Thủy sản là nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của Đà Nẵng cùng với giày da, linh kiện điện tử. Những khó khăn của doanh nghiệp chế biến thủy sản dẫn tới giá trị hàng hóa xuất khẩu của Đà Nẵng trong quý I-2023 chỉ đạt hơn 247 triệu USD, giảm 10,4%. Ông Trần Văn Lĩnh, Chủ tịch HĐQT Công ty thủy sản Thuận Phước cho biết, hiện các doanh nghiệp xuất khẩu nói chung đều khó khăn do nhu cầu tiêu dùng toàn cầu suy giảm sau 2 năm đại dịch, các chuỗi cung ứng bị gián đoạn, cước vận tải, giá nguyên, nhiên, phụ liệu đầu vào tăng cao, chính sách tiền tệ thắt chặt… Mặt khác, giá tiền đồng của Việt Nam hiện nay quá mạnh so với đồng tiền các nước nhập khẩu nên họ khó mua sản phẩm của mình được. Chính vì vậy, dù Thuận Phước là doanh nghiệp chế biến thủy sản lớn của Đà Nẵng, có nhiều nhà máy ở nhiều địa phương, doanh thu hàng trăm triệu USD/năm nhưng đơn hàng xuất đi EU, Nhật…thời gian qua đã giảm 30%.

Ngoài sức tiêu thụ giảm thì riêng lĩnh vực chế biến thủy sản còn gặp khó khăn “kép” bởi thiếu nguyên liệu đầu vào. Ông Lĩnh cho biết, sản phẩm chủ lực của công ty chế biến từ tôm, chủ yếu là tôm nuôi. Tuy nhiên, hiện nay diện tích nuôi tôm bị giảm do giá bán ra rất thấp, giá thức ăn cho tôm tăng cao, người nuôi tôm bị lỗ. Tương tự với sản phẩm chế biến từ cá nuôi, hiện giá giống, thức ăn cũng tăng cao, giá bán thấp khiến sản lượng sụt giảm. Ngoại trừ cá ba sa, hiện nhiều nhà máy chế biến thủy sản từ tôm, cá các loại, ngay ở vùng trọng điểm cũng phải tạm ngừng vì thiếu nguyên liệu.

Thống kê cho thấy, trong tháng 3-2023, tổng sản lượng thủy sản khai thác và nuôi trồng trên địa bàn Đà Nẵng đạt khoảng 2.783 tấn, giảm hơn 14%. Ông Đinh Hiền - Phó giám đốc Công ty TNHH Chế biến thủy sản Sơn Trà chia sẻ, từ đầu năm đến nay công ty mới xuất khẩu được khoảng 9 tấn, trong khi cùng thời điểm năm trước đạt 30 tấn. Việc xuất khẩu giảm tới 70%, theo ông Hiền do nhu cầu thị trường giảm, người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu. Ngoài ra, nguyên liệu sản xuất chủ yếu của công ty là cá từ tự nhiên, tuy vậy việc khai thác hiện nay gặp nhiều khó khăn, mua nguyên liệu rất khó. Mặc dù lĩnh vực khai thác thủy sản ở Đà Nẵng từ lâu được coi là mũi nhọn của ngành thủy sản, tuy vậy trong tháng 3-2023 chỉ khai thác được khoảng 2.673 tấn, giảm 15,5%. Sản lượng khai thác giảm chủ yếu do ảnh hưởng của thời tiết không thuận lợi, lao động đi biển ngày càng ít và các đội tàu khai thác vùng khơi nghề lưới vây, lưới cản, rê 3 lớp hoạt động khai thác chưa hiệu quả. Ông Hiền nói, ngư trường Việt Nam hiện đang khan hiếm dần, còn đánh bắt ở nước ngoài thị bị cắt lưới, ngư dân cũng giảm thời gian, số lượng chuyến ra khơi cho nên nguồn cung hải sản đang rất khó khăn. “Trước đây công ty chúng tôi có 250 lao động, hiện nay cũng đã cắt giảm khoảng 50% và cũng đang chờ thị trường phục hồi”- ông Hiền chia sẻ.

Việc tìm nguyên liệu thủy sản chế biến đã khó, song để xuất khẩu sang các thị trường khó tính như EU cần phải đáp ứng đúng các tiêu chuẩn (IUU). Hiện doanh nghiệp chế biến thủy sản cả nước đang gặp khó do đang bị Ủy ban châu Âu (EC) áp dụng thẻ vàng do vi phạm các tiêu chuẩn về đánh bắt (IUU). Do đó, để có đơn hàng xuất vào thị trường rộng lớn này, việc khai thác thủy sản phải đáp ứng các tiêu chuẩn để “gỡ thẻ vàng”. Theo Chi cục Thủy sản Đà Nẵng, từ đầu năm đến nay chưa phát hiện trường hợp tàu cá đánh bắt vi phạm. Bên cạnh đó, nhiều hoạt động tuyên truyền đến ngư dân là các chủ phương tiện tàu khai thác cá từ 12m trở lên cũng được triển khai. Nội dung tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức cho ngư dân trong khai thác thủy sản đúng quy định, tiêu chuẩn, đặc biệt là lợi ích của việc “gỡ thẻ vàng” IUU mang lại cho ngành thủy sản, cho bà con ngư dân. Chi cục cũng đã in hàng ngàn tờ rơi và sổ tay quy định về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định; chủ tàu và ngư dân cần ghi nhớ trước khi tàu cá ra khơi và cập cảng để cấp phát cho ngư dân trên địa bàn Đà Nẵng.

Thủy sản vẫn là lĩnh vực xuất khẩu chủ lực của Đà Nẵng, liên quan tới nhiều lao động nghề biển, công nhân chế biến vì thế những khó khăn cần sớm có giải pháp hợp lý để tháo gỡ.

HẢI QUỲNH