“Cái chết” của hiệp ước quan trọng trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Nga, Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) vẫn đang làm bùng nổ những tranh cãi gay gắt và làm dấy lên những lo ngại cho an ninh toàn cầu.

Mỹ luôn luôn và nhiều lần bị cáo buộc vi phạm các hiệp ước và thỏa thuận, và việc rút khỏi INF đã làm dấy lên nhiều quan ngại về vấn đề kiểm soát vũ khí. Đã có nhiều ý kiến nói về việc Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết định rút khỏi INF với Nga là nhằm khởi động một cuộc chạy đua vũ trang, theo đuổi chủ nghĩa quân phiệt và gây chiến. Lý do của việc rút khỏi INF cũng là để đẩy mạnh hoạt động sản xuất vũ khí. Quyết định của Washington cũng giáng đòn mạnh vào kiểm soát vũ khí hạt nhân và an ninh toàn cầu và khiến các nước “mộng du” trong một cuộc chạy đua vũ trang mới.

Lo ngại nhất hiện nay là các nước Châu Âu. Trong một tuyên bố hôm 4-8, Pháp cảnh báo vụ việc này sẽ làm gia tăng nguy cơ bất ổn ở lục địa già. INF là một nhân tố trung tâm trong cấu trúc an ninh Châu Âu và sự ổn định chiến lược tại Châu Âu. Sự chấm dứt của hiệp ước này làm gia tăng nguy cơ bất ổn tại Châu Âu và gây xói mòn hệ thống kiểm soát vũ khí quốc tế.

Trên thực tế, khi không có INF, Mỹ-Nga sẽ ít có khả năng dự đoán sự phát triển trong tương lai của phía bên kia và do đó sẽ phải đưa ra các giả định trong trường hợp tồi tệ nhất. Và thật sự đó không phải là những lo lắng quá mức. Vài giờ sau sự sụp đổ của hiệp ước kiểm soát vũ khí lịch sử, Washington tuyên bố sẽ đẩy nhanh hoạt động phát triển những hệ thống tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình mới. Phát ngôn viên Lầu Năm góc Jonathan Hoffman cho biết, sau khi rút khỏi INF, Bộ Quốc phòng Mỹ sẽ hoàn toàn theo đuổi việc phát triển các loại tên lửa thông thường được phóng từ mặt đất, và xem đây là sự đáp trả khôn ngoan trước những hành động của Nga.

Vì vậy, có thể thấy, hy vọng hiện nay nằm ở việc Nga và Mỹ gia hạn Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược (START) mới về kho vũ khí hạt nhân của họ sau năm 2021 và đàm phán về một hiệp ước thay thế.

THANH VĂN