Theo đại diện Viện KSND, đây là vụ án đặc biệt nghiêm trọng và là điển hình của các vụ vi phạm quy định về đấu thầu. Quá trình xét hỏi tại tòa đã làm rõ vai trò, thủ đoạn phạm tội của các bị cáo khi “luồn lách, móc nối” để chỉ định Tập đoàn Thuận An và các liên danh tham gia trúng thầu trước khi phát hành hồ sơ mời thầu.

Với đề nghị xem xét lại hậu quả và thiệt hại vụ án của luật sư, đại diện Viện KSND cho biết, cơ quan tố tụng xác định hậu quả từ 2 nguồn: Tiền mà các doanh nghiệp phải nộp lại cho Tập đoàn Thuận An để chi tiền "cơ chế" và tiền trong quá trình thi công, các doanh nghiệp đã nâng khống lên.

Cũng theo đại diện VKS, các bị cáo thuộc các Ban Quản lý dự án đều bị truy tố ở khung có hình phạt cao nhất 20 năm tù, nhưng nhiều trường hợp VKS đề nghị mức án còn thấp hơn cả khung liền kề. Điều này đã thể hiện được sự phân hóa rất cao, đồng thời vận dụng đầy đủ các văn bản hướng dẫn của Đảng và Nhà nước.

Theo cáo trạng, Tập đoàn Thuận An trúng 5 gói thầu nghìn tỷ đồng nhờ 3 biệt đãi: Đi cửa sau với quan chức để được điều chỉnh hồ sơ theo ý thích; lén chấm thầu trước; bóc niêm phong, tráo hồ sơ. Đổi lại, doanh nghiệp này cũng có chính sách "chăm sóc" tương ứng với các "ân nhân".

Sai phạm đầu tiên là dự án cầu Đồng Việt (tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang cũ), năm 2021. Sau khi nhờ cựu Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Phạm Thái Hà tác động với Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang tạo điều kiện cho Thuận An được thi công dự án cầu Đồng Việt, bị cáo Nguyễn Duy Hưng cũng nhiều lần gặp gỡ các lãnh đạo tỉnh để "xin" dự án.

Lo xong bên quan chức, Chủ tịch tập đoàn Thuận An Nguyễn Duy Hưng tiếp tục tìm công ty thực sự có năng lực độc lập thi công "nhưng không có quan hệ với tỉnh" để làm liên danh nhà thầu với mình. Quá trình thực hiện, do có chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh Bắc Giang (cũ), Thuận An còn được cung cấp dự thảo Hồ sơ thiết kế kỹ thuật, dự toán để nghiên cứu, tham gia ý kiến để đơn vị tư vấn điều chỉnh theo ý mình. Tập đoàn này cũng được cung cấp dự thảo Hồ sơ mời thầu để xem và sau đó thậm chí đề nghị thay đổi tiêu chí mời thầu để "khớp" với năng lực của Thuận An.

Sau khi trúng thầu, trước việc Giám đốc Ban quản lý dự án thống nhất Thuận An yêu cầu phải "nộp tiền cơ chế" 3% giá trị trước thuế của gói thầu (hơn 1.100 tỷ đồng), Thuận An đã đề nghị các công ty trong liên danh cùng góp tiền, tổng 92 tỷ đồng.

Biệt đãi thứ 2 mà Tập đoàn Thuận An có được là tráo hồ sơ thầu, như trong Dự án cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ do Ban quản lý Dự án tỉnh Tuyên Quang (cũ) làm chủ đầu tư gói thầu giai đoạn 1, trị giá 488 tỷ đồng.

Chủ tịch tập đoàn Thuận An gặp ông Trần Viết Cương (khi đó là Giám đốc Ban quản lý dự án) để “xin” công trình. Ông Cương cũng làm cầu nối cho Chủ tịch tập đoàn Thuận An gặp gỡ 2 chủ doanh nghiệp khác để liên danh nhà thầu. ông Cường còn chỉ đạo cấp dưới ở Ban quản lý sao chép toàn bộ file dự toán chi tiết gói thầu để đưa cho doanh nghiệp.

Vì không có năng lực thi công, Thuận An vẫn phải bắt tay với một doanh nghiệp khác để nếu trúng thầu thì họ làm, còn Thuận An chỉ cấp vật tư. Họ cũng bàn bạc kiếm thêm "quân xanh, quân đỏ", lên phương án bỏ giá để "diễn kịch" cho buổi đấu thầu. Đặc biệt, được Giám đốc Ban quản lý đồng ý, hai cán bộ tại đây đã bóc niêm phong, tráo hồ sơ mới cho Thuận An để doanh nghiệp này đủ yêu cầu và sau đó trúng thầu đúng "kịch bản".

Cũng giống dự án ở Bắc Giang, chủ tịch Tập đoàn Thuận An thu từ các nhà thầu 14% tiền "cơ chế" do nhờ Thuận An quan hệ họ mới có dự án để làm, tổng 9,8 tỷ đồng. Ông t Cương (Giám đốc Ban quản lý dự án khi đó) được liên danh nhà thầu do Thuận An đứng đầu biếu 12,5 tỷ đồng.

Biệt đãi thứ 3 mà Tập đoàn Thuận An hưởng lợi khi có Phạm Thái Hà (khi đó là Trợ lý Bí thư Thành ủy Hà Nội) “nói giúp” là được lén chấm thầu trước để doanh nghiệp chỉnh hồ sơ, đảm bảo trúng. Đơn cử, tại dự án Cầu Vĩnh Tuy 2 (TP Hà Nội), lần này, Tập đoàn Thuận An không dùng đến kế "quân xanh, quân đỏ" mà phía Thuận An thông đồng với lãnh đạo Ban quản lý dự án Hà Nội tập hợp 3 hồ sơ dự thầu để đơn vị tư vấn xem xét và chấm thầu trước. Đơn vị tư vấn sẽ chỉ ra cho Thuận An còn thiếu sót những gì để bổ sung, "đảm bảo thắng 2 nhà thầu còn lại". Nhờ được nâng đỡ nhiều phía, liên danh do Tập đoàn Thuận An của Nguyễn Duy Hưng đứng đầu đã trúng gói thầu 290 tỷ đồng.

Để cảm ơn, Chủ tịch Tập đoàn Thuận An chỉ đạo nhân viên chia tiền cho người của Ban quản lý dự án theo mức: giám đốc, phó giám đốc mỗi người 1%; Phòng giám sát - đơn vị trực tiếp nghiệm thu 2% số tiền được thanh toán (trước thuế); Tổ tư vấn giám sát 0,5%... Để có tiền biếu, Nguyễn Duy Hưng thu phí chênh lệch từ các đơn vị thi công và nhà cung cấp vật liệu tổng 9,3 tỷ đồng, đưa vào hồ sơ nghiệm thu và đã được chủ đầu tư thanh toán, được tính là thiệt hại.

Cùng các thủ đoạn nhờ vả quan chức, biếu tiền, thông đồng gian lận thầu, vào các năm 2022 và 2023, Thuận An liên tiếp trúng thêm 2 dự án, gồm: Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 14E trị giá 430 tỷ đồng thuộc địa phận tỉnh Quảng Nam (cũ) của Bộ GTVT (cũ); gói thầu đường ven sông kết nối từ đường cao tốc Hạ Long - Hải Phòng đến thị xã Đông Triều (tỉnh Quảng Ninh), trị giá 706 tỷ đồng.

Tổng hợp sai phạm tại cả 5 tỉnh thành, bộ ngành, các bị cáo trong vụ án đã gây thiệt hại 120 tỷ đồng cho Nhà nước.

T.H