Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ngày 14-10 tuyên bố, một lực lượng đặc nhiệm mới được thành lập trở lại có thể là cơ hội cuối cùng để tìm ra nguồn gốc của COVID-19.

Một khu chợ hải sản ở Vũ Hán, Trung Quốc. Ảnh: Getty

Gần 2 năm kể từ khi virus SARS-CoV-2 được phát hiện ở thành phố Vũ Hán, Trung Quốc gây ra thảm họa kinh hoàng, những câu hỏi về việc chúng xuất hiện lần đầu tiên ở đâu và như thế nào vẫn chưa rõ ràng.

Trong động thái mới nhất, WHO hôm 13-10 đã đề cử 26 chuyên gia tham gia vào cơ quan - nhóm cố vấn khoa học về nguồn gốc các mầm bệnh mới (SAGO). Nhóm nghiên cứu sẽ xem xét liệu virus có lây từ động vật sang người ở các chợ Vũ Hán hay bị rò rỉ trong một vụ tai nạn trong phòng thí nghiệm. Trung Quốc đã phản bác mạnh mẽ giả thuyết thứ hai.

Vào tháng 2, một nhóm của WHO được giao nhiệm vụ điều tra nguồn gốc của COVID-19 đã bay đến Trung Quốc sau đó kết luận rằng virus có thể xuất phát từ dơi nhưng cần phải tìm hiểu thêm. Tuy nhiên, Tổng giám đốc WHO, Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus tuyên bố vẫn chưa biết nguồn gốc của bệnh dịch vào ngày WHO công bố kết luận điều tra. Báo cáo do WHO công bố hôm 30-3 là kết quả của 28 ngày công tác tại Vũ Hán, nơi virus xuất hiện đầu tiên. Ông Tedros nói đã xem báo cáo và cho hay vẫn chưa rõ nguồn gốc virus. "Báo cáo nêu ra các câu hỏi thêm mà sẽ cần nghiên cứu nhiều hơn nữa". Lúc đó, ông nói, nhóm thanh tra lẽ ra cần được "tiếp cận đầy đủ dữ liệu trong đó có mẫu sinh học từ ít nhất tháng 9/2019". "Báo cáo này là khởi đầu rất quan trọng, nhưng không phải kết thúc", ông nhấn mạnh.

Và lần này, các thành viên được đề xuất của nhóm SAGO bao gồm 6 chuyên gia đã đến Trung Quốc thuộc nhóm trước đây. Ngoài virus SARS-CoV-2, SAGO cũng sẽ xem xét nguồn gốc của các mầm bệnh nguy cơ cao khác. Tiến sĩ Tedros nói: "Hiểu được nguồn gốc các mầm bệnh mới là điều cần thiết để ngăn ngừa các đợt bùng phát trong tương lai". Trong một bài xã luận chung trên tạp chí Science, Tiến sĩ Tedros và các quan chức khác của WHO cho biết "không thể loại trừ một sự cố trong phòng thí nghiệm".

Ông Michael Ryan, Giám đốc các tình trạng khẩn cấp của WHO nói nhiệm vụ SAGO có thể là "cơ hội cuối cùng để hiểu nguồn gốc của loại virus này". Thông báo về một nhóm mới này được công bố khi CNN đưa tin Trung Quốc đang chuẩn bị xét nghiệm hàng chục nghìn mẫu ngân hàng máu được lấy trong những tháng đầu của đại dịch. Nhưng đại sứ của Trung Quốc tại LHQ Chen Xu nói rằng, SAGO không nên "chính trị hóa" công việc này. Ông nói: "Đã đến lúc các đội điều tra này nên đến những nơi khác".

Gần 2 năm kể từ khi bắt đầu đại dịch COVID-19, chúng ta vẫn chưa biết virus SARS-CoV-2 gây chết người xuất hiện từ đâu, khi nào và bằng cách nào. Việc điều tra các loại virus SARS-CoV-2 mới luôn cực kỳ phức tạp, nhưng các nhà khoa học đã có thể tìm ra nguồn gốc của hai đợt bùng phát virus trước đó - cả hai đều có nguồn gốc từ động vật.

Đã 9 tháng kể từ khi WHO triệu hồi phái bộ cuối cùng trở về từ Vũ Hán nói rằng, một vụ lây lan tương tự từ động vật có khả năng cao nhất là nguồn gây ra đại dịch. Nhưng theo các chuyên gia còn nhiều câu hỏi quanh vấn đề này, nhất là tại một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, nơi nghiên cứu các virus corona và lưu giữ hàng nghìn mẫu dơi. Trung Quốc đã kiên quyết phủ nhận điều này. WHO cho biết Trung Quốc vẫn chưa chia sẻ dữ liệu quan trọng cần thiết về những ngày đầu của đại dịch. Cơ quan của LHQ hiện vẫn bị vướng vào cuộc tranh cãi giữa Trung Quốc và Mỹ trong cuộc chiến lớn hơn về địa chính trị trong về vấn đề này - đã mạnh mẽ lên tiếng yêu cầu điều tra về giả thuyết rò rỉ trong phòng thí nghiệm.

Đã có nhiều hy vọng rằng, SAGO mới này với các chuyên gia từ 26 quốc gia khác nhau sẽ có thể phá vỡ sự bế tắc và cuối cùng có được một số câu trả lời thực sự cần thiết để thế giới có thể chuẩn bị tốt hơn cho các đợt bùng phát trong tương lai.

KHẢ ANH