. Tổng thống Iran Hassan Rouhani hôm 14-8 đã cho biết nếu nước này tiến đến giai đoạn 3 của việc giảm thực hiện những nghĩa vụ theo JCPOA, thì các nước ký kết thỏa thuận hạt nhân này sẽ có thêm 60 ngày để hoàn tất những yêu cầu của Tehran và bảo vệ thỏa thuận. Ông Rouhani còn nhấn mạnh quốc gia này vẫn cam kết tuân thủ JCPOA và sẵn sàng đối thoại.

Rõ ràng, trong lúc Tehran đang cho thấy đầy đủ thiện chí để cứu vãn JCPOA, các nước trong nhóm P5+1, trong đó có Anh không thể làm ngơ và không thể không hành động gì đó để đáp lại quốc gia Hồi giáo.

THANH VĂN